Giáo án và PPT Ngữ văn 9 kết nối Bài 4: Thực hành tiếng Việt (1)

TIẾT: THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT: CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP

A. KHỞI ĐỘNG

GV hướng dẫn HS thảo luận nhóm đôi, so sánh sự khác nhau trong cách trình bày lời nói của Vũ Nương trong hai đoạn ngữ liệu.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. Tìm hiểu tri thức Ngữ văn

1. Khái niệm

Thế nào là cách dẫn gián tiếp, cách dẫn trực tiếp?

Sản phẩm dự kiến:

- Cách dẫn trực tiếp là sử dụng nguyên văn từ ngữ, câu, đoạn,... của một văn bản gốc vào bài viết, bài nói. Trong bài viết, phần dẫn trực tiếp cần được đặt trong dấu ngoặc kép.

- Cách dẫn gián tiếp là sử dụng ý tưởng của người khác và diễn đạt lại theo cách của mình. Tuy được diễn đạt lại nhưng ý tưởng trong văn bản gốc cần được thể hiện một cách trung thành. Trong bài viết, phần dẫn gián tiếp không đặt trong dấu ngoặc kép.

2. Chuyển đổi từ cách dẫn gián tiếp sang cách dẫn trực tiếp

Khi chuyển từ cách dẫn gián tiếp sang cách dẫn trực tiếp cần làm những bước nào?

Sản phẩm dự kiến:

Khi chuyển từ cách dẫn trực tiếp sang cách dẫn gián tiếp, cần:

+ Lược bỏ dấu ngoặc kép, dấu hai chấm đánh dấu phần trích dẫn trực tiếp.

+ Diễn đạt lại nội dung phần dẫn trực tiếp sao cho thích hợp, đảm bảo trung thành với ý được dẫn trong văn bản gốc.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP 

Câu 1: Cách dẫn trực tiếp là gì?

A. Nhắc lại nguyên vẹn lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật.

B. Là lời văn đặt trong dấu ngoặc kép.

C. Nhắc lại nguyên vẹn lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật, đặt trong dấu ngoặc kép.

D. Thuật lại có điều chỉnh cho phù hợp lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật.

Câu 2: Cách dẫn gián tiếp là gì?

A. Thuật lại lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật, có điều chỉnh cho thích hợp, không đặt trong dấu ngoặc kép.

B. Thuật lại lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật, có điều chỉnh cho thích hợp, có đặt trong dấu ngoặc kép.

C. Là lời văn đặt trong dấu ngoặc kép.

D. Nhắc lại nguyên vẹn lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật.

Câu 3: Trong đoạn trích dưới đây, phần in đậm là lời nói hay ý nghĩ của nhân vật?

Họa sĩ nghĩ thầm: “Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưa kịp quét tước dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn”.

A. Là lời nói của nhân vật.

B. Là ý nghĩ của nhân vật.

C. Vừa là lời nói, vừa là ý nghĩ của nhân vật.

D. Chỉ là một câu văn trần thuật.

Câu 4: Trong đoạn trích dưới đây, phần in đậm là lời nói hay ý nghĩ của nhân vật?

Lão tìm lời lẽ giảng giải cho con trai hiểu. Lão khuyên nó hãy dằn lòng bỏ đám này, để dùi giắng lại ít lâu, xem có đám nào khá mà nhẹ tiền hơn sẽ liệu ; chẳng lấy đứa này thì lấy đứa khác; làng này đã chết hết con gái đâu mà sợ.

A. Chỉ là một câu văn trần thuật.

B. Vừa là lời nói, vừa là ý nghĩ của nhân vật.

C. Là ý nghĩ của nhân vật.

D. Là lời nói của nhân vật.

Câu 5: Trong đoạn trích dưới đây, phần in đậm là lời nói của nhân vật hay lời dẫn được thuật lại?

Nhưng chớ hiểu lầm rằng Bác sống khắc khổ theo lối nhà tu hành, thanh tao theo kiểu nhà hiền triết ẩn dật.

A. Vừa là lời nói của nhân vật, vừa là lời dẫn được thuật lại.

B. Chỉ là một câu văn trần thuật.

C. Là ý nghĩ của nhân vật.

D. Là lời dẫn được thuật lại.

Đáp án gợi ý:

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG 

GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 5 – 7 câu) có nội dung liên quan đến ý kiến dưới đây, trích dẫn ý kiến đó theo cách trực tiếp hoặc gián tiếp:

“Cái tài của Nguyễn Dữ là ông đã dung hoà được hiện thực với ước mơ, giữa cái

tồn tại với cái ảo ảnh”.

(Nguyễn Đăng Na, “Người con gái Nam Xương” – một bi kịch của con người)