Giáo án và PPT Ngữ văn 7 cánh diều Bài 2: Mẹ (Đỗ Trung Lai)

VĂN BẢN 1: MẸ

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV đặt câu hỏi: 

1. Em đã đọc hoặc đã học bài thơ 4 chữ  nào? Hãy đọc một đoạn trong bài thơ đó cho cả lớp cùng nghe.

2. Khi nhắc đến mẹ của mình, điều em cảm thấy tự hào nhất về mẹ là gì?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. TÌM HIỂU CHUNG

Hoạt động 1: Tìm hiểu tác giả, tác phẩm

- GV yêu cầu HS dựa vào phầ chuẩn bị ở nhà, giới thiệu về tác giả Đỗ Trung Lai?

- Hướng dẫn cách đọc & yêu cầu HS đọc.

- Chia nhóm lớp, giao nhiệm vụ:

?Nêu xuất xứ của bài thơ.

? Xác định thể thơ? Chỉ ra những yếu tố đặc trưng của thể thơ qua bài thơ (vần, nhịp, dòng, khổ thơ).

?Xác định PTBĐ chính.

? Bài thơ gồm mấy khổ thơ? Có thể chia văn bản

thành mấy phần và nội dung từng phần?

? Bài thơ là lời của ai? Thể hiện cảm xúc về ai? Cảm xúc như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

1.Tiểu sử

- Đỗ Trung Lai (1950)

Quê quán: Phùng Xá, Mỹ Đức, Hà Tây cũ (nay Hà Nội).

2. Sự nghiệp:

+ Tốt nghiệp khoa Vật lý Đại học Sư phạm Hà Nội, sau dạy học trong quân đội và làm nhà báo.

+ Phong cách sáng tác: giọng thơ trữ tình đằm thắm nhưng gửi gắm nhiều tâm sự, triết lý nhẹ nhàng, tự nhiên.

- Các tác phẩm tiêu biểu:

+ Đêm sông Cầu (thơ, 1990)

+ Anh em và những người khác (thơ, 1990)

+ Đắng chát và ngọt ngào (thơ, in chung, 1991)

+ Thơ và tranh (1998)

+ Người chơi đàn nguyệt ở Hàng Châu (truyện và ký, 2000)

a) Đọc và tìm hiểu chú thích

- HS đọc đúng, truyền cảm.

b) Tìm hiểu chung

Xuất xứ: Trích tập thơ “Đêm sông Cầu".

- Thể thơ: 4 chữ.

+ Mỗi câu gồm 4 tiếng, số câu trong bài không hạn định. Các khổ, đoạn trong bài được chia linh hoạt,

tùy theo nội dung và cảm xúc. + Gieo vần chân: chữ cuối cùng của câu hai vẫn với chữ cuối cùng của câu bốn trong mỗi khổ.

+ Các câu thơ được ngắt nhịp 2/2

hoặc 1/3

- PTBĐ: Biểu cảm

- Bố cục: 2 phần

+ P1: Hình ảnh người mẹ.

+ P2: Tình cảm của người con dành cho mẹ.

- Bài thơ là lời của người con thể hiện tình yêu thương dành cho mẹ khi nhận ra sự già đi của người mẹ theo năm tháng.

Hoạt động 2: Hình ảnh người mẹ

GV đặt câu hỏi gợi dẫn, yêu cầu HS thảo luận theo nhóm đôi:

Để làm nổi bật hình ảnh “mẹ” tác giả đã sử dụng các biện pháp tu từ nào?

Qua đó, hình ảnh người mẹ được hiện lên như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

*Những từ ngữ được tác giả dùng để nói về “mẹ” và “cau” trong bài thơ:

+ Mẹ: còng, đầu bạc trắng, thấp, gần đất

+ Cau: thẳng, ngọn xanh rờn, cao, gần với giời

- Hình ảnh sóng đôi “cau” và “mẹ”: Thông qua hình ảnh cây cau, quả cau gần gũi thân thuộc, nhà thơ bày tỏ nỗi xót xa khi mẹ ngày càng già, mái tóc mẹ hòa vào mây trắng.

- Những hình ảnh đối lập như:

Hình ảnh mẹ: Lưng mẹ còng, mẹ đầu bạc trắng, mẹ ngày một thấp, mẹ gần đất

Hình ảnh cau: cau thẳng, cau ngọn xanh, cau ngày càng cao, cao gần giời

=> Gợi ra sự liên tưởng về tuổi già khiến lòng người con quặn thắt khi “cau gần với trời – Mẹ thì gần đất”

- -Biện pháp tu từ so sánh “Một miếng - cau khô – Khô gây như mẹ”: ví von - hình ảnh mẹ già như miếng cau khô để gợi lên hình ảnh già nua héo hắt của người mẹ.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1. ài thơ Mẹ thuộc thể loại gì?

A.Tiểu thuyết

B.Truyện ngắn

C.Thơ bốn chữ

D.Thơ lục bát

Câu 2. Phương thức biểu đạt chính của bài thơ Mẹ là gì?

A.Biểu cảm

B.Miêu tả

C.Nghị luận

D.Thuyết minh

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: C

Câu 2: A

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Em hãy viết và gửi tặng mẹ tấm bưu thiếp nói lên tình cảm của em với mẹ?

Câu 2: Sưu tầm ca dao, danh ngôn về tình mẫu tử?