Giáo án chuyên đề Công nghệ 12 Lâm nghiệp Thuỷ sản Kết nối Bài 5: Vai trò và triển vọng của công nghệ sinh học trong thuỷ sản

Ngày soạn: .../.../...

Ngày dạy: .../.../…

CHUYÊN ĐỀ 2: CÔNG NGHỆ SINH HỌC TRONG THỦY SẢN

BÀI 5: VAI TRÒ VÀ TRIỂN VỌNG CỦA CÔNG NGHỆ SINH HỌC TRONG THỦY SẢN

I. MỤC TIÊU

1. Kiến thức: 

Sau bài học này, HS đạt yêu cầu sau:

• Trình bày được khái niệm, vai trò và một số thành tựu của công nghệ sinh học trong thuỷ sản.
• Đánh giá được triển vọng của công nghệ sinh học trong thuỷ sản.
• Có ý thức về an toàn lao động và đạo đức nghề nghiệp.

2. Năng lực 

 Năng lực chung:

• Năng lực tự chủ và tự học: Lựa chọn được nguồn tài liệu phù hợp để tìm hiểu thêm về vai trò, thành tựu và triển vọng của công nghệ sinh học trong lâm nghiệp ở Việt Nam và trên thế giới.

• Năng lực giao tiếp và hợp tác: Hoạt động nhóm một cách hiệu quả theo đúng yêu cầu của GV, tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.

• Giải quyết vấn đề và sáng tạo: Thảo luận với các thành viên trong nhóm nhằm giải quyết các vấn đề trong bài học để hoàn thành nhiệm vụ học tập.

Năng lực công nghệ: 

• Trình bày được khái niệm, vai trò và một số thành tựu của công nghệ sinh học trong thuỷ sản.

• Đánh giá được triển vọng của công nghệ sinh học trong thuỷ sản.

3. Phẩm chất

• Có ý thức tìm hiểu về vai trò, thành tựu và triển vọng của công nghệ sinh học trong thuỷ sản và liên hệ với thực tiễn của gia đình, địa phương.
• Có ý thức về an toàn lao động và đạo đức nghề nghiệp.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 

1. Đối với GV

• SGK, SGV Chuyên đề Công nghệ Lâm nghiệp – Thủy sản 12 – Kết nối tri thức.

• Hình ảnh, video liên quan đến chủ đề.

• Máy tính, máy chiếu (nếu có).

2. Đối với HS 

• SGK Chuyên đề Công nghệ Lâm nghiệp – Thủy sản 12 – Kết nối tri thức.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG 

a. Mục tiêu: Hoạt động này giúp HS tạo tâm thế sẵn sàng học tập và gợi mở nhu cầu nhận thức, kích thích sự tò mò thích thú và mong muốn tìm hiểu các nội dung tiếp theo.

b. Nội dung: HS quan sát Hình 5.1 SGK tr.19 và trả lời câu hỏi trong mục khởi động nêu ở đầu bài.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về những kĩ thuật của công nghệ sinh học đang được ứng dụng trong chọn, tạo giống cây lâm nghiệp; ý nghĩa của ứng dụng công nghệ nuôi cấy mô tế bào trong nhân giống cây lâm nghiệp.

d. Tổ chức thực hiện: 

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS cả lớp thành 4 nhóm.

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm, quan sát Hình 5.1 SGK tr.19 và trả lời câu hỏi dựa trên hiểu biết của mình:

+ Nhóm 1 + 3: Công nghệ sinh học trong thủy sản là gì? Công nghệ sinh học có vai trò như thế nào đối với thuỷ sản? Liên hệ với thực tiễn gia đình, địa phương em.

+ Nhóm 2 + 4: Theo em, trong tương lai công nghệ sinh học sẽ đóng góp gì cho thuỷ sản?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo nhóm, quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trình bày kết quả thảo luận: 

+ Công nghệ sinh học trong thủy sản: là việc ứng dụng công nghệ sinh học vào lĩnh vực thủy sản nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác giống, nuôi trồng thủy sản, quản lí hiệu quả nguồn tài nguyên thủy sản, phát triển thủy sản bền vững và bảo vệ môi trường sinh thái. 

+ Vai trò của công nghệ sinh học đối với thuỷ sản:

• Trong công tác giống thủy sản.

• Trong phòng, trị bệnh thủy sản.

• Trong kiểm soát môi trường nuôi thủy sản.

• Trong sản xuất thức ăn thủy sản.

• Trong chế biến thủy sản.

+ Công nghệ sinh học sẽ đóng góp cho thuỷ sản trong tương lai:

• Tạo được nhiều giống thủy sản có năng suất cao, chất lượng tốt, khả năng chống chịu tốt.

• Tạo ra nhiều chế phẩm sinh học có khả năng cải thiện môi trường nuôi thủy sản, tăng sức đề kháng cho thủy sản.

• Tạo ra các bộ kit phục vụ các mục đích khác nhau.

