Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

CHỦ ĐỀ 1: CẠNH TRANH, CUNG, CẦU TRONG KINH TẾ THỊ TRƯỜNG

BÀI 1. CẠNH TRANH TRONG KINH TẾ THỊ TRƯỜNG

(3 tiết)

1. MỤC TIÊU
2. Về kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

• Nêu được khái niệm cạnh tranh.
• Giải thích được nguyên nhân dẫn đến cạnh tranh.
• Phân tích được vai trò của cạnh tranh trong nền kinh tế.
• Phê phán những biểu hiện cạnh tranh không lành mạnh.

2. Năng lực

Năng lực chung:

• Năng lực giao tiếp và hợp tác: Chủ động thực hiện các nhiệm vụ được giao và bày tỏ được ý kiến.
• Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Xác định được và biết tìm hiểu các thông tin liên quan đến vấn đề, đề xuất được giải pháp giải quyết vấn đề.

Năng lực đặc thù:

• Năng lực tìm hiểu và tham gia các hoạt động kinh tế - xã hội: Năng lực tìm hiểu các hiện tượng kinh tế - xã hội:
• Nêu được khái niệm cạnh tranh;
• Giải thích được nguyên nhân dẫn đến cạnh tranh;
• Phân tích được vai trò của cạnh tranh trong nền kinh tế.
• Năng lực điều chỉnh hành vi: Đánh giá hành vi của bản thân và người khác: Phê phán những biểu hiện cạnh tranh không lành mạnh.

3. Phẩm chất:

• Trách nhiệm, tự giác, tích cực thực hiện các quy định của pháp luật về cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường.
• Có ý thức vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học ở nhà trường vào thực tiễn.

1. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
2. Đối với giáo viên

• Tài liệu: SGK, SGV, hình ảnh các chợ ở Việt Nam...
• Thiết bị dạy học: máy tính, máy chiếu, giấy A0...

2. Đối với học sinh

• Tài liệu: SGK, SBT.
• Mỗi HS chuẩn bị thông tin về những tình huống thực tế liên quan đến các hành vi cạnh tranh khi tham gia thị trường của bản thân và những người xung quanh.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

1. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
2. Mục tiêu: HS có hứng thú học tập, nhu cầu tìm hiểu; dùng những kiến thức, kĩ năng cần thiết để thực hiện yêu cầu, khám phá kiến thức mới.
3. Nội dung: Đọc yêu cầu trong SGK trang 6 và thực hiện theo hướng dẫn của GV.
4. Sản phẩm học tập: HS dựa vào kiến thức và hiểu biết cá nhân để đưa ra câu trả lời.
5. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS: Em hãy chia sẻ về một trường hợp ganh đua giữa các chủ thể kinh tế trên thị trường và nêu nhận xét của bản thân.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân, trong thời gian 3 phút trình bày về một trường hợp ganh đua giữa các chủ thể kinh tế trên thị trường và nêu nhận xét của bản thân.

- HS có thể thảo luận nhóm đôi với bạn bên cạnh.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 2 - 3 HS trả lời, yêu cầu HS khác lắng nghe, sau đó nhận xét câu trả lời của bạn mình.

- GV khuyến khích HS có thể có nhiều ý kiến khác nhau trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.

- Gợi ý: HS có thể chia sẻ về một trường hợp ganh đua giữa các thương hiệu sau đây:

+ Cuộc cạnh tranh kéo dài hàng thế kỉ giữa hai gã khổng lồ đồ uống không cồn: CocaCola và PepsiCo.

+ Cuộc cạnh tranh giữa các thương hiệu thức ăn nhanh: KFC, Lotteria, MC Donald's,...

+ Ganh đua giữa Apple và Samsung

+ ...

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét các ý kiến và chốt ý.

- GV dẫn dắt vào nội dung bài mới: Khi tham gia vào nền kinh tế thị trường, các chủ thể kinh tế vừa hợp tác, vừa cạnh tranh với nhau. Kinh tế thị trường càng phát triển thì cạnh tranh càng quyết liệt. Vậy cạnh tranh là gì, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu trong bài học hôm nay - Bài 1. Cạnh tranh trong kinh tế thị trường.

1. HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ

Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm cạnh tranh

1. Mục tiêu: HS nêu được khái niệm cạnh tranh.
2. Nội dung: Đọc trường hợp và trả lời câu hỏi trong SGK trang 6.
3. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS về khái niệm cạnh tranh.
4. Tổ chức hoạt động:

Hoạt động 2: Tìm hiểu nguyên nhân dẫn tới cạnh tranh

1. Mục tiêu: HS giải thích được nguyên nhân dẫn tới cạnh tranh.
2. Nội dung: Đọc các trường hợp trong SGK trang 7 và thực hiện yêu cầu.
3. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS về nguyên nhân dẫn tới cạnh tranh.
4. Tổ chức hoạt động:

