Giáo án và PPT Ngữ văn 7 chân trời Bài 7: Tục ngữ và sáng tác văn chương

VĂN BẢN 3: TỤC NGỮ VÀ SÁNG TÁC VĂN CHƯƠNG

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Ai nhanh nhất?”

- GV phổ biến luật chơi: GV yêu cầu HS nhớ lại nhan đề và tên nhân vật trong những sáng tác được nhắc đến trong VB Tục ngữ và sáng tác văn chương. HS nào có câu trả lời nhanh nhất sẽ được tặng bông hoa điểm thưởng. 

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Đọc hiểu chung

Nhiệm vụ 1: Đọc văn bản “Nàng Bân”

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Em hãy nêu một số thông tin về tác giả, tác phẩm mà em biết?

Sản phẩm dự kiến:

- Tác giả: sáng tác dân gian.

- Tác phẩm: In trong Kho tàng cổ tích Việt Nam, Vũ Ngọc Khánh, NXB Văn hóa Thông tin, 2006.

- Bố cục: 2 phần:

+ Phần 1: Từ đầu đến “ba tháng ròng mới trọn cổ tay”: Kể về việc nàng Bân may áo cho chồng.

+ Phần 2: Còn lại: Sự tích rét nàng Bân. 

Nhiệm vụ 2: Đọc văn bản ““Chim trời cá nước…” – xưa và nay”

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Em hãy nêu một số thông tin về tác giả, tác phẩm “Chim trời cá nước…” - xưa và nay mà em biết?

Sản phẩm dự kiến:

a. Tác giả:

- Tên: Đoàn Giỏi (1925 – 1989)

- Quê quán: Tiền Giang

- Phong cách nghệ thuật: Viết về cuộc sống, thiên nhiên và con người ở Nam Bộ.

- Tác phẩm chỉnh: Đất rừng phương Nam (1957), Cá bống mú (1956), Đường về gia hương (1948),…

b. Tác phẩm

- Trích trong tiểu thuyết “Đất rừng phương Nam” (1957).

- Bố cục:

+ Phần 1: Từ đầu đến “còn vung râu cựa quậy”: Hình ảnh bầy chim.

+ Phần 2: Còn lại: Cuộc đối thoại của Cò và An.

Hoạt động 2: Đọc hiểu văn bản

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu văn bản “Nàng Bân” 

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp đôi: Tìm hiểu những chi tiết về:

+ Việc nàng Bân may áo 

+ Sự tích ra đời của câu tục ngữ

- GV đặt câu hỏi cho HS: Sau khi đọc và phân tích truyện Nàng Bân, em hiểu như thế nào về cái rét nàng Bân được nhắc đến trong câu tục ngữ Tháng Giêng rét đài, tháng Hai rét lộc, tháng Ba rét nàng Bân?

Sản phẩm dự kiến:

a. Việc Nàng Bân may áo

- Nàng Bân là con gái Ngọc Hoàng

- Tính tính chậm chạp, có phần vụng về

- Gia đình cho nàng Bân lấy chồng để biết thêm công việc gia đình

- Chồng nàng là người nhà trời, rất yêu thương nàng và nàng cũng vậy.

- Nàng may cho chồng một cái áo khi trời bắt đầu rét

- Vì vụng về, nên nàng may từ đông sang xuân mới chỉ được cái tay áo.

b. Sự tích ra đời của câu tục ngữ.

- Người đời chê cười sự vụng về của nàng Bân nên câu tục ngữ ra đời:

Nàng Bân may áo cho chồng

May ba tháng ròng, mới trọn cổ tay

- Tuy vậy nàng không nản chỉ.

- Nàng may hết tháng Giêng, rồi qua tháng hai mới xong:

+ Khi may xong thì trời bắt đầu rét

+ Ngọc Hoàng thương nên cho ết vào hôm để chồng nàng thử áo

+ Từ đó rét nàng Bân được xuất hiện cho đến ngày nay.

=> Rét nàng Bân là đợt rét cuối cùng của mùa đông, xảy ra vào khoảng đầu tháng Ba âm lịch ở miền Bắc Việt Nam. Đây là đợt rét đậm, kéo dài vài ngày và thường kèm theo mưa phùn hoặc mưa nhỏ. Rét nàng Bân gắn liền với câu chuyện Nàng Bân, gắn liền với những tình cảm ấm áp của vợ chồng, của cha dành cho con gái.

……………………………………………………

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Sau khi đọc truyện Nàng Bân, em hiểu như thế nào về cái rét nàng Bân được nhắc đến trong câu tục ngữ Tháng Giêng rét dài, tháng Hai rét lộc, tháng Ba rét nàng Bân?

A. Đó là cái rét lại giữa trời mùa hè, rét Tháng Ba nên sẽ không phải rét đậm rét hại.

B. Đó là cái rét lại giữa trời mùa nóng, rét Tháng Ba nên sẽ không phải rét đậm rét hại.

C. Đó là cái rét lại giữa trời mùa nóng, rét Tháng Ba nên sẽ rét đậm rét hại.

D. Đó là cái rét lại giữa trời mùa khô, rét Tháng Ba nên sẽ không phải rét đậm rét hại.

Câu 2: Chuyện nàng Bân thuộc thể loại nào?

A. Dân gian

B. Cổ tích

C. Tục ngữ

D. Nghị luận

Câu 3: Chim trời, cá nước - Xưa và nay của tác giả nào?

A. Hồ Xuân Hương

B. Xuân Diệu

C. Đoàn Giỏi

D. Nam Cao

Câu 4: Phương pháp biểu đạt của chuyện nàng Bân là?

A. Nghị luận

B. Biểu cảm

C. Miêu cảm

D. Tự sự

Câu 5: Hầu hết sáng tác của Đoàn Giỏi viết về đối tượng nào?

A. Thiên nhiên, con người và cuộc sống đồng bào thiểu số

B. Thiên nhiên, con người và cuộc sống Nam Bộ

C. Thiên nhiên, con người và cuộc sống Bắc Bộ

D. Thiên nhiên, con người và cuộc sống Tây Nguyên

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1. Đọc văn bản “Nàng Bân”, ““Chim trời cá nước...” – xưa và nay”, em rút ra những lưu ý gì khi đọc hiểu và sử dụng tục ngữ.

Câu 2. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 5 – 7 câu) có sử dụng một câu tục ngữ liên quan đến một tác phẩm văn chương bất kì. Chỉ ra câu tục ngữ đó và giải thích ý nghĩa câu tục ngữ.