Câu hỏi tự luận Ngữ văn 12 kết nối Bài 3: Mấy ý nghĩ về thơ

BÀI 3: LẬP LUẬN TRONG VĂN BẢN NGHỊ LUẬN

VĂN BẢN 3: MẤY Ý NGHĨ VỀ THƠ
(15 câu)

I. NHẬN BIẾT (5 câu)

Câu 1: Giới thiệu về tác giả Nguyễn Đình Thi

Trả lời: 

- Nguyễn Đình Thi (1924 - 2003), quê ở thành phố Hà Nội, là nhạc sĩ, nhà thơ, nhà văn, nhà viết kịch, nhà phê bình văn học, đã có những đóng góp quan trọng cho việc xây dựng nền văn học cách mạng Việt Nam.

- Ông từng tham gia kháng chiến và giữ nhiều chức vụ quan trọng của Đảng.

- Sáng tác của ông khá đa dạng về thể loại, nổi bật nhất là thơ, với những cách tân đáng kể trên phương diện hình thức.

Câu 2: Nêu thể loại, xuất xứ của văn bản

Trả lời:

- Tác phẩm Mấy ý nghĩ về thơ thuộc thể loại: Tiểu luận.

- Tuyển tác phẩm văn học Nguyễn Đình Thi, Tiểu luận – bút kí, NXB Văn học, Hà Nội, 200, in trong Ngữ văn 12 Nâng cao, tập một, Sđd, tr.50 – 54.

- “Mấy ý nghĩ về thơ” là tiểu luận được Nguyễn Đình Thi viết từ năm 1949, sau đó in trong tập “Mấy vấn đề văn học”.

Câu 3:Tác giả đề cập đến những quan niệm nào về thơ trong phần đầu của văn bản?

Trả lời: 

Câu 4: Theo Nguyễn Đình Thi, thơ có phải chỉ là những lời đẹp hay không?

Trả lời:

Câu 5: Giá trị nội dung của bài viết

Trả lời:

II. THÔNG HIỂU (4 câu)

Câu 1: Tại sao Nguyễn Đình Thi cho rằng thơ không chỉ là những lời đẹp?

Trả lời:

Nguyễn Đình Thi cho rằng thơ không chỉ là những lời đẹp vì vẻ đẹp thực sự của thơ không nằm ở sự hoa mỹ hay ngôn từ trau chuốt một cách hình thức, mà phải xuất phát từ cảm xúc chân thật của tâm hồn khi đối diện với cuộc sống. Theo ông, những lời đẹp chỉ mang giá trị bề ngoài, trong khi thơ cần chạm tới chiều sâu cảm xúc, biểu đạt được những rung động tinh tế và chân thành nhất của con người. Thơ là tiếng nói đầu tiên của tâm hồn, thể hiện một cách tự nhiên và mạnh mẽ sự giao cảm giữa con người và cuộc sống, mang lại sức mạnh lay động tâm trí và cảm xúc của người đọc. Chính vì thế, thơ cần vượt lên trên vẻ đẹp ngôn từ bề mặt để trở thành một nghệ thuật chạm đến trái tim.

Câu 2: Tác giả muốn nhấn mạnh điều gì khi nói về mối quan hệ giữa thơ và cuộc sống thực của con người?

Trả lời:

Khi nói về mối quan hệ giữa thơ và cuộc sống thực của con người, Nguyễn Đình Thi muốn nhấn mạnh rằng thơ phải xuất phát từ cuộc sống thực, là tiếng nói chân thành, trực tiếp từ tâm hồn con người khi đối diện với những trải nghiệm, cảm xúc và rung động trong đời sống. Thơ không thể tách rời thực tế, bởi cuộc sống là nguồn cảm hứng và chất liệu phong phú nhất cho sáng tác thơ ca. Ông cho rằng thơ chính là "tiếng nói đầu tiên, tiếng nói thứ nhất" của con người, thể hiện những cảm xúc chân thật và sâu sắc nhất khi tâm hồn "đụng chạm" với thực tại. Điều này nhấn mạnh rằng thơ không chỉ phản ánh hiện thực mà còn mang đến sức mạnh truyền tải, làm phong phú thêm trải nghiệm sống, đồng thời giúp người đọc cảm nhận sâu sắc hơn về vẻ đẹp và ý nghĩa của cuộc sống.

Câu 3: Theo văn bản, hình ảnh trong thơ có vai trò như thế nào đối với cảm xúc của người đọc?

Trả lời:

Câu 4: Nguyễn Đình Thi quan niệm ra sao về việc sử dụng ngôn ngữ đời thường trong thơ?

Trả lời:

III. VẬN DỤNG (4 câu)

Câu 1: Hãy nêu một ví dụ về bài thơ sử dụng ngôn ngữ đời thường mà vẫn truyền tải được cảm xúc sâu sắc, phù hợp với quan điểm của Nguyễn Đình Thi.

