Giáo án và PPT Ngữ văn 7 chân trời Bài 4: Cốm Vòng (Vũ Bằng)

VĂN BẢN 1: CỐM VÒNG

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV yêu cầu HS suy nghĩ và trả lời các câu hỏi:

1. Em đã từng ăn cốm chưa? Hãy chia sẻ cảm nhận của em về mùi vị của cốm.

2. Dựa vào nhan đề, em hãy dự đoán nội dung của văn bản.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. TÌM HIỂU CHUNG

Hoạt động 1: Tìm hiểu giới thiệu bài học

- GV yêu cầu HS đọc tên bài học và suy nghĩ

+ Tên bài học gọi cho em suy nghĩ gì? Theo em, thiên nhiên ban tặng cho con người những món quà gì?

Sản phẩm dự kiến:

Quà tặng từ thiên nhiên đang được gửi đến chúng ta mỗi ngày: Mặt trời cho ánh nắng, cây xanh tặng hoa trái và oxi…. Bài học giúp chúng ta hiểu và trân trọng, yếu quý những món quà từ thiên nhiên ban tặng. Từ đó có ý thức bảo vệ thiên nhiên, môi trường sống quanh mình.

Hoạt động 2: Tìm hiểu tác giả, tác phẩm

- GV yêu cầu HS: dựa vào phần chuẩn bị ở nhà, hãy trình bày những hiểu biết về tác giả, tác phẩm của văn bản.

Sản phẩm dự kiến:

a. Tác giả

- Vũ Bằng (03/06/1913-07/04/1984), tên đầy đủ là Vũ Đăng Bằng. sinh tại Hà Nội

- Quê quán: làng Lương Ngọc, huyện Bình Ginag, tỉnh Hải Dương

- Gia đình: cha mất sớm, Vũ Bằng ở với mẹ là chủ một tiệm bán sách ở phố Hàng Gai (Hà Nội) nên không bị thiếu thốn.

- Phong cách sáng tác: trữ tình, giàu chất thơ, hướng vào biểu hiện nội tâm, hướng về phong cảnh thiên nhiên bốn mùa xứ sở; văn phong tràn đầy cảm xúc, cảm giác tinh tế.

- Các tác phẩm tiêu biểu: Lọ Văn (tập văn trào phúng, 1931), Miếng ngon Hà Nội (bút kí, 1960), Miếng lạ miền Nam (bút kí, 1969), Thương nhớ mười hai (bút kí, 1972)...

b. Tác phẩm

- Thuộc chương 8 trong Miếng ngon Hà Nội (1952)

- Vài nét về tác phẩm Miếng ngon Hà Nội: là một tác phẩm bút ký tập trung giới thiệu mười lăm món ăn đặc sản của Hà Nội cũng như cảm nhận, tâm tình và kỷ niệm của tác giả với Hà Nội thông qua các món ăn.

Hoạt động 3: Tìm hiểu về đặc sản cốm Vòng và truyền thống làm cốm của người làng Vòng

- GV yêu cầu HS quan sát đoạn đầu văn bản và cho biết:

+ Mở đầu văn bản, tác giả đã nhắc đến hình ảnh nào?

+ Câu văn mở đầu đã gợi mở tình cảm của tác giả với cốm và hồng như thế nào?

+ Tìm những từ tác giả dùng để miêu tả màu sắc, mùi vị của cốm và hồng.

+ Cách ví von hồng và cốm như tình cảm đôi trai gái gợi cho em điều gì?

Sản phẩm dự kiến:

1. Giới thiệu về đặc sản cốm Vòng và truyền thống làm cốm của người làng Vòng 

- Tác giả khẳng định: Cốm và hồng là  sản phẩm biểu dương được tình thần của những cuộc nhân duyên.

- Màu sắc: 

+ Cốm: giản dị mà thanh khiết

+ Hồng: chói lọi mà vương giả

→ tưởng tương xung mà thắm đượm với nhau.

- Mùi vị: vị ngọt lừ của hồng – mùi thơm của cốm → nâng đỡ, hòa quyện như trai gái xứng đôi, vừa đôi

- Hai thức quà hòa quyện, sánh đôi cùng nhau như tình cảm đôi lứa, chẳng thể tách rời.

→ Sự hài hòa giữa việc thể hiện vẻ đẹp thiên nhiên và cảm xúc chân thực của con người.

- Những cô gái làng Vòng: mộc mạc, ưa nhìn, gánh cốm từ sáng sớm tinh mơ.

Hoạt động 4: Tìm hiểu nguyên liệu và các công đoạn chế biến để làm ra cốm

- GV yêu cầu HS theo dõi tiếp đoạn văn từ “Người ta lấy mạ…. thơm tho lạ lùng” và cho biết: Để làm ra sản phẩm cốm, cần bao nhiêu công đoạn?Em nhận xét gì về cách thức làm ra cốm? Theo em, tác giả thể hiện tình cảm, cảm xúc gì qua đoạn văn này?

Sản phẩm dự kiến: 

Nguyên liệu và các công đoạn chế biến công phu để ra được sản phẩm cốm Vòng

- Nguyên liệu và cộng đoạn: Để làm ra sản phẩm cốm, cần 6 công đoạn:

1. Ngắt lúa

2. Tuốt lúa

3. Đảo trong nồi rang

4. Xay, giã thóc

5. Sàng thóc

6. Hồ

→ Sự cầu kì, tinh tế, tỉ mỉ để làm ra cốm.

- Tác giả đã bộc lộ trực tiếp, sinh động, như hòa quyện với hương vị thơm mát thanh khiết của tự nhiên, với nét đẹp mộc mạc mà nên thơ của đất trời, tạo cho cho người đọc ấn tượng khó quên.

- Cách gói cốm: gói bằng lá sen mới, buộc bằng sợi rơm tươi → trang nhã, hòa quyện cùng thiên nhiên.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1 : Văn bản Cốm Vòng được trích từ tác phẩm?

A.Thương nhớ Mười Hai

B.Miếng lạ miền Nam

C.Miếng ngon Hà Nội

D.Lọ Văn

Câu 2 : Tác phẩm Món ngon Hà Nội nói về điều gì?

A.Giới thiệu những món ăn lạ của miền Nam cũng như cảm nhận, tâm tình và kỷ niệm của tác giả với miền Nam thông qua các món ăn.

B.Giới thiệu mười lăm món ăn đặc sản của Hà Nội cũng như cảm nhận, tâm tình và kỷ niệm của tác giả với Hà Nội thông qua các món ăn.

C.Tâm hồn tinh tế của nhà thơ Vũ Bằng

D.Cả 3 đáp án trên

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: C

Câu 2: B

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Văn bản trên giúp em biết thêm điều gì về truyện cổ tích Em bé thông minh. “Ờ mà thật vậy, sao cứ phải là lá sen mới gói được cốm? Mà sao cứ phải là rơm tươi của cây lúa mới đem buộc được gói cốm?”. Hãy viết từ 3 đến 5 câu trình bày cách lí giải của em về câu hỏi trên

Câu 2: