Giáo án và PPT Ngữ văn 10 cánh diều Bài 6: Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện

VIẾT BÀI VĂN NGHỊ LUẬN PHÂN TÍCH, ĐÁNH GIÁ MỘT TÁC PHẨM TRUYỆN

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV yêu cầu HS trả lời một số câu hỏi trắc nghiệm về các thể loại văn bản đã học: Nghị luận về một tư tưởng đạo lí (Bài 5)

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu các yêu cầu đối với viết một bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện là nêu lên và làm sáng tỏ giá trị về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm đó?

Sản phẩm dự kiến:

1. Yêu cầu đối với viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện

- Phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện là nêu lên và làm sáng tỏ giá trị (cái hay, cái đẹp) về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm đó.

+ Phân tích là chia tách, đi sâu tìm hiểu và làm rõ giá trị của từng phương diện cụ thể về nội dung và hình thức của tác phẩm truyện.

+ Đánh giá là nêu lên những suy nghĩ, nhận xét, bình luận của người viết về vấn đề đã được phân tích.

Hoạt động 2: Phân tích bài viết tham khảo

- GV yêu cầu HS thực hành theo nhóm, hướng dẫn HS đọc bài văn tham khảo trang 56/SGK và trả lời câu hỏi:

+ Tác giả nêu nhận xét về vấn đề gì trong đoạn mở đầu?

+ Tác giả phân tích, làm rõ nhận xét nêu ở đoạn mở đầu bằng cách nào?

+ Tính chất hoàn chỉnh từ cốt truyện của đoạn trích nêu ở mở đầu đã được làm rõ chưa?

+ Nhận biết một số câu văn thể hiện rõ nhận xét của người viết.

- GV đặt câu hỏi: Theo em, để viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện cần chú ý điều gì?

Sản phẩm dự kiến:

a. Trả lời các câu hỏi

+ Trong phần mở đầu tác giả đã nêu nhận xét về văn bản Hồi trống Cổ Thành mặc dù chỉ là một đoạn trích ngắn song vẫn có thể xem là một câu chuyện trong tác phẩm tự sự vì có đầy đủ các phần.

+ Tác giả đã làm rõ nhận xét ở phần đầu bằng cách đưa ra những lí lẽ, dẫn chứng cụ thể để làm sáng tỏ cho nhận xét trên.

+ Tính chất hoàn chỉnh từ cốt truyện của đoạn trích nêu ở mở đầu đã được làm rõ qua các dẫn chứng, lĩ lẽ và bình luận của tác giả.

+ Đoạn cuối là những nhận xét của người viết về đoạn trích.

b. Các lưu ý khi viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện:

+ Xác định rõ yêu cầu nghị luận mà đề văn đã nêu.

+ Đọc lại văn bản truyện được nêu trong đề.

+ Xác định vấn đề cụ thể (nội dung, hình thức) mà bài viết sẽ phân tích, đánh giá.

+ Suy nghĩ và thực hiện theo các bước viết bài văn nghị luận văn học.

………………………………………

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1. Để làm tốt bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) cần vận dụng các phép lập luận nào? 

A. Giải thích

B. Chứng minh 

C. Phân tích, tổng hợp 

D. Tất cả các phương án trên.

Câu 2. Ý nào sau đây không đúng khi nói về đặc điểm của bài văn nghị luận tác phẩm truyện hoặc đoạn trích:

A. Là trình bày những nhận xét, đánh giá của mình về nhân vật, sự kiện, chủ đề hay nghệ thuật của một tác phẩm cụ thể.

B. Những nhận xét, đánh giá phải xuất phát từ nội dung và tính cách, số phận nhân vật, và nghệ thuật trong tác phẩm.

C. Các nhận xét đánh giá của truyện xuất phát từ suy nghĩ chủ quan của người viết.

D. Bài nghị luận về một tác phẩm truyện ( hoặc đoạn trích) cần có bố cục mạch lạc, có lời văn chính xác, gợi cảm.

Câu 3. Phần mở bài của bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) cần có nội dung nào sau đây?

A. Giới thiệu tác phẩm và nêu ý kiến đánh giá.

B. Nêu lí lịch và hoàn cảnh nhân vật.

C. Khẳng định giá trị của tác phẩm.

D. Tất cả các phương án trên. 

Câu 4. Đâu là nhiệm vụ của kết bài trong văn nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)?

A. Nêu nhận định, đánh giá.

B. Giới thiệu tác phẩm và ý kiến đánh giá sơ bộ. 

C. Nêu sự cảm thụ của bản thân.

D. Nêu các luận điểm chính về nội dung và nghệ thuật.

Câu 5. Dòng nào sau đây không phải là yêu cầu chính của bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)?

A. Nêu rõ vấn đề nghị luận

B. Thể hiện ý kiến riêng của người viết. 

C. Vận dụng các phép lập luận phù hợp. 

D. Lời văn gợi cảm, trau chuốt.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1. Phân tích, đánh giá các nhân vật Trương Phi và Quan Công qua đoạn trích “Hồi trống Cổ Thành”.