Hoạt động 3: Tìm hiểu vai trò của cạnh tranh trong nền kinh tế

1. Mục tiêu: HS phân tích được vai trò của cạnh tranh đối với người sản xuất, người tiêu dùng và nền kinh tế.
2. Nội dung: Đọc các trường hợp, thông tin trong SGK trang 7 - 8 và thực hiện nhiệm vụ theo.
3. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của nhóm HS về vai trò của cạnh tranh đối với sản xuất, người tiêu dùng và nền kinh tế.
4. Tổ chức hoạt động:

Hoạt động 4: Tìm hiểu cạnh tranh lành mạnh và cạnh tranh không lành mạnh

1. Mục tiêu: HS phê phán những biểu hiện của cạnh tranh không lành mạnh.
2. Nội dung: Đọc các trường hợp trong SGK trang 8 - 9 và thực hiện yêu cầu.
3. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS về những biểu hiện của cạnh tranh không lành mạnh.
4. Tổ chức hoạt động:

1. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
2. Mục tiêu: Củng cố kiến thức vừa khám phá; rèn luyện kĩ năng xử lí tình huống, liên hệ thực tế nhằm điều chỉnh ý thức, hành vi của bản thân với những vấn đề liên quan đến cạnh tranh.
3. Nội dung: GV giao nhiệm vụ, HS thảo luận, thực hiện yêu cầu.
4. Sản phẩm học tập: HS trả lời câu hỏi trắc nghiệm và làm các bài tập phần Luyện tập SGK trang 10, 11.
5. Tổ chức thực hiện:

Nhiệm vụ 1: Trò chơi trắc nghiệm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi trắc nghiệm:

Câu 1. Khái niệm cạnh tranh xuất hiện từ khi

1. xã hội loài người xuất hiện.
2. con người biết lao động.
3. sản xuất và lưu thông hàng hoá xuất hiện.
4. ngôn ngữ xuất hiện.

Câu 2.  Câu tục ngữ “Thương trường như chiến trường” phản ánh quy luật kinh tế nào dưới đây?

1. Quy luật cung cầu. B. Quy luật cạnh tranh.
2. Quy luật lưu thông tiền tệ     D. Quy luật giá trị

Câu 3. Trong các việc làm sau, việc làm nào được pháp luật cho phép trong cạnh tranh?

1. Đầu cơ tích trữ để nâng giá cao.
2. Khai báo không đúng mặt hàng kinh doanh.
3. Bỏ nhiều vốn để đầu tư sản xuất.
4. Bỏ qua yếu tố môi trường trong quá trình sản xuất.

Câu 4. Thấy quán ăn của mình không đông khách bằng các quán ăn khác trong cùng khu phố, A có ý định bán thêm một vài món mới, đổi mới phong cách, cải thiện thái độ phục vụ khách hàng, đầu tư nơi để xe... Nếu là bạn của A, em sẽ:

1. khuyên A cứ giữ y như cũ. B. không thèm quan tâm.
2. ủng hộ với cách làm A. D. khuyên A dùng mánh khóe để buôn bán

Câu 5. Vì quán cà phê của mình ít khách trong khi quán đối diện của nhà anh H lại rất đông nên anh K đã thuê kẻ xấu ngày nào cũng quậy phá quán của anh H. Vậy, gia đình G đã

1. cạnh tranh tiêu cực. B. cạnh tranh lành mạnh.
2. chiêu thức trong kinh doanh. D. cạnh tranh không lành mạnh.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trả lời câu hỏi trắc nghiệm:

- GV mời HS khác nhận xét, sửa chữa (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

Nhiệm vụ 2: Hoàn thành bài tập 1: Cho biết ý kiến đồng tình hay không đồng tình với các nhận định và giải thích

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, đọc các nhận định trong SGK để bày tỏ ý kiến đồng tình hay không đồng tình, sau đó giải thích.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS có thời gian 5 phút để đọc các nhận định, sau đó đưa ý kiến và giải thích.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi 2 - 3 HS trả lời. Gợi ý trả lời:

+ Đồng tình với nhận định a vì cạnh tranh là tất yếu trong nền kinh tế thị trường, để đạt lợi nhuận thì các chủ thể phải cạnh tranh để giành những điều kiện thuận lợi.

+ Không đồng tình với nhận định b vì điều kiện sản xuất và lợi ích khác nhau nên các chủ thể kinh tế cạnh tranh với nhau.

+ Đồng tình với nhận định c vì chỉ khi các chủ thể kinh tế có quyền tự do kinh doanh thì cạnh tranh mới diễn ra.