- GV yêu cầu HS lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, và chuẩn kiến thức.

- GV dẫn dắt HS vào bài học: Ngành thủy sản ngày càng phát triển và có triển vọng trong tương lai nhờ nghiên cứu, áp dụng những sản phẩm của công nghệ sinh học. Vậy để hiểu hơn về công nghệ sinh học trong thủy sản có vai trò và triển vọng như thế nào, chúng ta cùng vào bài học ngày hôm nay – Bài 5. Vai trò và triển vọng của công nghệ sinh học trong thủy sản.

B. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI

Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm về công nghệ sinh học trong thủy sản

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS nhớ lại khái niệm chung về công nghệ sinh học và hiểu được khái niệm công nghệ sinh học trong thủy sản. 

b. Nội dung: GV hướng dẫn HS nghiên cứu nội dung mục I trong SGK. GV trình chiếu hình ảnh liên quan đến công nghệ sinh học trong thủy sản, yêu cầu HS làm việc cá nhân và nêu được khái niệm thế nào là công nghệ sinh học trong thủy sản. 

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về khái niệm công nghệ sinh học trong thủy sản.

d. Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS	SẢN PHẨM DỰ KIẾN
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV hướng dẫn HS nghiên cứu nội dung mục I trong SGK và quan sát hình ảnh GV trình chiếu liên quan đến công nghệ sinh học trong thủy sản, yêu cầu HS làm việc cá nhân trả lời câu hỏi: Thế nào là công nghệ sinh học trong thủy sản? - GV trình chiếu một số hình ảnh, video về công nghệ sinh học trong thủy sản (đính kèm phía dưới hoạt động 1). Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập - HS thảo luận, quan sát hình ảnh, thông tin SGK và trả lời câu hỏi. - GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS khi cần. Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận - GV mời một số HS trình bày câu hỏi của GV. - GV mời một số HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có). Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, học tập  - GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức. - GV chuyển sang nội dung mới.	I. Khái niệm về công nghệ sinh học trong thủy sản - Công nghệ sinh học trong thuỷ sản được hiểu là việc ứng dụng công nghệ sinh học vào lĩnh vực thuỷ sản nhằm: + Nâng cao hiệu quả trong công tác giống. + Nuôi trồng thuỷ sản. + Quản lí hiệu quả nguồn tài nguyên thuỷ sản. + Phát triển thuỷ sản bền vững + Bảo vệ môi trường sinh thái. - Việc ứng dụng công nghệ sinh học trong thuỷ sản hiện nay tập trung vào một số hướng chính như: + Chọn, tạo giống thuỷ sản năng suất, chất lượng, chống chịu tốt với tác nhân gây bệnh và các điều kiện bất lợi. + Nhân giống thuỷ sản theo hướng có lợi cho con người. + Tạo ra các chế phẩm sinh học có tác dụng trong tăng năng suất và chất lượng thuỷ sản, phòng, trị bệnh cho thuỷ sản, quản lí môi trường nuôi thuỷ sản, phục vụ phát triển thuỷ sản bền vững....
Tư liệu về ứng dụng công nghệ sinh học trong thủy sản:

Hoạt động 2: Tìm hiểu vai trò và thành tựu của công nghệ sinh học trong thủy sản

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS trình bày được một số vai trò và thành tựu nổi bật của công nghệ sinh học trong thuỷ sản (trong công tác giống, phòng, trị bệnh, quản lí môi trường, sản xuất thức ăn thuỷ sản và chế biến thuỷ sản).

b. Nội dung: GV hướng dẫn HS nghiên cứu nội dung mục II trong SGK và quan sát hình ảnh GV trình chiếu liên quan đến công nghệ sinh học trong thủy sản, yêu cầu HS làm việc nhóm và hoàn thành Phiếu học tập số 1.

c. Sản phẩm: Phiếu học tập số 1 của HS về vai trò và thành tựu của công nghệ sinh học trong thủy sản.

d. Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS	SẢN PHẨM DỰ KIẾN
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV hướng dẫn HS nghiên cứu nội dung mục II trong SGK và quan sát hình ảnh GV trình chiếu liên quan đến công nghệ sinh học trong thủy sản, yêu cầu HS làm việc nhóm và hoàn thành Phiếu học tập số 1. PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1 VAI TRÒ VÀ THÀNH TỰU CỦA  CÔNG NGHỆ SINH HỌC TRONG THỦY SẢN   Vai trò Thành tựu Giống thủy sản     Phòng, trị bệnh thủy sản      Kiểm soát môi trường nuôi thủy sản     Sản xuất thức ăn thủy sản     Chế biến thủy sản       - GV trình chiếu một số hình ảnh về vai trò và thành tựu của công nghệ sinh học trong thủy sản (đính kèm phía dưới hoạt động 2). Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập - HS thảo luận, quan sát hình ảnh, thông tin SGK và trả lời câu hỏi. - GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS khi cần. Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận - GV mời một số HS trình bày câu hỏi của GV. - GV mời một số HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có). Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, học tập  - GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức. - GV chuyển sang nội dung mới.	II. Vai trò và thành tựu của công nghệ sinh học trong thủy sản 1. Vai trò và thành tựu của công nghệ sinh học trong công tác giống thủy sản. 2. Vai trò và thành tựu của công nghệ sinh học trong phòng, trị bệnh thủy sản. 3. Vai trò và thành tựu của công nghệ sinh học trong kiểm soát môi trường nuôi thủy sản. 4. Vai trò và thành tựu của công nghệ sinh học trong sản xuất thức ăn thủy sản. 5. Vai trò và thành tựu của công nghệ sinh học trong chế biến thủy sản. Đáp ánPhiếu học tập số 1 về vai trò và thành tựu của công nghệ sinh học trong thủy sản được đính kèm phía dưới Hoạt động 2.
Tư liệu Một số bộ kit test chẩn đoán, phát hiện tác nhân gây bệnh Một số loại acid béo mạch cao nối đôi (HUFA) Quy trình tách chiết glucosamine từ vỏ tôm ĐÁP ÁN PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1 PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1 VAI TRÒ VÀ THÀNH TỰU CỦA  CÔNG NGHỆ SINH HỌC TRONG THỦY SẢN   Vai trò Thành tựu Giống thủy sản - Nâng cao hiệu quả trong chọn, tạo giống thuỷ sản,  - Tạo ra giống thuỷ sản có nhiều ưu điểm vượt trội về năng suất, chất lượng, khả năng kháng bệnh mà các phương pháp chọn,  - Tạo giống truyền thống khó có thể đạt được.  - Con giống được tạo ra nhờ ứng dụng công nghệ sinh học nếu được đem nuôi thương phẩm theo quy trình nghiêm ngặt, không sử dụng các hoá chất bị cấm sẽ => Tạo ra sản phẩm sạch, không tồn dư kháng sinh độc hại, vượt qua các hàng rào kĩ thuật khi xuất khẩu hàng hoá. Chọn, tạo được cá rô phi dòng GIFT có tốc độ tăng trưởng nhanh; tôm sú Moana sạch bệnh, lớn nhanh, thích ứng tốt; cá hồi vân có tốc độ tăng trưởng tăng 30% so với giống ban đầu; cá hồi Coho có tốc độ tăng trưởng tăng 50% so với giống ban đầu; chọn được dòng cá tra có khả năng chịu mặn, sinh trưởng nhanh; dòng tôm thẻ chân trắng có tốc độ tăng trưởng nhanh; cá chép V1 sinh trưởng nhanh, thịt thơm, sức đề kháng tốt; nhân giống cá rô phi, tôm càng xanh với tỉ lệ con đực trên 90%. Phòng, trị bệnh thủy sản  - Nhờ ứng dụng công nghệ sinh học, đặc biệt là kĩ thuật PCR (Polymerase Chain Reaction) đã hỗ trợ công tác chẩn đoán, phát hiện tác nhân gây bệnh trên động vật thuỷ sản được chính xác và nhanh chóng hơn.  - Công nghệ sinh học giúp phát triển hiệu quả các loại vaccine phòng bệnh cho động vật thuỷ sản; phát triển các chế phẩm sinh học có khả năng nâng cao sức đề kháng của động vật thuỷ sản, đồng thời ức chế các vi sinh vật gây bệnh. - Đối với việc chẩn đoán, phát hiện tác nhân gây bệnh: đã phát triển thành công kit RT-PCR để phát hiện virus gây bệnh hoại tử cơ (IMNV – Infectious myonecrosis virus) trên tôm nuôi nước lợ dựa trên các chủng virus phân lập được từ tôm bệnh ở nước ta; kit PCR cho xét nghiệm Iridovirus trên cá biển, kit PCR cho xét nghiệm bệnh KHV trên cá koi và kit RT-PCR cho xét nghiệm virus gây bệnh xuất huyết mùa xuân (SVC) trên cá chép; kit Multiplex PCR phát hiện Hypodermal and hematopoietic necrosis virus gây bệnh hoại tử cơ quan tạo máu và cơ quan phân lập biểu mô trên tôm sú. - Đối với việc sản xuất vaccine: đã nghiên cứu thành công vaccine vô hoạt phòng bệnh gan thận mủ do vi khuẩn Edwardsiella ictaluri gây ra trên cá tra; vaccine phòng bệnh do vi khuẩn Streptococcosis gây ra trên cá rô phi nuôi thương phẩm; vaccine phòng bệnh do vi khuẩn Vibrio spp. gây ra trên cá nuôi biển; vaccine phòng bệnh hoại tử thần kinh (VNN) trên cá. Kiểm soát môi trường nuôi thủy sản .................. .................. Sản xuất thức ăn thủy sản .................. .................. Chế biến thủy sản .................. ..................

--------------- Còn tiếp ---------------