Trả lời:

"Hồi nhỏ sống với đồng

Với sông rồi với bể

Hồi chiến tranh ở rừng

Vầng trăng thành tri kỷ."

Ngôn ngữ trong bài thơ giản dị, mộc mạc, sử dụng những từ ngữ quen thuộc như "đồng", "sông", "rừng", "vầng trăng". Tuy nhiên, qua cách diễn đạt ấy, Nguyễn Duy gợi lên những ký ức gần gũi về quá khứ, về những năm tháng chiến tranh khốc liệt mà vẫn tràn đầy sự gắn bó, tri kỷ với thiên nhiên. Đặc biệt, bài thơ còn chứa đựng những triết lý sâu sắc về sự thay đổi trong nhận thức con người khi đối diện với hiện tại:

Câu 2: Theo bạn, quan niệm của Nguyễn Đình Thi về thơ có còn phù hợp với thơ hiện đại ngày nay không? Tại sao?

Trả lời:

Quan niệm của Nguyễn Đình Thi về thơ vẫn hoàn toàn phù hợp với thơ hiện đại ngày nay, bởi các giá trị cốt lõi mà ông đề cập – sự chân thành, cảm xúc sâu sắc, và tính gắn bó với cuộc sống – luôn là yếu tố quan trọng của thơ ca, dù trong bất kỳ thời kỳ nào. Trong thơ hiện đại, việc sử dụng ngôn ngữ đời thường, tạo hình ảnh mới mẻ, đột ngột nhưng vẫn chứa đựng cảm xúc và suy tư sâu sắc là xu hướng nổi bật. Những bài thơ hiện đại, dù phá cách về hình thức hay ngôn ngữ, vẫn cần đến chiều sâu nội dung và khả năng lay động tâm hồn người đọc – điều mà Nguyễn Đình Thi đã nhấn mạnh.

Câu 3: Làm thế nào để một nhà thơ có thể tìm thấy những hình ảnh "mới mẻ, đột ngột lạ lùng" trong cuộc sống hàng ngày?

Trả lời:

Câu 4: Bạn hiểu như thế nào về câu nói của tác giả: "Thơ là tiếng nói đầu tiên, tiếng nói thứ nhất của tâm hồn khi đụng chạm với cuộc sống"?

Trả lời:

IV. VẬN DỤNG CAO (2 câu)

Câu 1:Hãy phân tích cách Nguyễn Đình Thi sử dụng lập luận và dẫn chứng trong văn bản để thuyết phục người đọc về quan niệm của mình về thơ.

Trả lời:

Trong văn bản "Mấy ý nghĩ về thơ", Nguyễn Đình Thi đã sử dụng lập luận chặt chẽ và dẫn chứng phong phú để thuyết phục người đọc về quan niệm của mình về thơ. Trước hết, tác giả mở đầu bằng cách nêu lên những quan niệm phổ biến nhưng phiến diện về thơ, như thơ chỉ là những lời đẹp hoặc là sự sắp xếp ngôn từ du dương. Sau đó, ông đưa ra lập luận phản biện rằng thơ không dừng lại ở vẻ đẹp hình thức mà phải là "tiếng nói đầu tiên, tiếng nói thứ nhất" của tâm hồn, thể hiện cảm xúc chân thật khi đối diện với cuộc sống. Lập luận này giúp khẳng định bản chất sâu sắc và ý nghĩa thực sự của thơ.

Nguyễn Đình Thi còn sử dụng dẫn chứng sinh động từ thực tế sáng tác và tác phẩm của các nhà thơ lớn để minh họa quan điểm của mình. Ông đề cập đến những bài thơ chứa đựng hình ảnh "mới mẻ, đột ngột lạ lùng" để khẳng định rằng hình ảnh trong thơ không chỉ mang tính miêu tả mà còn phải gợi cảm xúc, giúp người đọc rung động và suy tư. Dẫn chứng này làm rõ vai trò của ngôn ngữ thơ không chỉ là công cụ biểu đạt mà còn là phương tiện khơi gợi những tầng sâu ý nghĩa trong tâm hồn.

Ngoài ra, Nguyễn Đình Thi sử dụng các câu hỏi tu từ và cách lập luận gần gũi, giàu cảm xúc để thu hút người đọc, khiến họ đồng cảm và suy ngẫm. Chẳng hạn, ông đặt câu hỏi: "Thơ có phải chỉ là những lời đẹp?" rồi lập tức trả lời bằng những phân tích thuyết phục, tạo nên sức nặng trong lập luận. Qua cách lập luận chặt chẽ, dẫn chứng cụ thể và cách diễn đạt giản dị nhưng sâu sắc, Nguyễn Đình Thi không chỉ thuyết phục người đọc về quan niệm thơ của mình mà còn giúp họ hiểu và trân trọng giá trị thực sự của thơ trong đời sống.

--------------------------------------

--------------------- Còn tiếp ----------------------