Giáo án và PPT Ngữ văn 7 kết nối Bài 8: Thực hành tiếng Việt (1)

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT: MẠCH LẠC VÀ LIÊN KẾT (BIỆN PHÁP LIÊN KẾT VÀ TỪ NGỮ LIÊN KẾT)

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Đoạn trích sau đây có thể gọi là đoạn văn hoàn chỉnh được chưa? Vì sao?

     Cám bơi một mình trong đêm. Đêm tối bưng không nhìn rõ mặt đường. Trên con đường ấy, chiếc xe lăn bánh rất êm. Khung xe phia cô gái ngồi lồng đầy bóng trăng. Trăng bồng bềnh nổi lên qua dãy Pú Hồng. Dãy núi này có tính chất quyết định đến gió mùa đông bắc nước ta. Nước ta bây giờ là của ta rồi, cuộc đời đã bắt đầu hửng sáng. 

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Lý thuyết

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:

• Theo em, có những phép liên kết nào? Dấu hiệu nhận biết các biện pháp liên kết là gì?

Sản phẩm dự kiến:

1. Phép nối

- Câu sau có từ ngữ nối biểu thị mối quan hệ với câu trước

 2. Phép thế

- Câu sau có từ ngữ dùng để thay thế cho từ ngữ đã xuất hiện ở câu trước 

3. Phép lặp

- Câu sau lặp lại từ ngữ của câu trước, có tác dụng liên kết

Hoạt động 2: Gợi ý giải bài tập trong SGK

Nhiệm vụ 1: Bài tập 1:

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân: yêu cầu HS tóm lược ý của hai đoạn văn, mỗi đoạn văn tóm lược trong một câu.

- Sau khi thống nhất về hai câu tóm tắt cho hai đoạn văn, GV yêu cầu HS lí giải dựa vào đâu có thể tóm tắt được đoạn văn như thế.

Sản phẩm dự kiến:

+ Gợi ý câu tóm tắt đoạn thứ nhất: Ông nhớ lại cách nhìn cuộc đời của mẹ ông và bố ông. 

+ Gợi ý câu tóm tắt đoạn thứ hai: Ông luôn tin tưởng mọi người, ngược lại, mẹ ông thì luôn hoài nghi.

Nhiệm vụ 2: Bài tập 2:

- GV yêu cầu HS làm việc theo cặp đôi, hướng dẫn HS căn cứ vào những phương tiện liên kết đã giới thiệu ở khung Nhận biết để xác định phương tiện được sử dụng ở các câu trong từng đoạn

Sản phẩm dự kiến:

   + Ở đoạn thứ nhất: Câu (2) gắn với câu (1) bằng lặp từ ngữ (bản đồ dẫn đường của cháu – tấm bản đồ của ông); câu (3) gắn với câu (2) bằng lặp từ (ông); câu (4) gắn với câu (3) bằng đại từ thay thế (mẹ ông – bà) và bằng việc lặp lại từ ông; câu (5) gắn với câu (4) bằng từ ngữ thay thế (quan điểm đó thay thế cho một cụm dài nói về quan điểm của bà và mẹ) và bằng việc lặp lại từ ông. 

     + Ở đoạn thứ hai: Tất cả các câu liền kề nhau đều gắn với nhau bằng cách lặp từ ông.

……………………………………..

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1. Dòng nào nói đúng nhất về liên kết trong văn bản?

A. Chỉ có các phương tiện liên kết của ngôn ngữ mới có thể làm nhiệm vụ liên kết.

B. Người ta liên kết các câu bằng mối liên quan của nội dung mà chúng thể hiện, và cũng có thể dùng các phương tiện liên kết của ngôn ngữ để liên kết.

C. Không bao giờ cần các phương tiện ngôn ngữ khi liên kết các câu văn trong văn bản.

D. Các dấu câu là phương tiện liên kết chủ yếu.

Câu 2. Dòng nào sau đây không phù hợp khi so sánh với yếu tố mạch lạc trong một văn bản?

A. Dòng nhựa sống trong một cái cây

B. Mạch máu trong một cơ thể sống

C. Mạch giao thông trên đường phố

D. Trang giấy trong một quyển vở

Câu 3: Liên kết trong văn bản cần phải

A. Liên kết về nội dung

B. tùy thuộc ý đồ nghệ thuật của người viết

C. Liên kết cả về nội dung và hình thức

D. Liên kết về hình thức với các phương tiện liên kết rõ ràng

Câu 4: Chủ đề của một văn bản là gì?

A. Là sự vật, sự việc được nói tới trong văn bản.

B. Là vấn đề chủ yếu được thể hiện trong văn bản.

C. Là cách bố cục của văn bản.

D. Là các phần trong văn bản.

Câu 5: Đọc đoạn văn sau và nhận xét về tính liên kết của nó

Đêm nay trăng sáng. Ánh trăng tràn xuống mặt đường, len lỏi trong những ngõ nhỏ. Những con ngõ tối om, chẳng có một bóng người. Mọi người làm việc quần quật từ sáng đến tối mà chẳng mở lời than phiền.

A. Đoạn văn có liên kết

B. Đoạn văn không có sự liên kết vì mỗi câu văn diễn đạt một nội dung khác nhau

C. Đoạn văn không có sự liên kết bởi ý đồ của người viết là như vậy

D. Đoạn văn không có sự liên kết do không tìm thấy các phương tiện liên kết

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1. Việc hoán đổi được thực hiện ở đơn vị đoạn. Từ sắp xếp vốn có của VB, các em hãy đảo lại trật tự của chúng và rút ra nhận xét. 

Câu 2. Viết đoạn văn ngắn (5-7 câu) nêu cảm nhận về bài học rút ra sau khi văn bản Bản đồ dẫn đường, trong đó có sử dụng biện pháp liên kết và từ ngữ liên kết.