Giáo án và PPT Âm nhạc 7 kết nối Tiết 16: Thường thức âm nhạc Dân ca một số vùng miền Việt Nam, Ôn tập Bài đọc nhạc số 3 - Inh lả ơi

CHỦ ĐỀ 4: GIAI ĐIỆU QUÊ HƯƠNG

TIẾT 16:

- Thường thức âm nhạc: Dân ca một số vùng miền Việt Nam

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV cho HS nghe một số trích đoạn dân ca và đoán xem đó là dân ca thuộc vùng miền nào.

+ Dân ca các dân tộc miền núi phía Bắc (Xòe hoa)

https://www.youtube.com/watch?v=IpQdEo7pOi4&ab

+ Dân ca Tây Nguyên (Ru em)

https://www.youtube.com/watch?v=Z8B020g27nk&ab

+ Dân ca Nam bộ (Chim sáo)

https://www.youtube.com/watch?v=R5UM3aqpF2s&list=RDR5UM3aqpF2s&start_radio=1&ab

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu về các vùng miền dân ca

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Dân ca là gì?

- GV phân chia các nhóm lần lượt thuyết trình về thể loại ca khúc:

+ Nhóm 1: Dân ca các dân tộc miền núi phía Bắc

+ Nhóm 2: Dân ca trung du và đồng bằng Bắc Bộ

+ Nhóm 3: Dân ca Trung Bộ

+ Nhóm 4: Dân ca Tây Nguyên

+ Nhóm 5: Dân ca Tây Nguyên

Sản phẩm dự kiến:

- Dân ca là những bài hát do nhân dân sáng tạo, được gọt giũa, lưu truyền bằng phương thức truyền khẩu qua nhiều thế hệ

a. Dân ca các dân tộc miền núi phía Bắc

- Miền núi phía Bắc nước ta là nơi tập trung các dân tộc như: Dao, Mông, Tày, Nùng, Thái,... Các làn điệu dân ca của đồng bào nơi đây thường có giai điệu trong sáng, vui tươi, lời ca mộc mạc, giản dị gắn với những hình ảnh gần gũi của núi rừng và đời sống sinh hoạt, lao động trên nương rẫy,..

- Một số bài dân ca phổ biến có thể kể đến như: Xoè hoa- dân ca Thái, Mưa rơi- dân ca Khơ-mú, Gà Gáy- dân ca Cống Khao

b. Dân ca trung du và đồng bằng Bắc Bộ

- Các làn điệu dân ca trung du và đồng bằng Bắc Bộ thường có tính chất trữ tình, thiết tha, trong sáng lời ca mộc mạc, giản dị gắn với sinh hoạt và đời sống của người dân vùng trồng lúa nước. Có thể kể đến một số thể loại phổ biến như: hát trống quân, hát xoan, hát ru, hát dô, hát đúm, hát quan họ, đồng dao,.

c. Dân ca Trung Bộ

- Với địa hình đa dạng và trải dài theo chiều dọc của đất nước, dân ca Trung Bộ có sự phong phú về giai điệu, có những nét đẹp rất riêng và gắn với đặc điểm ngôn ngữ của từng địa phương. Có thể kể đến một số vùng miền tiêu biểu như: dân ca Thanh Hoá (VD: bài Đi cấy,...), dân ca Nghệ Tĩnh, dân ca Bình Trị Thiên (VD: bài Lí triều khúc,...), dân ca Nam Trung Bộ với các điệu hò điệu lý, điệu ví, hát dặm, hát giao duyên, hát ru, các bài dân ca lao động gắn với các ngành nghề nông nghiệp, ngư nghiệp, dệt vải, dệt chiếu,...

d. Dân ca Tây Nguyên

- Nằm bên dãy Trường Sơn đại ngàn đầy nắng gió, vùng đất Tây Nguyên là xứ sở của những bài dân ca khi thì mạnh mẽ hoà nhịp với âm hưởng cồng chiêng cùng các điệu dân vũ, khi thì thủ thỉ, tâm tình những lời hát mộc mạc, giản dị, lúc lại tha thiết yêu thương với những khúc hát ru dành cho con trẻ như: bài Ru em (dân ca Xơ-đăng), bài Hát mừng (dân ca Hrê),...

e. Dân ca Nam Bộ

- Với khung cảnh của miền quê gắn với đời sống miệt vườn và hệ thống sông ngòi, kênh rạch chằng chịt, những điệu lý, hò (VD: hồ Đồng Tháp,...) cùng các làn điệu dân ca của đồng bào Chăm, người Hoa và Khơ-me (VD: bài Chim sáo,...) đã góp phần tạo nên kho tàng dân ca rất độc đáo của vùng quê Nam Bộ.

Hoạt động 2. Nghe và nhận biết một số bài dân ca phổ biến của các vùng miền

- GV tổ chức trò chơi" Nghe giai điệu đoán tên bài hát"

- GV mở một số trích đoạn dân ca của các vùng miền để HS nghe, đoán tên và nêu bài dân ca đó thuộc vùng miền nào.

- GV chia cả lớp thành 4 nhóm. Nhóm nào có thành viên giơ tay nhanh nhất thì sẽ giành được quyền trả lời câu hỏi. Mỗi câu trả lời đúng được 1 điểm

- Nếu nhóm không đoán được tên bài dân ca, có thể đoán bài dân ca đó thuộc miền nào và được 0.5đ

Sản phẩm dự kiến:

a. Dân ca các dân tộc miền núi phía Bắc

1. Mưa rơi (Dân ca Khơ Mú)

https://www.youtube.com/watch?v=IXS0Jt0gMr0&ab

 2. Gà gáy (Dân ca Cống Khao)

https://www.youtube.com/watch?v=3yXHpoETX58&ab

b. Dân ca trung du và đồng bằng Bắc Bộ

1. Hát xoan Phú Thọ

https://www.youtube.com/watch?v=-FGQz2dpUyA&ab

2. Quan họ Bắc Ninh (Vui bốn mùa)

https://www.youtube.com/watch?v=UHpXSuqhFWM&ab

c. Dân ca Trung Bộ

1. Đi cấy (Dân ca Thanh Hóa)

https://www.youtube.com/watch?v=Gs9IilvhD6U&ab

d. Dân ca Tây Nguyên

1. Hát mừng (Dân ca Hrê)

https://www.youtube.com/watch?v=BgCwnECPdpg&ab

2. Ru em (Dân ca Xơ- đăng)

https://www.youtube.com/watch?v=Z8B020g27nk&ab

e. Dân ca Nam Bộ 

1. Bắc Kim Thang

https://www.youtube.com/watch?v=dxr8CP8h7vI&ab

2. Lý Bập Boòng Boong

https://www.youtube.com/watch?v=Ova4dL6wfY0&ab

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Đặc điểm của Dân ca Tây Nguyên là gì?

A. Mạnh mẽ hoà nhịp với âm hưởng cồng chiêng cùng các điệu dân vũ

B. Thủ thỉ, tâm tình những lời hát mộc mạc, giản dị

C. Tha thiết yêu thương với những khúc hát ru dành cho con trẻ

D. Cả A, B, C

Câu 2: Đặc điểm của Dân ca Nam Bộ là gì?

A. Khung cảnh của miền quê gắn với đời sống miệt vườn

B. Hệ thống sông ngòi, kênh rạch chằng chịt

C. Những điệu lý, hò cùng các làn điệu dân ca của đồng bào chăm, người hoa và khơ-me

D. Cả A, B, C

Câu 3: Dân ca là gì?

A. Di sản quý báu trong kho tàng âm nhạc dân gian việt nam

B. Xuất phát từ nhu cầu về đời sống tinh thần của người dân lao động

C. Những bài hát do nhân dân sáng tạo, được gọt giũa, lưu truyền bằng phương thức truyền khẩu qua nhiều thế hệ

D. Cả A, B, C

Câu 4: Những dân ca mang tính chất mạnh mẽ, hòa nhịp với âm hưởng cồng chiêng cùng các điệu dân vũ xuất phát từ vùng miền nào sau đây?

A. Dân ca Trung Bộ

B. Dân ca Tây Nguyên

C. Dân ca Nam Bộ

D. Dân ca trung du và đồng bằng Bắc Bộ

Câu 5: Các làn điệu dân ca của đồng bào miền núi phía Bắc nước ta thường

A. Lời ca mộc mạc, giản dị

B. Có giai điệu trong sáng, vui tươi

C. Gắn với những hình ảnh gần gũi của núi rừng và đời sống sinh hoạt, lao động trên nương rẫy

D. Cả A, B, C

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1. Những yếu tố nào tạo nên sự phong phú của dân ca các vùng miền?

Câu 2. Em hãy thiết kế một kịch bản chia sẻ làn điệu dân ca yêu thích.