Giáo án sinh học 8 cánh diều

HĐ CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV chia lớp thành các nhóm 4HS, sử dụng kĩ thuật khăn trải bàn để thực hiện nhiệm vụ.

- GV chiếu hình 36.1 sgk và video về cấu tạo, chức năng của da.

- GV yêu cầu HS quan sát hình ảnh trong sgk, video sau đó trả lời câu hỏi 1 và 2 gsk trang 168.

Video: https://youtu.be/OxPlCkTKhzY

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS theo dõi hình ảnh, video, đọc thông tin trong sgk, thảo luận nhóm hoàn thành nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- Đại diện nhóm HS giơ tay phát biểu hoặc lên bảng trình bày.

- Một số HS nhóm khác nhận xét, bổ sung cho bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét kết quả thảo luận nhóm, thái độ làm việc của các HS trong nhóm.

- GV tổng quát lại kiến thức trọng tâm và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

I. Cấu tạo và chức năng của da

Câu 1 sgk trang 168:

*BẢN ĐÍNH KÈM 1 CUỐI HĐ1

Câu 2 sgk trang 168:

- Một số bộ phận trong các lớp cấu tạo nên da:

+ Lớp biểu bì: tầng sừng, tầng tế bào sống.

+ Lớp bì: tuyến mồ hôi, dây thần kinh, cơ co chân lông, lông và bao lông, tuyến nhờn, thụ quan, mạch máu.

+ Lớp mỡ dưới da: mỡ.

- Kết luận:

- Da có cấu tạo 3 lớp: Biểu bì, bì và lớp mỡ dưới da.

- Chức năng: bảo vệ cơ thể, chống lại các yếu tố bất lợi của môi trường, điều hòa thân nhiệt, nhận biết các kích thích của môi trường, bài tiết mồ hôi.

Các lớp cấu tạo của da

Chức năng

Lớp biểu bì

Bảo vệ cơ thể, chống lại các tia tử ngoại, vi sinh vật xâm nhập từ môi trường bên ngoài, ngăn ngừa sự mất nước của cơ thể.

Lớp bì

Giảm sự tác động từ bên ngoài và làm lành vết thương, nuôi dưỡng biểu bì, loại bỏ tạp chất.

Lớp mỡ

Cách nhiệt, tạo lớp đệm bảo vệ và đóng vai trò như nguồn dự trữ năng lượng.

HĐ CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV đưa ra một số câu hỏi nhanh, HS dựa vào kiến thức cá nhân để trả lời:

+ Thân nhiệt là gì?

+ Ở mỗi vùng trên cơ thể, nhiệt đô có giống nhau không?

+ Thân nhiệt ở người bình thường là khoảng bao nhiêu?

+ Hãy trả lời câu hỏi 2 sgk trang 169:

Vì sao đo thân nhiệt là bước đầu của việc chuẩn đoán bệnh.

- GV chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm được phát 1 chiếc nhiệt kế điện tử và bông y tế.

- GV yêu cầu HS nêu các bước tiến hành đo thân nhiệt bằng nhiệt kế điện tử.

- GV yêu cầu một bạn HS lên thực hành mẫu, sau đó mỗi nhóm thực hành theo các bước và hoàn thành mẫu báo cáo sau:

* BẢN ĐÍNH KÈM 2 DƯỚI HĐ 2

- GV yêu cầu HS nghiên cứu kênh chữ và kênh hình mục II.2, trả lời câu hỏi 3 sgk trang 169 :

Quan sát Hình 36.2 và cho biết khi trời nóng và khi trời lạnh, các mạch máu dưới da, tuyến mồ hôi và các cơ dựng lông hoạt động như thế nào.

Câu luyện tập sgk trang 170

Viết tên các bộ phân trong cơ thể và cho biết  chúng thay đổi như thế nào ở mỗi trường hợp vào bảng 36.3:

- GV yêu cầu HS hoạt động nhóm 4, đọc thông tin mục II.3, nêu nguyên nhân và phương pháp chống nóng, lạnh cho cơ thể theo gợi ý ở bảng 36.4:

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS theo dõi hình ảnh, đọc thông tin trong sgk, thảo luận nhóm hoàn thành nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- Đại diện nhóm HS giơ tay phát biểu hoặc lên bảng trình bày.

