Giáo án chuyên đề Hoá học 12 cánh diều Bài 8: Vai trò và ứng dụng của phức chất

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

BÀI 8: VAI TRÒ VÀ ỨNG DỤNG CỦA PHỨC CHẤT

I. MỤC TIÊU

1. Kiến thức 

• Vai trò của một số phức chất sinh học.
• Ứng dụng của phức chất. 

2. Năng lực

Năng lực chung:

• Năng lực tự chủ và tự học: Chủ động, tích cực tìm hiểu về vai trò và ứng dụng của phức chất trong các lĩnh vực. 
• Năng lực giao tiếp và hợp tác: Sử dụng ngôn ngữ khoa học để diễn đạt vai trò và ứng dụng của phức chất; Hoạt động nhóm và cặp đôi một cách hiệu quả theo đúng yêu cầu của GV, đảm bảo các thành viên trong nhóm đều được tham gia và trình bày báo cáo. 
• Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Thảo luận với các thành viên trong nhóm nhằm giải quyết các vấn đề trong bài học để hoàn thành nhiệm vụ học tập.

Năng lực hóa học: 

• Năng lực nhận thức hóa học: Biết được cấu tạo, nêu được vai trò của một số phức chất sinh học: chlorophyll, heme B, vitamin B₁₂,…; nêu được ứng dụng của phức chất trong y học, đời sống và sản xuất, hoá học,…
• Tìm hiểu thế giới tự nhiên dưới góc độ hoá học: Thu thập thông tin về các phức chất trong tự nhiên cũng như trong cuộc sống để tìm hiểu về vai trò và ứng dụng của chúng.
• Năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Vận dụng khái niệm về phức chất để giải thích được một số vấn đề trong cuộc sống.

3. Phẩm chất

• Chăm chỉ: Tích cực tiếp nhận kiến thức mới, tích cực giải quyết các vấn đề được nêu trong bài giảng hoặc trong hoạt động.
• Trách nhiệm: Nhận thức đầy đủ trách nhiệm trong các hoạt động và hoàn thành hoạt động theo đúng thời gian và yêu cầu.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC 

1. Đối với giáo viên

• SCĐ, SGV. 
• Máy tính, máy chiếu.

2. Đối với học sinh

• SCĐ, vở ghi. 

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

a. Mục tiêu: HS xác định được một số nhiệm vụ học tập.

b. Nội dung: HS trả lời câu hỏi mở đầu, các HS khác lắng nghe và nhận xét.

c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS cho câu hỏi mở đầu. . 

d. Tổ chức thực hiện: 

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV nêu câu hỏi:

1. Chlorophyll (hay chất diệp lục) là phức chất có nhiều trong lá cây. Hãy cho biết vai trò của phức chất này đối với thực vật.
2. Hãy nêu ứng dụng của một số phức chất mà em biết.

Hình 8.1. Nước ép từ một loại cây chứa nhiều chlorophyll và vitamin.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS lắng nghe câu hỏi, suy nghĩ, thảo luận trả lời câu hỏi. 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời.

Đáp án: 

a) Chlorophyll giúp chuyển hóa năng lượng mặt trời thành năng lượng cho quá trình quang hợp của cây.

b) Ứng dụng của một số phức chất mà em biết:

+ Có thể dùng phức chất Na₃[Co(NO₂)₆] để phát hiện cation K⁺ có trong dung dịch. 

+ Phức chất Na₃[AlF₆] (cryolite) được sử dụng làm chất giảm nhiệt độ nóng chảy của Al₂O₃ trong sản xuất nhôm.

+ Phức chất Rh-phosphine (xúc tác Wilkinson) xúc tác trong phản ứng cộng hydrogen vào alkene.

+ Phức chất HRh(CO)[P(C₆H₅)₃]₃ được sử dụng làm xúc tác trong phản ứng chuyển hoá propene thành butanal.

+ Dạng muối của hợp chất EDTA (ethylenediaminetetraacetic) có thể tạo ra phức chất tan với nhiều cation kim loại, nên thường được dùng trong chuẩn độ tạo phức, ….

- GV yêu cầu các HS khác nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV dẫn dắt HS vào bài học: Vừa rồi chúng ta đã nêu được vai trò của diệp lục đối với thực vật và một số ứng dụng phức chất đã học, để tìm hiểu sâu hơn về vai trò, ứng dụng của phức chất trong y học, đời sống, ngành hoá học và trong sản xuất, chúng ta cùng tìm hiểu bài học ngày hôm nay – Bài 8: Vai trò và ứng dụng của phức chất.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu vai trò của một số phức chất sinh học

a. Mục tiêu: Trình bày được vai trò của một số phức chất sinh học: chlorophyll, heme B, vitamin B₁₂. 

b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, đọc SCĐ để trả lời câu hỏi của GV. 

c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS về vai trò của một số phức chất sinh học. 

d. Tổ chức hoạt động:

Hoạt động 2: Tìm hiểu ứng dụng của phức chất

a. Mục tiêu: Nêu được ứng dụng của phức chất trong y học, đời sống và sản xuất, hóa học. 

b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, đọc SCĐ để trả lời câu hỏi của GV. 

c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS về ứng dụng của phức chất. 

d. Tổ chức hoạt động:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ - GV yêu cầu HS đọc thông tin trong SCĐ trang 50 – 51, thảo luận nhóm đôi thực hiện các nhiệm vụ:  Trình bày ứng dụng của phức chất trong các lĩnh vực: + Y học, đời sống. + Hóa học. + Sản xuất.    - GV cho HS đọc mục Em có biết SCĐ trang 51. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - HS nghiên cứu thông tin trong sách và trả lời câu hỏi của GV.  - GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS khi cần thiết.  Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - GV mời đại diện 2 – 3 nhóm trình bày câu trả lời cho các câu hỏi của GV (DKSP).  - Các HS nhóm khác lắng nghe, nhận xét. Bước 4: Kết luận, nhận định - GV nhận xét, chuẩn kiến thức về ứng dụng của phức chất.  - GV chuyển sang nội dung mới.

II. Ứng dụng của phức chất Trong y học, đời sống - Nhiều phức chất được sử dụng làm thành phần chính của các thuốc điều trị bệnh. - Một số phức chất được ứng dụng để bổ sung cation kim loại cho cơ thể hoặc bài tiết cation kim loại ra khỏi cơ thể.  Trong hóa học - Một số phức chất được dùng làm thuốc thử trong phân tích hóa học như chuẩn độ, tách cation kim loại ra khỏi dung dịch,… - Một số phức chất được ứng dụng để tạo vật liệu mới, thuốc và chất mang thuốc mới. Trong sản xuất - Nhiều phức chất được sử dụng làm chất xúc tác trong các quá trình sản xuất, đặc biệt là các quá trình chế biến dầu mỏ, khai thác quặng, sản xuất hóa chất. - Nhiều phức chất được sử dụng làm chất tạo màu trong quá trình sản xuất gốm, sứ, thuốc trừ sâu trong nông nghiệp,…

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a. Mục tiêu: HS củng cố lại kiến thức đã học thông qua trả lời câu hỏi trong phiếu bài tập và bài tập luyện tập.

b. Nội dung: HS sử dụng SCĐ, kiến thức đã học, GV hướng dẫn (nếu cần thiết) để trả lời.

c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời cho các câu hỏi trong phiếu bài tập và bài tập trong SCĐ của HS.

d. Tổ chức thực hiện:

--------------- Còn tiếp ---------------