Giáo án chuyên đề Công nghệ 12 Lâm nghiệp Thuỷ sản Kết nối Bài 1: Bài mở đầu

Hình 1

Hình 2

Hình 3

Hình 4

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn HS nghiên cứu nội dung trong mục 1.1 trong SGK, đặt các câu hỏi gợi ý và yêu cầu HS nêu khái niệm công nghệ sinh trong lâm nghiệp.

+ Công nghệ sinh học là gì?

+ Công nghệ sinh học tập trung vào những hướng ứng dụng chính nào?

- GV trình chiếu thêm một số hình ảnh về công nghệ sinh học trong lâm nghiệp (đính kèm phía dưới hoạt động 1.1).

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận, quan sát hình ảnh, thông tin SGK và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS khi cần.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời một số HS trình bày câu hỏi của GV.

- GV mời một số HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, học tập 

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới. 

I. Khái niệm, vai trò và thành tựu của công nghệ sinh học trong lâm nghiệp 

1. Khái niệm

- Công nghệ sinh học trong lâm nghiệp được hiểu là việc ứng dụng công nghệ sinh học vào lâm nghiệp nhằm tạo ra các giống cây lâm nghiệp mới, nâng cao hiệu quả của sản xuất lâm nghiệp, nâng cao khả năng bảo vệ và phát triển tài nguyên rừng, hướng đến phát triển lâm nghiệp bền vững và bảo vệ môi trường sinh thái.

- Việc ứng dụng công nghệ sinh học trong lâm nghiệp thường tập trung vào một số hướng chính như:

+ Chọn, tạo giống cây lâm nghiệp, nhân giống cây lâm nghiệp,

+ Phân tích đa dạng di truyền cây lâm nghiệp, 

+ Bảo tồn và phát triển nguồn gene động vật, thực vật hoang dã, quý hiếm,

+ Sản xuất các chế phẩm vi sinh phục vụ phát triển lâm nghiệp bền vững.

CÔNG NGHỆ SINH HỌC TRONG LÂM NGHIỆP’

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn HS nghiên cứu nội dung mục 1.2 và quan sát Hình 1.2 trong SGK, đặt các câu hỏi gợi ý và yêu cầu HS nêu vai trò, thành tựu của công nghệ sinh học trong chọn, tạo giống cây lâm nghiệp.

+ Công nghệ sinh học có vai trò như thế nào trong chọn và tạo giống cây lâm nghiệp?

+ Công nghệ sinh học có những thành tựu gì trong chọn và tạo giống cây lâm nghiệp?

+ Vì sao ứng dụng công nghệ sinh học lại giúp rút ngắn được thời gian chọn, tạo giống, đồng thời tạo ra giống mới có nhiều ưu điểm vượt trội về năng suất, chất lượng và khả năng chống chịu?

- GV trình chiếu thêm một số hình ảnh về công nghệ sinh học trong lâm nghiệp (đính kèm phía dưới hoạt động 1.2).

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận, quan sát hình ảnh, thông tin SGK và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS khi cần.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời một số HS trình bày câu hỏi của GV.

- GV gợi ý đáp án nhiệm vụ trong Hộp khám phá của SCĐ:

+ Ứng dụng công nghệ sinh học lại giúp rút ngắn được thời gian chọn, tạo giống, đồng thời tạo ra giống mới có nhiều ưu điểm vượt trội về năng suất, chất lượng và khả năng chống chịu vì:

• Ứng dụng công nghệ sinh học tạo ra các đột biến gen mong muốn một cách nhanh chóng và chính xác, giúp tạo ra nguồn biến dị di truyền phong phú cho chọn giống.

• Tạo ra các dòng tế bào với đặc tính mong muốn, sau đó nhân thành cây hoàn chỉnh.

• Sử dụng các dấu hiệu phân tử để đánh giá gen, giúp xác định nhanh chóng các cá thể có gen mong muốn.

• Chuyển gen: đưa gen có lợi từ sinh vật khác vào cây trồng, giúp tạo ra các giống mới có khả năng chống chịu sâu bệnh, thuốc trừ cỏ, hạn hán, mặn phèn,...

- GV mời một số HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, học tập 

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới. 

