Giáo án và PPT Âm nhạc 8 cánh diều Bài 15: Bài hát Mùa hạ và những chùm hoa nắng, Nhạc cụ Thể hiện tiết tấu, Sênh tiền và tính tẩu

CHỦ ĐỀ 8: MÙA HÈ - BÀI 15

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Kể tên một số bài hát có chủ đề về mùa hè.

- GV hướng dẫn HS lựa chọn một trong các hình thức: vận động theo nhạc, hát tập thể, trò chơi âm nhạc, đố vui,...

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Hát – Bài hát Mùa hạ và những chùm hoa nắng

GV đặt câu hỏi hướng dẫn HS tìm hiểu:

• Em hãy nêu hiểu biết của em về tác giả.

• Nội dung của bài hát Bay cao tiếng hát ước mơ là gì?

• Em hãy nêu cấu trúc của bài hát.

• Bài hát được viết ở nhịp nào? Giọng nào? 

• Bản nhạc có các kí hiệu âm nhạc nào?

Sản phẩm dự kiến:

* Tác giả:

- Nhạc sĩ Nguyễn Thanh Tùng trước đây là Giám đốc Trung tâm Văn hóa quận Cầu Giấy, Hà Nội.

- Ông đã sáng tác một số ca khúc cho thiếu nhi: Mùa hạ và những chùm hoa nắng, Mùa xuân em tới trường, Chiều thu tình bạn,...

* Bài hát Mùa hạ và những chùm hoa nắng:

- Nội dung bài hát: Bài hát Mùa hạ và những chùm hoa nắng thể hiện những mộng mơ trong sáng, những tình cảm thiết tha, gắn bó với bạn bè và thầy cô, những cảm xúc bùi ngùi, bâng khuâng khi phải tạm xa mái trường trong dịp nghỉ hè của tuổi học trò.

- Cấu trúc bài hát: Bài hát có hình thức 2 đoạn:

+ Đoạn 1: 22 nhịp, được hát 2 lần (từ đầu đến hoa nắng vàng).

+ Đoạn 2: 18 nhịp

- Nhịp của bài hát: nhịp 2/4

- Giọng: Son trưởng

- Bản nhạc có các ký hiệu là: dấu lặng đơn, dấu nối, dấu lặng đen, dấu luyến.

Hoạt động 2. Nhạc cụ

Nhiệm vụ 1: Thể hiện tiết tấu

a. Thể hiện tiết tấu bằng nhạc cụ gõ và động tác cơ thể

- GV yêu cầu HS vỗ tay theo 2 mẫu tiết tấu

- GV làm mẫu, yêu cầu các nhóm luyện tập với tambourine và song loan,

- GV làm mẫu, yêu cầu các nhóm luyện tập với động tác cơ thể

Sản phẩm dự kiến:

b. Ứng dụng đệm cho bài hát Mùa hạ và những chùm hoa nắng

- GV đệm mẫu các câu hát đầu tiên của đoạn 1 và đoạn 2 rồi yêu cầu HS luyện tập đệm cho hai đoạn của bài hát.

- GV yêu cầu HS trình diễn theo nhóm, cặp, cá nhân

Sản phẩm dự kiến:

- Đoạn 1:

- Đoạn 2:

Hoạt động 3: Thường thức âm nhạc - Sênh tiền và tính tẩu

GV yêu cầu HS thảo luận nhóm, trả lời câu hỏi:

• Sênh tiền (tính tẩu) có những bộ phận chính nào?

• Người ta chơi sênh tiền (tính tẩu) bằng cách nào?

• Âm sắc của sênh tiền (tính tẩu) có thể được sử dụng với những hình thức biểu diễn nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Sênh tiền:

+ Là nhạc cụ gõ độc đáo của Việt Nam, được tạo bởi 3 thanh gỗ cứng.

+ Cấu tạo:

• Thanh thứ nhất và thanh thứ hai một đầu được nối với nhau bằng dây da ngăn, đầu kia gắn các cọc tiền kim loại.

• Bề mặt hai thanh gỗ được khía răng cưa theo chiều ngang.

• Thanh gỗ thứ ba không có cọc tiền, hàng răng cưa khía ở bên cạnh.

+ Được chơi bằng cách rập – mở, lắc nhanh hai thanh có dây nối hoặc dùng thanh gỗ thứ ba đập, quẹt vào hai thanh gỗ kia....

+ Âm thanh nghe rộn ràng, vui tươi.

+ Là nhạc cụ gõ, đồng thời cũng là đạo cụ dùng cho múa.

- Tính tẩu:

+ Là nhạc cụ truyền thống đặc sắc, gắn liền với đời sống tinh thần của đồng bào các dân tộc Tày, Nùng, Thái.

+ Cấu tạo:

• Đàn có loại 2 dây và 3 dây. 

• Cần đàn dài, không gắn phím

• Bầu đàn được làm bằng nửa quả bầu khô có khoét lỗ nhỏ để thoát âm, mặt đàn được làm bằng gỗ mỏng.

+ Khi chơi đàn, người ta dùng ngón trỏ tay phải gây vào dây đàn, tay trái đỡ cần đàn, các ngón bấm vào dây để tạo cao độ cho âm thanh.

+ Âm sắc của tính tẩu hơi đục, ấm áp và êm dịu.

+ Dùng để độc tấu, đệm hát và chơi giai điệu múa.

+ Là nhạc cụ thường gắn liền với - hát then - một loại hình âm nhạc tín ngưỡng dân gian của các dân tộc Tày, Nùng, Thái, đã được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại năm 2019.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Nội dung chính của bài hát "Mùa hạ và những chùm hoa nắng" là gì?

A. Những kỷ niệm thời thơ ấu.

B. Những mộng mơ trong sáng và tình cảm gắn bó với bạn bè, thầy cô.

C. Những trải nghiệm khi đi du lịch.

D. Những cảm xúc trong ngày đầu đến trường.

Câu 2: Sênh tiền là nhạc cụ gì?

A. Nhạc cụ dây.

B. Nhạc cụ gõ.

C. Nhạc cụ hơi.

D. Nhạc cụ phím.

Câu 3: Cấu tạo đặc biệt của sênh tiền là gì?

A. Ba thanh gỗ cứng được nối với nhau bằng dây da.

B. Được làm từ tre và lục lạc.

C. Gồm hai dây đàn và một cần đàn.

D. Có mặt đàn làm bằng gỗ mỏng.

Câu 4: Tính tẩu là nhạc cụ gắn liền với đời sống tinh thần của dân tộc nào?

A. Kinh.

B. Tày, Nùng, Thái.

C. Mông.

D. Khmer.

Câu 5: Âm sắc của tính tẩu được mô tả như thế nào?

A. Rộn ràng, vui tươi.

B. Đục, ấm áp và êm dịu.

C. Cao vút và mạnh mẽ.

D. Trong trẻo và ngân vang. 

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: B

Câu 2: B

Câu 3: A

Câu 4: B

Câu 5: B

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Từ nội dung của bài học, GV đặt câu hỏi vận dụng:

Câu 1: Em hãy nêu cảm nhận của mình về bài hát "Mùa hạ và những chùm hoa nắng" và liên hệ với kỷ niệm của bản thân trong những ngày nghỉ hè thời học sinh.

Câu 2: So sánh âm sắc và vai trò của sênh tiền và tính tẩu trong các hoạt động văn hóa truyền thống của các dân tộc Việt Nam. Em nghĩ những nhạc cụ này có ý nghĩa như thế nào đối với việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc?