Giáo án và PPT Ngữ văn 10 cánh diều Bài 7: Đi trong hương tràm (Hoài Vũ)

THỰC HÀNH ĐỌC HIỂU

VĂN BẢN. ĐI TRONG HƯƠNG TRÀM

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

 - GV yêu cầu HS: nghe bài hát Đi trong hương tràm của nhạc sĩ Thuận Yến và chia sẻ cảm xúc của mình về những loài cây gắn bó với con người ở mỗi vùng đất.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu chung

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu tác giả, tác phẩm

GV đặt câu hỏi hướng dẫn HS tìm hiểu: Em hãy giới thiệu vài nét về tác giả Hoài Vũ và tác phẩm Đi trong hương tràm.

Sản phẩm dự kiến:

1. Tác giả

- Hoài Vũ tên khai sinh là Nguyễn Đình Vọng sinh năm 1935

- Quê: Quảng Ngãi

- Con người: ấm áp, thân thiện, hiền hòa, dễ mến, gắn bó với Sài Gòn trên 40 năm. Là tác giả của nhiều tác phẩm nổi tiếng được phổ nhạc: Vàm Cỏ Đông, Đi trong hương tràm, Miền Hạ, Hoàng hôn lặng lẽ…

- Sáng tác: 6 tập thơ, 5 tập truyện, 6 tập truyện dịch từ tác phẩm văn học Trung Quốc.

- Phong cách thơ: dịu dàng, sâu lắng, lãng mạn, chân thật.

2. Văn bản

- Xuất xứ: In trong Tuyển tập thơ Việt Nam (giai đoạn chống Mỹ cứu nước), NXB Hội Nhà văn, Hà Nội, 1999)

- Hoàn cảnh sáng tác: Theo lời kể của tác giả: Năm 1968, khi theo đại quân vào Sài Gòn, không may bị sốt rét, đành phải nằm lại Trạm giao liên Đồng Tháp Mười. Tại đây, tôi đã gặp 5-6 nữ giao liên. Tôi đặc biệt có cảm tình với một cô tên là Lan. Đến năm 1971, khi quay lại thì cả rừng tràm đã bị bom đạn tàn phá xác xơ và hay tin Lan đã hi sinh. Một đêm, cảm xúc đau xót và mất mát ùa ra, tôi viết ngay được bài thơ “Đi trong hương tràm”.

Nhiệm vụ 2: Đọc văn bản

GV đặt câu hỏi hướng dẫn HS tìm hiểu:

+ Xác định thể thơ, PTBĐ của bài thơ.

+ Nhân vật trữ tình trong bài thơ là ai? Vì sao em xác định như vậy?

Sản phẩm dự kiến:

3. Đọc văn bản

- Thể thơ: thơ tự do

- PTBĐ: biểu cảm

- Nhân vật trữ tình: chàng trai, người xưng “anh” về tình yêu rất đỗi thủy chung, sâu nặng dành cho “em”

- Cảm xúc tâm trạng ấy luôn gắn bó với hình ảnh của lá tràm, hương tràm, loài cây thân thuộc, gắn bó với thiên nhiên và con người đồng bằng sông Cửu Long.

Hoạt động 2: Tìm hiểu chi tiết

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu khung cảnh thiên nhiên rừng tràm

GV đưa ra câu hỏi:

+ Khung cảnh thiên nhiên được miêu tả vào thời gian, không gian như thế nào? Từ đó hình ảnh hoa tràm có ý nghĩa gì trong việc thể hiện tâm trạng của nhân vật trữ tình?

+ Chỉ ra hình ảnh thiên nhiên trong bài thơ. 

Sản phẩm dự kiến:

1. Khung cảnh thiên nhiên rừng  tràm

* Khổ 1

- Không gian: Vàm Cỏ Tây

- Thời gian: sáng nay

- Hình ảnh hoa tràm: e ấp, hương tỏa bay cũng chính là hình bóng em gửi lại còn vương vấn, ngây ngất, nồng nàn trong không gian khiến anh nhớ thương, say đắm.

- Câu hỏi tu từ: Em gửi gì… 

- Nghệ thuật nhân hóa: mây trời tỏa bay

=> Khung cảnh nên thơ trữ tình. Cái đắm say ấy cũng mới chỉ là bước khởi đầu của một chuỗi diễn biến tâm trạng của “anh”. Nó mới chỉ là cái đắm say của cảnh, của lá tràm, bóng tràm thực tại.

* Khổ 3:

- Các hình ảnh thiên nhiên: gió, gió Tháp Mười, mây, bầu trời, cánh đồng, hương tràm

=> thiên nhiên mang đậm hương vị ĐBSCL.

- Biện pháp liệt kê các hình ảnh thiên nhiên nhấn mạnh vào nỗi nhớ thương da diết của nhân vật trữ tình.

………………………………………

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1. Văn bản Đi trong hương tràm lấy cảm hứng từ đâu?

A. Từ hương rừng tràm thơm ngát.

B. Từ việc người đồng đội của tác giả hi sinh.

C. Khi biết tin một cô gái giao liên hi sinh.

D. Khi miền Nam được độc lập.

Câu 2. Phương thức biểu đạt chính trong văn bản Đi trong hương tràm là gì?

A. Biểu cảm, miêu tả.

B. Nghị luận, miêu tả.

C. Tự sự, miêu tả.

D. Thuyết minh, biểu cảm.

Câu 3. Đâu không phải là giá trị nghệ thuật trong bài thơ Đi trong hương tràm?

A. Giọng thơ giản dị, chân thành.

B. Phân tích tâm lý nhân vật tinh tế.

C. Các hình ảnh ẩn dụ, tượng trưng, giàu cảm xúc.

D. Cảm xúc thăng hoa tự nhiên.

Câu 4. Đâu là nhận xét đúng về giọng điệu trong văn bản Đi trong hương tràm?

A. Bông đùa, ngang tàng.

B. Hào hùng, mạnh mẽ.

C. Sâu lắng, dịu dàng.

D. Nghiêm túc, hào sảng.

Câu 5. Địa danh nào dưới đây được nhắc đến trong bài thơ Đi trong hương tràm?

A. Tháp Mười.

B. Làng Sen.

C. Trường Sơn Đông.

D. Châu Đốc.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1. Vì sao hình tượng “tràm” (hương tràm, hoa tràm, lá tràm, bóng tràm) luôn gắn bó với nỗi nhớ “em”? Từ đó, hãy viết một đoạn văn (khoảng 8-10 dòng) nói về vẻ đẹp của tình yêu luôn gắn với hình ảnh quê hương, đất nước trong bài thơ.

Câu 2. Viết một bài văn nghị luận nêu phân tích bài thơ Đi trong hương tràm của nhà thơ Hoài Vũ ?