- Một số HS nhóm khác nhận xét, bổ sung cho bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét kết quả thảo luận nhóm, thái độ làm việc của các HS trong nhóm.

- GV tổng quát lại kiến thức trọng tâm và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

II. Điều hòa thân nhiệt ỏ người

1. Thân nhiệt

- Thân nhiệt là nhiệt độ của cơ thể.

- Mỗi vùng trên cơ thể có nhiệt độ khác nhau.

- Thân nhiệt duy trì ổn định từ 36,3 đến 37,3^oC.

- Đáp án câu hỏi 2 sgk trabg 169:

Thân nhiệt ổ định giúp các quá trình sống trong cơ thể diễn ra bình thường. Nếu thân nhiệt hạ xuống dưới 35^oC hoặc trên 38^oC thì tim, hệ thần kinh và các cơ quan khác có thể bị rối loạn. Vì vậy đo thân nhiệt có thể phản ánh được tình trạng sức khỏe con người, là bước đầu tiên của việc chuẩn đoán bệnh.

* Thực hành đo thân nhiệt bằng nhiệt kế điện tử.

- Thực hành đo 2 lần trước và sau khi bật nhảy tại chỗ 2 phút.

Các bước đo:

Bước 1: Dùng bông y tế lau sạch nhiệt kế.

Bước 2: Đưa đầu của nhiệt kế vào vị trí cần đo (trán, tai, …) và ấn nút bật một lần nữa.

Bước 3: Đợi 3 đến 5 giây và đọc kết quả hiển thị trên màn hình

Bước 4: Tắt nhiệt kế, lau sạch và cất vào nơi quy định.

2. Điều hòa thân nhiệt

Trả lời câu hỏi 3 sgk trang 169

- Khi trời nắng nóng hoặc lao động nặng cơ dựng lông, mao mạch dãn giúp tỏa nhiệt nhanh, đồng thời tăng cường tiết mồ hôi, mồ hôi bay hơi sẽ lấy đi một lượng nhiệt của cơ thể.

- Khi trời lạnh các mao mạch ở da co lại, ngưng tiết mồ hôi, cơ chân lông co để giảm sự tỏa nhiệt.

- Khi trời quá lạnh, cơ co dãn liên lục gâu phản xạ run để sinh nhiệt.

- Sự tăng, giảm quá trình dị hóa ở tế bào để điều tiết sự sinh nhiệt.

ð Hệ thần kinh giữ vai trò chủ đạo trong hoạt động điều hòa thân nhiệt.

Đáp án câu luyện tập sgk trang 170

*BẢN ĐÍNH KÈM 3 DƯỚI HĐ2

3. Phương pháp chống nóng, lạnh cho cơ thể.

*BẢN ĐÍNH KÈM 4 DƯỚI HĐ2

BÁO CÁO KẾT QUẢ

THỰC HÀNH

Tên nhóm: …………………………

Bộ phận

Khi nhiệt độ môi trường thấp

Khi nhiệt độ môi trường cao

Mạch máu dưới da

Co

dãn

Tuyến mồ hôi

Ngừng tiết mồ hôi

Tăng tiết mồ hôi

Cơ dựng lông

Co

Dãn

Cơ vân

Run cơ

Không run cơ

Cảm nóng

Cảm lạnh

Biểu hiện

- Sốt

- Chóng mặt, choáng váng

- Da khô, nóng hoặc tăng tiết mồ hôi

- Buồn nôn, ói mửa

- Da ửng đỏ

- Mạch đập nhanh,…

- Nghẹt mũi, khó thở

- Chảy nhiều nước mũi, nước mắt

- Ho, đau họng, viêm họng

- Đau đầu, đau nhức cơ thể

- Hắt hơi, sốt nhẹ

- Cảm thấy mệt mỏi.

Nguyên nhân

- Hoạt động ngoài trời nắng quá lâu.

- Mặc quần áo quá dày, không uống đủ nước trong điều kiện thời tiết nóng.

- Do sự lây truyền virus cảm lạnh cùng với thời tiết lạnh.

Cách phòng chống

Che nắng, uống đủ nước, tránh ánh nắng trực tiếp vào vùng sau gáy, hạn chết ra ngoài trời khi nắng nóng, …

Vệ sinh mũi, miệng sạch sẽ, súc họng bằng nước muối sinh lý 2 đén 4 lần/ ngày, uống nước ấm, giữ ấm cho cơ thể,…

HĐ CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi, nghiên cứu sgk và đưa ra cơ sở lý thuyết của các biện pháp sơ cứu chho người bị cảm nóng, cảm lạnh.

