Giáo án và PPT Ngữ văn 8 kết nối Bài 9: Choáng ngợp và đau đớn những cảnh báo từ loạt phim “Hành tinh của chúng ta” (Lâm Lê)

CHOÁNG NGỢP VÀ ĐAU ĐỚN NHỮNG CẢNH BÁO TỪ LOẠT PHIM “HÀNH TINH CỦA CHÚNG TA”

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV đặt câu hỏi: Trong những năm gần đây, khi bàn về môi trường tự nhiên trên Trái Đất, có một số cụm từ hay hình ảnh được các phương tiện truyền thông nhắc đến rất nhiều lần. Theo tìm hiểu của em, đó là những cụm từ hay hình ảnh nào?.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu chung

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:

• Trình bày hiểu biết của em về tác giả và xuất xứ văn bản

Sản phẩm dự kiến:

1. Tác giả

- Lâm Lê: bút danh của Lê Hồng Lâm, sinh năm 1977, quê ở Quảng Trị

- Là nhà báo chuyên viết phê bình điện ảnh; tác giả của các cuốn sách Xem chữ đọc hình (2005), Chơi cùng cấu trúc (2009), Cánh chim trong gió (2016), ...

2. Tác phẩm: trích báo Tuổi trẻ online, ngày 12/5/2019

Hoạt động 2. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm

Nhiệm vụ 1: Tóm tắt, cách triển khai thông tin và vai trò của phương tiện phi ngôn ngữ trong văn bản

GV đưa ra câu hỏi: 

• Theo em, những phần nào hoặc câu nào của văn bản có thể giúp em nắm được thông tin chính của văn bản một cách chính xác?

• Từ đó, hãy cho biết thông tin chính mà văn bản đề cập đến là gì?

• Trong những cách triển khai văn bản mà em đã biết qua bài 9 của “Ngữ văn 7”, cách triển khai nào đã được áp dụng ở đây? Nếu chưa thoả mãn tên gọi của các cách triển khai văn bản mà sách giáo khoa và chương trình từng nêu, em có thể định danh cách triển khai văn bản ở bài viết của Lâm Lê như thế nào?

• Sự hiện diện của các hình ảnh minh hoạ trong văn bản có ý nghĩa gì?

Sản phẩm dự kiến:

a. Tóm tắt

- Bộ phim được xây dựng hết sức kì công, có phạm vi bao quát lớn, gồm 8 tập

- Bộ phim như là phần tiếp theo của Hành tinh Trái đất được thực hiện trước đó, xét theo thông điệp chính mà chúng hướng tới

- Bộ phim đưa đến “những hình ảnh sống động và những thông tin chính xác nhất về hành tinh của chúng ta” với những thước quay từ 8 môi trường khác nhau trên Trái đất

- Song song với việc làm nổi bật vẻ đẹp diệu kì của thế giới tự nhiên trên Trái đất, bộ phim cũng đưa ra những cảnh báo đau lòng về sự suy thoái của môi trường sống bởi nhiều nguyên nhân, trong đó nguyên nhân đến từ hoạt động của con người

- Bộ phim toát lên sự lạc quan về khả năng phục hồi của môi trường sống trên Trái đất nhờ vào sự “tỉnh ngộ” của con người

=> Theo em, tác giả muốn người đọc chú ý đặc biệt tới thông tin về lời cảnh báo vẫn chưa qua muộn. Để từ đó bắt đầu hình thành ý thức bảo vệ môi trường sống, cứu lấy những loài vật đang có nguy cơ tuyệt chủng.

b. Cách triển khai

Văn bản được triển khai theo cách lần lượt đưa thông tin về những giá trị nội dung cơ bản của “loạt phim”. Với cách triển khai này, tác giả đã dễ dàng nêu bật được thông điệp chính toát ra từ bộ phim, gắn liền với hai từ khoá là “choáng ngợp” và “đau đớn”

c. Vai trò của phương tiện phi ngôn ngữ

- Sự hiện diện của các hình ảnh minh hoạ nhằm mang đến những hình ảnh và dẫn chứng chân thật, sinh động nhất.

-> Qua đó giúp người đọc dễ dàng liên tưởng đến vấn đề đang được đề cập, đồng thời tăng tính thuyết phục cho thông điệp được nêu ra.

Nhiệm vụ 2: Giới thiệu chung về “loạt phim”

GV đưa ra câu hỏi: 

• Nội dung chính của loạt phim tài liệu “Hành tinh của chúng ta” là gì?