I. Khái niệm, vai trò và thành tựu của công nghệ sinh học trong lâm nghiệp 

2. Vai trò và thành tựu trong chọn, tạo giống cây lâm nghiệp

- Vai trò:

+ Công nghệ sinh học đặc biệt là công nghệ gene và công nghệ tế bào đã tạo ra bước đột phá trong công tác chọn, tạo giống cây trồng nói chung và cây lâm nghiệp nói riêng. 

+ Nhờ ứng dụng công nghệ sinh học đã rút ngắn được thời gian chọn, tạo giống, đồng thời tạo ra giống mới có nhiều ưu điểm vượt trội về năng suất, chất lượng và khả năng chống chịu mà phương pháp chọn, tạo giống truyền thống không thể đạt được.

- Một số thành tựu đạt được trong lĩnh vực này như:

+ Giống keo tam bội (X101, X102, X201, X205) (Hình 1.2a) sinh trưởng nhanh, thân thẳng, cành nhánh nhỏ, có khả năng chống chịu sâu, bệnh, chất lượng gỗ tốt; 

+ Giống bạch đàn trắng kháng bệnh đốm lá (Hình 1.2b) tạo ra nhờ ứng dụng chỉ thị phân tử; 

+ Giống xoan ta chuyển gene (GA20, GA21) (Hình 1.2c) có khả năng sinh trưởng vượt trội so với giống chưa chuyển gene; 

+ Các dòng bạch đàn chuyển gene (UU28, UU78 và UU89) sinh trưởng nhanh, có sợi gỗ dài.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV hướng dẫn HS nghiên cứu nội dung mục 1.3 và quan sát Hình 1.3 trong SGK, đặt các câu hỏi gợi ý liên quan đến vai trò và thành tựu của công nghệ sinh học trong nhân giống cây lâm nghiệp.

+ Công nghệ sinh học có vai trò như thế nào trong nhân giống cây lâm nghiệp?

+ Công nghệ sinh học có những thành tựu gì trong nhân giống cây lâm nghiệp?

+ Vì sao nuôi cấy mô tế bào lại có vai trò tạo ra cây giống khoẻ mạnh, đồng đều và sạch bệnh?

- GV trình chiếu thêm một số hình ảnh về công nghệ sinh học trong lâm nghiệp (đính kèm phía dưới hoạt động 1.3).

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận, quan sát hình ảnh, thông tin SGK và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS khi cần.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời một số HS trình bày câu hỏi của GV.

- GV mời một số HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, học tập 

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

- GV gợi ý đáp án nhiệm vụ trong Hộp khám phá của SCĐ:

Nuôi cấy mô tế bào lại có vai trò tạo ra cây giống khỏe mạnh đồng đều và sạch bệnhvì:

• Nuôi cấy mô tế bào có thể tạo ra số lượng lớn cây giống từ một explant (mẫu mô) nhỏ trong thời gian ngắn.

• Khả năng nhân nhanh gấp nhiều lần so với phương pháp nhân giống truyền thống.

• Cây con được tạo ra từ nuôi cấy mô tế bào có bộ gen giống hệt cây mẹ.

• Đảm bảo tính đồng đều về mặt di truyền, giúp cây con có đặc tính giống nhau.

• Nuôi cấy mô tế bào được thực hiện trong môi trường vô trùng, giúp loại bỏ các tác nhân gây bệnh.

• Nuôi cấy mô tế bào có thể bảo tồn các nguồn gen quý hiếm, các giống cây trồng đang có nguy cơ tuyệt chủng.

- GV chuyển sang nội dung mới. 

I. Khái niệm, vai trò và thành tựu của công nghệ sinh học trong lâm nghiệp 

3. Vai trò và thành tựu của công nghệ sinh học trong nhân giống cây lâm nghiệp

- Công nghệ sinh học mà đặc biệt là công nghệ nuôi cấy mô tế bào thực vật đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong nhân giống cây lâm nghiệp. 

- Nuôi cấy mô tế bào giúp nhân nhanh và tạo ra cây giống khoẻ mạnh, đồng đều, sạch bệnh phục vụ cho trồng rừng, đặc biệt là các chương trình trồng rừng quy mô lớn. 

- Một số giống cây lâm nghiệp quan trọng như keo, bạch đàn, vù hương, trà hoa vàng, gió bần, sâm Ngọc Linh,... đã được nhân giống thành công bằng công nghệ nuôi cấy mô tế bào.