Giáo án và PPT Ngữ văn 9 kết nối Bài 3: Thực hành tiếng Việt (1)

                     TIẾT    : THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT: CHỮ NÔM 

A. KHỞI ĐỘNG

GV hướng dẫn HS thảo luận nhóm đôi Think – Pair – Share nêu những hiểu biết của em về nguồn gốc tiếng Việt 

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. Tìm hiểu tri thức tiếng Việt

1. Nguồn gốc và cấu tạo chữ Nôm

a. Nguồn gốc

Cách đọc trực tiếp văn bản, kĩ năng suy luận khi đọc văn bản truyền kì

Sản phẩm dự kiến:

Là chữ viết cổ dùng để ghi âm tiếng Việt, được ông cha ta sáng tạo dựa theo kí hiệu văn tự Hán 

b. Phương thức cấu tạo và hạn chế

Nêu phương thức cấu tạo và những hạn chế của chữ Nôm.

Sản phẩm dự kiến:

- Phương thức vay mượn: Dùng một chữ Hán có sẵn để ghi một âm tiết tiếng Việt giống hoặc gần với âm Hán Việt của chữ Hán đó.

- Phương thức tự tạo: Kết hợp kí hiệu văn tự Hán với kí hiệu chỉnh âm để tạo ra một chữ Nôm. 

- Hạn chế: muốn đọc được chữ Nôm phải có hiểu biết về chữ Hán.

c. Quá trình hình thành, phát triển

Nêu thời điểm hình thành và một số mốc thời gian đánh dấu quá trình phát triển của chữ Nôm.

Sản phẩm dự kiến:

- Hình thành vào khoảng thế kỉ X và đã được sử dụng để sáng tác thơ văn khoảng từ thế kỉ XII – XIII.

- Hàn Thuyên được cho là người có công đầu trong việc phát triển, phổ biến chữ Nôm. 

- Nhiều tác giả đã sử dụng chữ Nôm để sáng tạo nên những tác phẩm kiệt xuất, xây dựng những thể loại đặc sắc cho nền văn học trung đại Việt Nam: thơ Nôm Đường luật (Nguyễn Trãi, Lê Thánh Tông,...); truyện thơ Nôm (Nguyễn Du, Phạm Thái,...); hát nói (Nguyễn Công Trứ, Cao Bá Quát, Chu Mạnh Trinh,...).

d. Giá trị của chữ Nôm

Việc sáng tạo ra chữ Nôm thể hiện khát vọng, tư tưởng gì của ông cha ta?

Sản phẩm dự kiến:

- Bảo tồn nhiều chứng tích của tiếng Việt, nhiều tác phẩm văn học được lưu truyền.

- Sự ra đời của chữ Nôm thể hiện tinh thần tự cường, tự tôn dân tộc; đánh dấu bước phát triển vượt bậc về văn hoá và khẳng định vị trí, vai trò của tiếng Việt 

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP 

Câu 1: Việc ông cha tạo ra chữ Nôm có ý nghĩa như thế nào?

A. Ý thức tự chủ ngôn ngữ muốn có chữ viết riêng.

B. Chấm dứt tình trạng dùng chữ đi mượn.

C. Thể hiện được trí tuệ của người Việt.

D. Ý thức tự chủ ngôn ngữ muốn có chữ viết riêng, chấm dứt tình trạng dùng chữ đi mượn, thể hiện được trí tuệ của người Việt.

Câu 2: Vì sao chữ Nôm bị đánh giá thấp kém hơn chữ Hán?

A. Vì chữ Nôm ra đời sau chữ Hán.

B. Vì chữ Nôm phải dựa theo kí tự của chữ Hán.

C. Vì nhà nước phong kiến và tầng lớp tinh hoa mù quáng sùng bái chữ Hán.

D. Vì chữ Nôm chỉ được dùng ở tầng lớp bình dân.

Câu 3: Chữ Nôm chưa được thừa nhận là chữ viết chính thức dẫn đến điều gì?

A. Chữ Nôm dần biến mất.

B. Chữ Nôm khó phát triển và hoàn thiện, chưa được tiêu chuẩn hóa.

C. Chữ Nôm bị cấm sử dụng ở tầng lớp tinh hoa.

D. Chữ Nôm không được sử dụng để sáng tác văn học.

Câu 4: Nền văn học chữ Nôm đạt cực thịnh trong giai đoạn nào?

A. Thế kỉ XV – XVI.

B. Thế kỉ XII – XV.

C. Thế kỉ XVII – XIX.

D. Thế kỉ XV – XVIII.
 

Câu 5: Vì sao các linh mục Công giáo đêu dùng chữ Nôm viết tài liệu giảng đạo?

A. Vì cộng đồng Công giáo vốn không ưa dùng chữ gốc Hán.

B. Vì chữ Nôm dễ viết hơn chữ Hán.

C. Vì chữ Nôm phổ biến hơn chữ Hán.

D. Vì chữ Nôm cao quý hơn chữ Hán.
 

Đáp án gợi ý:

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG 

GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Theo em, văn học chữ Nôm có những đặc điểm nào nổi bật?