• Điểm đặc biệt của loạt phim này là gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Nội dung chính của loạt phim tài liệu “Hành tinh của chúng ta”: đưa ra lời cảnh báo về sự nóng lên của toàn cầu, những môi trường sống bị hủy diệt và nhiều loài biến mất

- Điểm đặc biệt của loạt phim này đó là các nhà làm phim đã tạo sự tương phản và đối nghịch giữa vẻ đẹp của thiên nhiên, sự đa dạng của giống loài với cuộc khủng hoảng môi trường, khí hậu đang tàn phá và giết chết chúng mỗi ngày

Nhiệm vụ 3: Rất nhiều loài đang đứng bên bờ vực tuyệt chủng

GV đưa ra câu hỏi: 

• Tác giả cho biết điều gì về bố cục và quy mô phản ánh của bộ phim?

• Vẻ đẹp ở các cảnh phim hiện lên như thế nào qua lời miêu tả của tác giả văn bản?

• Em nghĩ như thế nào về khả năng tác động của bộ phim qua những gì được tác giả văn bản nhắc đến ở đoạn này?

Sản phẩm dự kiến:

- Tác giả cho biết bộ phim có 8 tập với 8 môi trường sống trên khắp thế giới, từ vùng cực băng giá tới những cánh rừng mưa nhiệt đới, sa mạc và đồng cỏ, đại dương sâu thẳm, sông ngòi và những khu rừng rậm đa dạng ở Nam Mỹ…

- Vẻ đẹp ở các cảnh phim hiện lên đẹp đẽ, choáng ngợp và đầy chân thật. Những con vật được đưa lên phim như thể bước ra từ bộ phim hoạt hình của hãng Pích-xa

-> Những gì được văn bản nhắc đến ở đoạn này: bộ phim phản ánh thực tế ô nhiễm và suy thoái của môi trường đang đe dọa đến môi trường sống của con người. Từ đó cảnh tỉnh loài người hãy ý thức về những hành động và quyết định của bản thân, nhận ra tầm quan trọng của nhiệm vụ bảo vệ môi trường.

……

Hoạt động 3. Tổng kết

HS cùng thảo luận và trả lời câu hỏi:

• Trình bày nhận xét của em về nội dung, nghệ thuật và đặc trưng thể loại của văn bản.

Sản phẩm dự kiến:

1. Nội dung

“Hành tinh của chúng ta” đã mang tới những lời cảnh báo, cảnh tỉnh tới mọi người về cuộc khủng hoảng môi trường, khí hậu đang tàn phá và giết chết nhiều sinh vật mỗi ngày. Đồng thời tác phẩm cũng đưa ra thông điệp: Không bao giờ là quá muộn để chúng ta bắt tay vào hành động cứu lấy Trái đất này

2. Nghệ thuật

- Văn bản thông tin trình bày logic, rõ ràng, rành mạch làm tăng hiệu quả diễn đạt thông tin của văn bản.

- Văn bản sử dụng các kênh chữ, kênh hình nhằm tăng tính thuyết phục, tăng sức hấp dẫn đối với người đọc

3. Đặc trưng thể loại

a. Bố cục

Bố cục rõ ràng, mạch lạc, có hệ thống nên người đọc có thể dễ dàng theo dõi, nắm bắt thông tin

b. Cách trình bày thông tin

Trình bày theo cách lần lượt đưa thông tin về những giá trị nội dung cơ bản của loạt phim “Hành tinh của chúng ta” và kết hợp phương tiện ngôn ngữ với phương tiện phi ngôn ngữ

c. Ngôn ngữ

- Đơn giản, rõ ràng, ngắn gọn, đơn nghĩa

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Loạt phim Hành tinh của chúng ta đã đưa ra lời cảnh báo về điều gì?

A. Sự nóng lên của toàn cầu

B. Môi trường sống bị hủy diệt

C. Nhiều loài vật biến mất

D. Tất cả đáp án trên

Câu 2: Thông điệp mà loạt phim mang đến là gì?

A. Trồng cây gây rừng

B. Đừng xả rác ra biển

C. Hãy cứu lấy hành tinh của chúng ta trước khi quá muộn

D. Hãy bảo vệ những loài vật trước khi chúng biến mất

Câu 3: Loài vật nào không được mô tả trong văn bản?

A. Chim cánh cụt

B. Thiên nga

C. Hải mã

D. Cá heo

Câu 4: Lý do loài hải mã bị mất môi trường sống là:

A. Rác thải trên biển

B. Rừng bị tàn phá

C. Hạn hán

D. Băng tan

Câu 5: Phần trăm diện tích rừng mưa nhiệt đới bị tàn phá là:

A. Hơn 70%

B. Gần 65%

C. Hơn 90%

D. Hơn 50%

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1: Theo em, việc sản xuất những bộ phim tài liệu về thiên nhiên, về sự sống trên trái đất sẽ có tác động như thế nào tới nhận thức của con người? 

Câu 2: Em đã xem những bộ phim nào nói về sự sống trên Trái Đất hoặc thảm họa thiên nhiên? Hãy chia sẻ điều em tâm đắc về một trong những bộ phim ấy.