Giáo án và PPT Ngữ văn 6 cánh diều Bài 1: Thực hành tiếng Việt

BÀI 1: THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Phân loại theo cấu tạo, tiếng việt có những từ loại nào?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Từ đơn và từ phức

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Dựa vào kiến thức đã học từ tiểu học, em hãy nhắc lại khái niệm từ đơn, từ phức. Nêu ví dụ.

Sản phẩm dự kiến:

1. Từ đơn 

Từ đơn là từ chỉ có một tiếng, ví dụ: ông, bà, nói, cười, đi, mừng,...

2.Từ phức (từ ghép, từ láy)

- Từ phức là từ có hai hay nhiều tiếng, ví dụ: cha mẹ, hiển lành, hợp tác xà, sạch sẽ, sạch sành sanh,...

- Từ ghép là từ phức do hai hay nhiều tiếng có quan hệ vé nghĩa với nhau tạo thành, ví dụ: cha mẹ, hiền lành, khôn lớn, làm ăn,...; đỏ loè, xanh um, chịu khó, phá tan,...

+ Từ láy là từ phức do hai hay nhiều tiếng có âm đầu hoặc vần (hoặc cả âm đầu và vần) giống nhau tạo thành, ví dụ: chăm chỉ, thật thà, lim dim, lủi thủi, từ từ,...

Hoạt động 2. Gợi ý giải bài tập SGK

Bài tập 1:

Sản phẩm dự kiến:

Bài tập 2

Sản phẩm dự kiến:

a) Ghép các yếu tố có nghĩa gần nhau hoặc giống nhau: làng xóm, ngày đêm, tìm kiếm, phải trái, tài giỏi, hiền lành, trốn tránh, giẫm đạp

b) Ghép các yếu tố có nghĩa trái ngược nhau: trước sau, trên dưới, đầu đuôi, được thua, bờ cõi, non yếu.

Bài tập 3

Sản phẩm dự kiến:

a) Chỉ chất liệu để làm món ăn: bánh tẻ, bánh khoai, bánh đậu xanh, bánh cốm, bánh tôm

b) Chỉ cách chế biến món ăn: bánh nướng

c) Chỉ tính chất của món ăn: bánh xốp

d) Chỉ hình dáng của món ăn: bánh tai voi, bánh bèo, bánh khúc

…..

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Khái niệm chính xác và đầy đủ nhất về từ?

A. Từ là yếu tố ngôn ngữ có nghĩa

B. Từ là yếu tố ngôn ngữ nhỏ nhất được dùng tạo câu

C. Từ là yếu tố ngôn ngữ có nghĩa, dùng độc lập, để tạo câu

D. Từ được tạo thành từ một tiếng

Câu 2: Xét về cấu tạo, từ được chia thành...

A. Từ đơn và từ phức

B. Từ ghép và từ láy 

C. Từ đơn và từ ghép 

D. Từ đơn âm tiết và từ đa âm tiết

Câu 3: Đơn vị cấu tạo từ là gì?

A. Từ

B. Tiếng

C. Chữ cái

D. Nguyên âm

Câu 4: Sự giống nhau của từ đơn và từ phức là gì?

A. Đều có phát âm giống nhau

B. Đều có số tiếng không giới hạn

C. Đều dùng để chỉ người

D. Đều là các từ có nghĩa

Câu 5: Các từ láy nào thường được dùng để tả tiếng cười??

A. Hả hê

B. Héo mòn

C. Khanh khách

D. Vui cười

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1: Viết một đoạn văn (5 -7 câu) về một hình tượng anh hùng chống giặc ngoại xâm mà em biết trong đó hãy liệt kê ra những từ láy và từ ghép xuất hiện trong bài?

Câu 2: Cho đoạn văn sau:

"Đêm về khuya lặng gió. Sương phủ trắng mặt sông. Những bầy cá nhao lên đớp sương "tom tóp", lúc đầu còn loáng thoáng dần dần tiếng tũng toẵng xôn xao quanh mạn thuyền".

• Tìm những từ láy có trong đoạn văn.

• Phân loại các từ láy tìm được theo các kiểu từ láy đã học.