- GV chia lớp thành 2 nhóm và giao nhiệm vụ đóng vai và giải quyết tình huống:

+ Nhóm 1: “Mẹ đi làm về bị say nắng. Các con sẽ làm gì để sơ cứu cho mẹ?”

+ Nhóm 2: “Trong một buổi chiều mùa đông, bé trai học lớp 5 đi học về liền có các triệu chứng của cảm lạnh như hắt hơi, sổ mũi, đau họng,.. Người thân trong gia đình bé trai sẽ phải chăm sóc cho bé như thế nào?”

- GV yêu cầu các nhóm thảo luận nêu ra ý nghĩa của mỗi việc làm trong bước 3 khi sơ cứu người cảm lạnh.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS theo dõi hình ảnh, đọc thông tin trong sgk, thảo luận nhóm hoàn thành nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- Đại diện nhóm HS giơ tay phát biểu hoặc lên bảng trình bày.

- Đại diện nhóm lên đóng tình huống và giải quyết tình huống.

- Một số HS nhóm khác nhận xét, bổ sung cho bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét kết quả thảo luận nhóm, thái độ làm việc của các HS trong nhóm.

- GV tổng quát lại kiến thức trọng tâm và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

III. Thực hành sơ cứu khi cảm nóng hoặc cảm lạnh

1. Cơ sở lý thuyết.

- Các biện pháp sơ cứu cho người bị cảm nóng là giúp đẩy nhanh quá trình tỏa nhiệt nhờ bốc hơi nước, đối lưu và truyền nhiệt. Các vị trí chườm khăn là nới có các động mạch lớn chạy qua.

- Các biện pháp sơ cứu cho người cảm lạnh là giúp giảm quá trình tỏa nhiệt và tăng quá trình sinh nhiệt.

2. Các bước tiến hành.

* Thực hành giải quyết tình huống.

+ Tình huống 1:

Bước 1: Đưa nạn nhân vào chỗ mát, thoáng gió

Bước 2: Gọi cấp cứu 115

Bước 3: Cởi bớt quần áo, cho uống nước mát có pha muối, chườm lạnh bằng khăn mát hoặc nước đá để ở những vị trí có động mạch lớn đi qua da như nách, bẹn, cổ, lau người bằng nước ấm và quạt để tăng sự bốc hơi.

+ Tình huống 2:

Bước 1: Di chuyển người đến nơi khô ráo, ấm áp

Bước 2: Gọi cấp cứu 115

Bước 3: Cởi hết quần áo ướt, làm ấm bằng quần áo và chăn khô, uống nước âm hoặc ăn cháo ấm, làm dịu cổ họng bằng cách xúc họng bằng nước muối sinh lý ấm, làm thông mũi bằng cách nhỏ dung dịch nước muối sinh lí.

3. Đánh giá kết quả và câu hỏi

Ý nghĩa :

+ Cởi hết quấn áo ướt: Tránh cho cơ thể bị mất nhiệt nhanh chóng.

+ Làm ấm bằng quần áo, chăn khô: Tránh cho cơ thể bị mất nhiệt

+ Uống nước ấm hoặc ăn cháo ấm: cung cấp nhiệt lượng, năng lượng cho cơ thể.

HĐ CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS hoạt động nhóm 4HS, nghiên cứu sgk và dựa trên những hiểu biết cá nhân, hãy nêu các biện pháp chăm sóc và bảo vệ da.

- GV yêu cầu các nhóm HS thực hiện dự án: Tìm hiều về một bệnh về da tại trường em hoặc một số thành tựu ghép da trong y học.

- GV yêu cầu HS hoạt động nhóm đôi trả lời các câu hỏi vận dụng sau:

1. Vì sao những viết thương trên da có thể hồi phục được?

2. Cần lưu ý gì trong chế độ ăn mùa đông và hè.

3. Cần làm gì khi bị bỏng?

4. Em thường bảo vệ, chăm sóc da như thế nào?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS theo dõi hình ảnh, đọc thông tin trong sgk, thảo luận nhóm hoàn thành nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- Đại diện nhóm HS giơ tay phát biểu hoặc lên bảng trình bày.

