Giáo án và PPT Ngữ văn 8 kết nối Bài 9: Viết văn bản thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên

VIẾT VĂN BẢN THUYẾT MINH GIẢI THÍCH MỘT HIỆN TƯỢNG TỰ NHIÊN

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời câu hỏi:

• Em hãy chia sẻ về những hiện tượng tự nhiên mà em biết.
• Hãy chọn lấy một hiện tượng và em có hiểu biết gì về hiện tượng đó?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Yêu cầu đối với với viết văn bản thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:

• Theo em, một văn bản thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên phải đáp ứng được các yêu cầu gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Nêu được hiện tượng tự nhiên cần giải thích

(Khi nêu được hiện tượng tự nhiên, cần gọi đúng tên của nó, hoặc theo cách định danh phổ biến của cộng đồng, hoặc theo đề xuất của các nhà khoa học)

- Nêu được các biểu hiện cơ bản của hiện tượng tự nhiên cần giải thích

(Khi nêu các biểu hiện cơ bản của hiện tượng tự nhiên, tránh lạm dụng bút pháp miêu tả - biểu cảm vốn thuộc đặc trưng cơ bản của văn bản văn học)

- Trình bày được căn cứ xác đáng để giải thích hiện tượng tự nhiên đã chọn

(Khi nêu căn cứ để giải thích hiện tượng tự nhiên, có thể cân nhắc dùng các cụm từ như: Qua khảo sát…; Theo các nhà khoa học…; Kết quả khảo cứu cho thấy…)

- Nói rõ ảnh hưởng, tác động của hiện tượng tự nhiên đó đối với cuộc sống con người.

(Khi nêu tác động, ảnh hưởng của hiện tượng tự nhiên, cần chú ý phản ứng của con người trên các phương diện như: nhận thức, thái độ, hành động, …)

Hoạt động 2. Phân tích bài tham khảo

GV đặt câu hỏi, yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

• Bài viết đã giới thiệu hiện tượng tự nhiên nào?

• Các biểu hiện nổi bật của hiện tượng tự nhiên đó là gì?

• Bài viết đã giải thích điểm đặc biệt của hiện tượng tự nhiên bằng lập luận khoa học như thế nào?

• Thái độ, hành động của con người trước hiện tượng tự nhiên đó ra sao?

Sản phẩm dự kiến:

- Giới thiệu hiện tượng tự nhiên: ghềnh Đá Đĩa (hay còn gọi là gành Đá Đĩa)

- Các biểu hiện nổi bật của hiện tượng tự nhiên:

+ … nhìn từ xa, ghềnh Đá Đĩa như một tổ ong khổng lồ, ánh lên màu đen huyền bí nổi bật giữa một vùng biển trời trong xanh

+ … hàng chục nghìn cột đá có hình lục giác, hình vuông hoặc hình tròn, lớp nọ xếp nối lên lớp kia, liền khít nhau như có sự sắp đặt của bàn tay con người

+ …

- Giải thích điểm đặc biệt của hiện tượng tự nhiên bằng lập luận khoa học:

+ Theo các nhà khoa học, đá ở ghềnh Đá Đĩa là loại đá badan hình thành trong quá trình hoạt động của núi lửa ở vùng cao nguyên Vân Hoà (Phú Yên)…

+ Nham thạch từ miệng núi lửa, gặp nước lạnh đông cứng lại và rạn nứt đa chiều một cách tự nhiên. Phần lớn đá nứt theo mạch dọc, tạo thành những cột thẳng đứng hoặc xiên, cũng có những đường xiết ngang cắt cột đá thành những hình dạng khác nhau

+ …

- Thái độ, hành động của con người trước hiện tượng tự nhiên: ghềnh Đá Đĩa được Nhà nước cấp chứng nhận danh thắng cấp quốc gia và được tỉnh Phú Yên đưa vào khai thác cấp du lịch

Hoạt động 3. Thực hành viết theo các bước

GV đặt câu hỏi:

• Em hãy nêu các bước viết văn bản thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên

Sản phẩm dự kiến:

1. Lựa chọn đề tài

2. Tìm ý và lập dàn ý

- Mở bài: Nêu hiện tượng tự nhiên và đưa ra cái nhìn bao quát về hiện tượng này

- Thân bài:

+ Miêu tả hay thuật lại các biểu hiện điển hình của hiện tượng tự nhiên

+ Nêu lần lượt các nguyên nhân dẫn đến hiện tượng tự nhiên, kết hợp trích dẫn ý kiến của các chuyên gia và bổ sung trên cơ sở một số tài liệu được cập nhật

+ Xác định mối liên hệ giữa hiện tượng tự nhiên với đời sống của con người; nêu, đánh giá khái quát thái độ về những việc mà con người đã làm trước hiện tượng tự nhiên đó

- Kết bài: Nêu ấn tượng hay đánh giá chung của bản thân về hiện tượng tự nhiên được đề cập

3. Viết bài

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Khi viết về một hiện tượng tự nhiên, cần nêu đúng tên của hiện tượng đó theo cách nào?

A. Theo cách định danh của riêng người viết

B. Theo cách định danh phổ biến của cộng đồng hoặc theo đề xuất của các nhà khoa học

C. Theo cách miêu tả sinh động

D. Theo cách người đọc dễ hiểu nhất

Câu 2: Khi trình bày các biểu hiện cơ bản của hiện tượng tự nhiên, cần tránh điều gì?

A. Sử dụng nhiều phép tu từ

B. Lạm dụng bút pháp miêu tả - biểu cảm

C. Trích dẫn ý kiến của các chuyên gia

D. Sử dụng cụm từ “Theo khảo sát…”

Câu 3: Khi giải thích hiện tượng tự nhiên, có thể sử dụng cách nào sau đây?

A. Dựa trên cảm nhận cá nhân

B. Theo kinh nghiệm dân gian

C. Trình bày các căn cứ xác đáng, có thể cân nhắc dùng cụm từ như “Qua khảo sát…”

D. Sử dụng bút pháp biểu cảm

Câu 4: Khi giải thích một hiện tượng tự nhiên, cần chú ý điều gì về tác động của hiện tượng đó đối với cuộc sống con người?

A. Chỉ tập trung vào khía cạnh tiêu cực

B. Chỉ tập trung vào khía cạnh tích cực

C. Nêu rõ tác động trên các phương diện như nhận thức, thái độ, hành động của con người

D. Không cần nêu tác động

Câu 5: Khi phân tích bài tham khảo về hiện tượng tự nhiên ghềnh Đá Đĩa, yếu tố nào không thuộc phần giải thích bằng lập luận khoa học?

A. Đá ở ghềnh Đá Đĩa là loại đá bazan hình thành trong quá trình hoạt động của núi lửa

B. Nham thạch gặp nước lạnh đông cứng và rạn nứt đa chiều một cách tự nhiên

C. Ghềnh Đá Đĩa nhìn từ xa như một tổ ong khổng lồ

D. Phần lớn đá nứt theo mạch dọc, tạo thành những cột thẳng đứng hoặc xiên

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu hỏi: Hãy viết một văn bản thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên