Giáo án và PPT Ngữ văn 7 chân trời Bài 4: Mùa thu về Trùng Khánh nghe hạt dẻ hát (Y Phương)

VĂN BẢN 2: MÙA THU VỀ TRÙNG KHÁNH NGHE HẠT DẺ HÁT

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV yêu cầu HS suy nghĩ và chia sẻ: Em hãy chia sẻ trải nghiệm của mình về sản vật đặc trưng cho một vùng đất.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. TÌM HIỂU CHUNG

Hoạt động 1: Đọc văn bản

- GV yêu cầu HS:

+ Xác định thể loại văn bản. Em hãy nhắc lại khái niệm đặc điểm thể loại văn bản đã học trong phần tìm hiểu Tri thức ngữ văn.

Sản phẩm dự kiến:

- Thể loại: tản văn

- Bố cục: 3 phần

+ Phần 1 (từ đầu đến “…cốm trộn hạt dẻ là một thứ vật quý, dùng để khoản đãi quý nhân”): giới thiệu về vị ngon và giá trị của hạt dẻ Trùng Khánh.

+ Phần 2 (tiếp đến “…trên đầu mẹ có cả một rừng dẻ đang độ ngọt bùi…”): Ca ngợi vẻ đẹp và giá trị văn hóa, du lịch của rừng dẻ.

+ Phần 3 (còn lại): Ý nghĩa của mối tương giao giữa con người với tự nhiên.

Hoạt động 2: Tìm hiểu vị ngon và giá trị của hạt dẻ Trùng Khánh.

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp, đọc đoạn văn từ đầu đến “ đãi quý nhân” và trả lời câu hỏi:

+ Tác giả đã khẳng định điều gì trong phần đầu đoạn văn?

+ Hạt dẻ Trùng Khánh được tác giả giới thiệu thông qua những đặc điểm nào? Tìm những hình ảnh, chi tiết cụ thể.

+ Tìm những chi tiết nói lên tình cảm, cảm xúc của tác giả đối với hạt dẻ, rừng dẻ quê hương. 

Sản phẩm dự kiến:

1. Vị ngon và giá trị của hạt dẻ Trùng Khánh.

- Tác giả khẳng định: Giống hạt dẻ Trùng Khánh là số một La Mã chứ không chịu nhì.

- Tác giả lí giải cho vị trí số một của hạt dẻ Trùng Khánh là vì: Nếu mang hạt dẻ đó đi trồng nơi khác sẽ cho mùi vị hoàn toàn khác lạ.

- Tác giả đã giới thiệu về hạt dẻ qua các đặc điểm:

+ Hình dáng: tròn đều, hạt nhỏ nhất bằng ngón chân cái. 

+ Màu sắc: Khi chín, vỏ lên màu hỗn hợp, giữa nâu và tía. Khi còn tươi, thịt của nó rắn chắc, giòn tan, vị ngọt thanh và có màu vàng hoàng yến.

+ Vỏ: có vỏ cứng, dày và có nhiều lông măng.

+ Cách ăn: đem luộc, hấp hoặc nướng chín sẽ có hương thơm và vị ngọt bùi tự nhiên.

+ Thời gian thu hoạch: mùa thu – tháng 8 âm lịch.

- Cốm trộn hạt dẻ trở thành một món ăn đặc sản, sang trọng, một thứ vật quý để khoản đãi quý nhân.

→ Tác giả giới thiệu một cách say mê, tự hào về sản vật quê hương.

Hoạt động 3: Tìm hiểu vẻ đẹp và giá trị văn hóa, du lịch của rừng dẻ

- GV yêu cầu HS làm việc theo cặp, trả lời câu hỏi: 

+ Em hãy tìm những chi tiết  miêu tả âm thanh, màu sắc của rừng dẻ. Tác giả đã sử dụng nghệ thuật tu từ gì?

+ Em có hình dung thế nào về cảnh được tả trong đoạn văn “Hạt dẻ rơi rơi….vừa dày vừa cứng”

Sản phẩm dự kiến:

- Âm thanh: dẻ lao xao, rì rào, tí tách rơi theo nhịp, rừng dẻ khe khẽ hát như rang.

- Màu sắc: Hạt dẻ rơi rơi như mưa màu nâu

→ Không gian thơ mộng, nơi con người hòa mình vào thiên nhiên, cảm nhận được vẻ đẹp, lắng nghe được thanh âm, khúc hát của rừng dẻ.

- Nghệ thuật nhân hóa khiến cho cây cối, động vật trong rừng trở nên sống động, gần gũi với con người.

- Tác giả kiến nghị: phát triển du lịch, rừng dẻ là địa điểm

→ Vẻ đẹp say đắm lòng người của rừng dẻ và tình cảm say mê, tự hào của tác giả với hạt dẻ, rừng dẻ và niềm mong muốn được giao hòa với thiên nhiên.

Hoạt động 4: Tìm hiểu ý nghĩa của mối tương giao giữa thiên nhiên với con người

- GV yêu cầu HS đọc phần cuối và trả lời: + Đoạn văn “Ở những vùng núi cao…cười sung sướng” gợi cho em suy nghĩ gì về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên?

Sản phẩm dự kiến: 

Ý nghĩa của mối tương giao giữa thiên nhiên với con người

- Con người và thiên nhiên gắn bó, gần gũi, giao hòa, tâm hồn con người cũng hồn hậu như cỏ cây.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1. Theo tác giả, hạt dẻ trộn với món ăn nào là một phát minh mới của người anh rể ông?

A. Cốm

B. Chuối

C. Hạt sen

D. Sắn

Câu 2. Theo tác giả, vì sao giống hạt dẻ Trùng Khánh là số một La Mã chứ không chịu nhì?

A. Vì nó đắt đỏ, hiếm có

B. Vì nó to hơn những loại hạt dẻ khác

C. Vì nó khó trồng

D. Vì nó ngọt thơm bởi tay người trông và bón chăm

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: A

Câu 2: D

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Nêu cảm nhận của em khi đọc văn bản bằng một đoạn văn ngắn

Câu 2: Theo tác giả, hạt dẻ Trùng Khánh có đặc điểm như thế nào?