- Các HS khác lắng nghe sau đó nhận xét.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

Nhiệm vụ 3: Hoàn thành bài tập 2: Nhận xét hành vi của chủ thể kinh tế trong các trường hợp

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc theo nhóm đôi để thực hiện yêu cầu trong SGK trang 10.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo nhóm đôi, nhận xét hành vi của các chủ thể kinh tế.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời một số HS đại điện nhóm trình bày. Gợi ý trả lời:

1. Doanh nghiệp H đã cạnh tranh lành mạnh khi áp dụng công nghệ, đầu tư công nghệ, đầu tư vào máy móc hiện đại, tìm tòi và đưa ra các sản phẩm mới.
2. Doanh nghiệp B đã cạnh tranh không lành mạnh khi mời anh T và trả số tiền lớn để biết được quy trình sản xuất của doanh nghiệp A. Đây là biểu hiện xâm phạm thông tin, bí mật trong kinh doanh.
3. Hãng hàng không Q và G cạnh tranh lành mạnh, đúng pháp luật, bằng năng lực chọn cách đi riêng. Hãng Q lấy chất lượng làm điểm mạnh, hướng đến khách hàng cao cấp. Hãng G hướng đến giá, nhu cầu và khả năng thanh toán của mọi khách hàng.

- GV mời đại diện HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét và tuyên dương những HS trình bày tốt.

Nhiệm vụ 4: Hoàn thành bài tập 3: Đọc thông tin và phân tích vai trò của cạnh tranh đối với các chủ thể kinh tế

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc nhóm, đọc trường hợp trong SGK để thực hiện yêu cầu phân tích vai trò của cạnh tranh đối với các chủ thể kinh tế.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc trường hợp để thực hiện yêu cầu.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời một số HS đại điện nhóm trình bày. Gợi ý trả lời:

+ Ba doanh nghiệp viễn thông đều đưa ra gói cước tương ứng với nhiều ưu đãi, thu hút được lượng lớn người dùng, tập trung triển khai hạ tầng, nâng cao chất lượng mạng lưới, áp dụng công nghệ tự động kiểm soát. Cạnh tranh là động lực thúc đẩy người sản xuất đưa ra các biện pháp để nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.

+ Cung cấp các dịch vụ tốt nhất cho khách hàng, đem lại nhiều quyền lợi cho người tiêu dùng. Vai trò của cạnh tranh đối với khách hàng trong trường hợp trên: tạo điều kiện cho người tiêu dùng thỏa mãn nhu cầu của mình.

- HS còn lại lắng nghe và nhận xét.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét và tuyên dương những HS trình bày tốt.

Nhiệm vụ 5: Hoàn thành bài tập 4: Đọc trường hợp và trả lời câu hỏi

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc nhóm, đọc trường hợp trong SGK để trả lời các câu hỏi:

+ Em có nhận xét gì về hành vi cạnh tranh trong trường hợp trên?

+ Theo em, gia đình ông H cần làm gì để bảo vệ quyền lợi của mình?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc trường hợp để trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời một số HS đại điện nhóm trình bày. Gợi ý trả lời:

+ Hành vi cạnh tranh không lành mạnh: tung tin đồn thất thiệt lên mạng Internet về cửa hàng nhà ông H sử dụng phụ gia không rõ nguồn gốc gây ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất.

+ Gia đình ông H cần nhờ cơ quan chức năng (chính quyền địa phương) can thiệp để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

- HS còn lại lắng nghe và nhận xét.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét và tuyên dương những HS trình bày tốt.

1. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
2. Mục tiêu: HS phê phán được những biểu hiện của cạnh tranh không lành mạnh.
3. Nội dung: Xây dựng tiểu phẩm phê phán những biểu hiện cạnh tranh không lành mạnh trên thị trường.
4. Sản phẩm học tập: Tiểu phẩm của nhóm HS.
5. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV nêu yêu cầu HS làm việc nhóm, thực hiện nhiệm vụ: Em hãy cùng các bạn trong nhóm xây dựng một tiểu phẩm phê phán những biểu hiện cạnh tranh không lành mạnh trên thị trường.

- GV hướng dẫn các nhóm HS viết kịch bản, sau đó tổ chức đóng vai thể hiện bản kịch này. Sau tiểu phẩm, GV tổ chức cho HS rút ra bài học.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thực hiện nhiệm vụ theo hướng dẫn của GV.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Các nhóm có thể thực hiện diễn kịch ở nhà, ghi hình vở diễn sau đó chuyển đoạn clip cho GV. GV sẽ lựa chọn clip hay nhất để chiếu cho cả lớp xem.

- Các nhóm HS cũng có thể diễn trực tiếp trên lớp.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, góp ý về sản phẩm của nhóm và tổng kết.

1. ĐÁNH GIÁ CUỐI BÀI HỌC

Qua bài học, quan sát ý thức, thái độ của HS khi thực hiện nhiệm vụ, GV đánh giá HS dựa trên các mức độ sau:

- Nêu được khái niệm cạnh tranh.

- Giải thích được nguyên nhân dẫn đến cạnh tranh.

- Phân tích được vai trò của cạnh tranh trong nền kinh tế.

- Phê phán những biểu hiện cạnh tranh không lành mạnh.

*HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ:

• Ôn lại kiến thức đã học.
• Làm bài tập trong SBT.
• Đọc và tìm hiểu trước Bài 2: Cung - cầu trong nền kinh tế thị trường.