Giáo án và PPT Lịch sử 7 kết nối Bài 1: Quá trình hình thành và phát triển của chế độ phong kiến ở Tây Âu

CHƯƠNG 1: TÂY ÂU TỪ THẾ KỈ V ĐẾN NỬA ĐẦU THẾ KỈ XVI

BÀI 1: QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA CHẾ ĐỘ PHONG KIẾN Ở TÂY ÂU

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV yêu cầu HS quan sát Hình 1 – Tượng Hoàng đế Sác-lơ-ma-nhơ (742-814) ở thành phố Hăm-buốc (Đức) SGK tr.9. 

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp đôi và trả lời câu hỏi:

+ Em có biết tại sao ở nhiều nước châu Âu ngày nay vẫn giữ tượng đài tưởng niệm Hoàng đế Sác-lơ-ma-nhơ không? 

+ Ông đã có công lao gì mà được tôn vinh như thế? Hãy chia sẻ những hiểu biết của em về vị hoàng đế này.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Quá trình hình thành phong kiến xã hội ở Tây Âu

GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Quan sát sơ đồ Sơ đồ về sự hình thành các giai cấp chính trong xã hội phong kiến ở Vương quốc Phơ-răng, em hãy cho biết lãnh chúa phong kiến và  nông nô được hình thành từ những tầng lớp nào?

Sản phẩm dự kiến:

Quá trình hình thành phong kiến xã hội ở Tây Âu

- Sự hình thành của lãnh chúa phong kiến và nông nô:

+ Lãnh chúa phong kiến được hình thành từ những quý tộc thị người Giéc-man (thông qua việc chiếm nhiều ruộng đất của chủ nô La Mã và được phong tước vị) và quý tộc La Mã quy thuận chính người Giéc Man (họ được giữ lại ruống đất). 

+ Nông nô được hình thành từ nô lệ (được giải phóng) và nông dân tự do (mất ruộng đất). 

- Quá trình hình thành xã hội phong kiến ở châu Âu:

+ Người Giéc-man tràn vào xâm chiếm La Mã. Đến khoảng thế kỉ V, lập ra những vương quốc man tộc (theo cách gọi của người La Mã, vì trước khi xâm nhập, họ còn ở trong tình trạng tan rã của xã hội nguyên thủy) như: Vương quốc của người Ăng-glo Xắc-xông, Vương quốc Phơ-răng,…

+ Các quý tộc thị người Giéc-man chiếm nhiều ruộng đất của các chủ nô La Mã, được phong tước trở thành các lãnh chúa phong kiến. Những quý tộc La Mã cũ quy thuận chính quyền mới cũng được cho phép giữ lại ruộng đất, trở thành một bộ phận của giai cấp phong kiến.

+ Nông dân tự do bị mất ruộng đất và và các nô lệ được giải phóng trở thành nông nô. Những nông nô này nhận được ruộng đất từ lãnh chúa và có trách nhiệm nộp tô thuế cho lãnh chúa. Lãnh chúa có quyền chi phối mọi mặt đời sống nông nô, thậm chí cả việc cưới xin, ma chay.

+ Quan hệ giữa lãnh chúa phong kiến với nông nô là quan hệ bóc lột.

+ Sau khi Sác-lơ-ma-nhơ mất, Vương quốc Phơ-răng bị phân chia thành ba vương quốc, chính thức xác lập chế độ phong kiến ở các nước này (về sau trở thành Pháp, Đức, I-ta-li-a).

Hoạt động 2. Lãnh địa phong kiến và quan hệ xã hội của chế độ phong kiến Tây Âu

GV yêu cầu HS quan sát Hình 3 - Khu đất của lãnh chúa trong lãnh địa phong kiến ở Tây Âu, khai thác thông tin và trả lời câu hỏi: Nêu những đặc điểm chính của lãnh địa phong kiến ở Tây Âu.

Sản phẩm dự kiến:

Lãnh địa phong kiến và quan hệ xã hội của chế độ phong kiến Tây Âu

- Những đặc điểm chính của lãnh địa phong kiến ở Tây Âu:

+ Là đơn vị chính trị, kinh tế cơ bản của Tây Âu cho đến thế kỉ IX.

+ Là khu đất rộng lớn thuộc sở hữu của một lãnh chúa, bao gồm đất của lãnh chúa và đất khẩu phần. 

+ Mỗi lãnh địa có quân đội, luật pháp, tòa án, thuế khóa, tiền tệ, hệ thống đo lường riêng. 

+ Kinh tế chủ đạo của lãnh địa là nông nghiệp, tự cấp, tự túc, ít trao đổi với bên ngoài. 

+ Lãnh chúa sống bằng việc bóc lột sức lao động tô, thuế của nông nô. 

- Mối quan hệ giữa lãnh chúa và nông nô trong xã hội phong kiến là quan hệ bóc lột bằng địa tô. Các hình thức địa tô như lao dịch, tô hiện vật, tô tiền. Trong đó, tô lao dịch phổ biến trong giai đoạn đầu hình thành lãnh địa phong kiến. 

+ Lãnh chúa phong kiến bóc lột sức lao động của nông nô và chi phối mọi mặt đời sống của nông nô. 

+ Nông nô là lực lượng sản xuất chính, phải nhận ruộng từ lãnh chúa và nộp tô thuế cho lãnh chúa.

Hoạt động 3. Sự ra đời của Thiên chúa giáo

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Hãy trình bày sự ra đời của Thiên chúa giáo. 

- GV hướng dẫn HS để trả lời câu hỏi ở trên:

+ Thiên chúa giáo ra đời ở đâu? Vào khoảng thời gian nào?

+ Ai là người sáng lập ra Thiên chúa giáo?

+ Thiên chúa giáo đã phát triển ra sao cho đến thời kì phong kiến?

- GV cho HS xem đoạn video về tư liệu cuộc đời của chúa Giê-su.

Sản phẩm dự kiến:

Sự ra đời của Thiên chúa giáo

- Sự ra đời của Thiên chúa giáo:

+ Thiên chúa giáo ra đời vào đầu Công nguyên, ở vùng Giê-ru-sa-lem (ngày nay thuộc Pa-le-xtin). 

+ Đến thế kỉ IV, từ chỗ bị cấm đoán, Thiên chúa giáo trở thành quốc giáo của đế quốc La Mã. 

+ Sang thời phong kiến, Thiên chúa giáo thống trị trong đời sống chính trị, văn hóa, tư tưởng ở Tây Âu. Giáo hội có thế lực rất lớn..

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài

Câu 1. Lãnh chúa phong kiến được hình thành từ:

A. Quý tộc Giéc-man.

B. Quý tộc La Mã.

C. Quý tộc các nước phương Tây.

D. Cả A và B đều đúng.

Câu 2. Sau khi Sác-lơ-ma-nhơ mất, Vương quốc Phơ-răng chính thức xác lập chế độ phong kiến ở các nước:

A. Pháp, Đức, I-ta-li-a.

B. Đức, Mỹ, Hà Lan.

C. Tây Ban Nha, Pháp, Đức.

D. Áo, Bỉ, Tây Ban Nha.

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: D

Câu 2: A

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Nêu một số dấu ấn tiêu biểu của thành thị trung đại (các thành phổ cổ, trường đại học) còn được bảo tồn, giữ gìn và phát triển đến ngày nay?

Câu 2: Trường Đại học Bô-lô-na – một trong những trường đại học nổi tiếng được thành lập từ thời trung đại thuộc quốc gia nào ngày nay?