- Một số HS nhóm khác nhận xét, bổ sung cho bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét kết quả thảo luận nhóm, thái độ làm việc của các HS trong nhóm.

- GV tổng quát lại kiến thức trọng tâm và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

2. Một số bệnh về da và bảo vệ da

* Các biện pháp chăm sóc, bảo vệ da an toàn:

- Tránh làm da bị tổn thương.

- Vệ sinh da sạch sẽ, đặc biệt là những vùng tiếp xúc trực tiếp với môi trường như tay, mặt.

- Che chắn da hoặc sử dụng kem chống nắng khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

- Giữ tinh thần lạc quan, sinh hoạt điều độ.

- Ăn nhiều rau xanh, trái cây,…

- Không lạm dụng các loại mĩ phẩm và vệ sinh da sạch sau khi trang điểm,...

* Một số bệnh về da hay gặp tại trường học

- Bệnh hắc lào:

+ Nguyên nhân: Do nấm.

+ Triệu chứng: Xuất hiện các vùng da tổn thương dạng tròn, đóng vảy; ngứa ngáy ở vùng mông, bẹn, nách.

+ Hậu quả: Gây khó chịu, ngứa ngáy, mất thẩm mỹ.

- Bệnh lang ben:

+ Nguyên nhân: Do nấm

+ Triệu chứng: xuất hiện các vùng da lốm đốm trắng hơn bình thường.

+ Hậu quả: gây mất thẩm mỹ

- Mụn trứng cá:

+ Nguyên nhân: Nang lông bị bít tắc, vi khuẩn gây viêm nhiễm và tổn thuông trên da.

+ Triệu chứng: gây ra mụn sần, mụn mủ, mụn đầu trắng, mụn đầu đen,...

+ Hậu quả: ngứa, đau, mất thẩm mỹ, nguy cơ để lại sẹo, có thể gây nhiễm trùng.

* Một số thành tự ghép da trong y học

- Một số thành tựu ghép da trong y học:

+ Sử dụng da ếch, da heo để ghép da điều trị bỏng:

Ghép da sau phẫu thuật

Trung bì da heo

- Công nghệ nuôi cấy tế bào sợi trong nghiên cứu và điều trị bỏng.

Đáp án:

1. Khi da bị tổn thương, quá trình tự nhiên của da là tạo hàng loạt phản ứng sinh học phức tạp diễn ra hay còn gọi là quá trình tương tác giữa các tế bào nhằm tái tạo biểu bì và mô da từ đó vết thương sẽ dần dần được phục hồi.

2.

+ Chế độ ăn uống mùa hè: Tránh ăn những thức ăn sinh nhiều nhiệt, ăn những thức ăn có nước ví dụ như: Ăn nhiều canh, nước trái cây, rau quả…

+ Chế độ ăn uống mùa đông: ăn những thức ăn sinh nhiều năng lượng như các thức ăn có chất béo, giàu protein, thức ăn nóng…

3. Nhanh chóng đưa vùng da bị bỏng ngâm vào nước nguội sạch để vệ sinh vết thương tránh nhiễm khuẩn, sau đó xả nhẹ nước mát trong vòng ít nhất 15 phút. Sau đó, Sử dụng gạc sạch, vô khuẩn hoặc miếng vải nhỏ sạch để băng vùng da bị bỏng, tránh tiếp xúc bụi bẩn lên vết bỏng

4. Em thường bảo vệ chăm sóc da bằng cách:

- Sử dụng mỹ phẩm an toàn, lành tính, hợp với da

- Sử dụng kem chống nắng và che chắn cẩn thận khi ra ngoài đường.

- Vệ sinh da sạch sẽ…

Câu hỏi

Câu 1

Câu 2

Câu 3

Câu 4

Câu 5

Câu 6

Câu 7

Đáp án

A

B

C

C

B

B

D

Họ và tên:

Lớp:

PHIẾU BÀI TẬP

Câu 1: Nêu cấu tạo của da ở người? Em đã và đang làm gì để bảo vệ và chăm sóc làn da của mình?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Câu 2: Vì sao nói việc xác định thân nhiệt cũng có thể xác định được tình trạng sức khỏe của cơ thể?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Câu 3: Hãy giải thích các hiện tượng sau: “Trời nóng chóng khát, trời mát chóng đói; Rét run cầm cập”.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….