Giáo án ôn tập ngữ văn 7 cánh diều bài 7:Ôn tập văn bản: mẹ và quả

  HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu tác giả tác phẩm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

+ Trình bày những hiểu biết của em về tác giả, tác phẩm Mẹ và quả?

+ Phân chia bố cục của văn bản?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc và tìm hiểu thông tin đã sưu tầm được về tác giả, tác phẩm.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời một vài chia sẻ phẩn chuẩn bị của mình trước lớp, yêu cầu cả lớp nghe, nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, chốt kiến thức.

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu lòng mong mỏi đợi chờ và công phu khó nhọc của người mẹ khi chăm sóc cây trái trong vườn

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

+ Bài thơ là lời của ai nói, nói với ai và điều gì?

+ Tâm trạng và thái độc của người nói như thế nào?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc theo nhóm, trao đổi và thực hiện theo yêu cầu của GV. 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV yêu cầu mời một vài nhóm HS trả lời câu hỏi trước lớp, yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, chốt kiến thức è Ghi lên bảng.

Nhiệm vụ 3: Tìm hiểu sự băn khoăn lo lắng khi mẹ đã già mà mình còn chưa trưởng thành

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

+ Từ “quả” ở khổ thơ 1 và từ “quả” ở khổ thơ 3 có gì giống và khác nhau về nghĩa?

+ Ở hai dòng thơ cuối, vì sao nhà thơ lại “hoảng sợ” khi nghĩ mình vẫn còn là “một thứ non xanh”?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân, suy nghĩ để hoàn thành Phiếu học tập số 2.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời một vài HS trình bày kết quả Phiếu học tập số 2 trước lớp, HS còn lại lắng nghe và bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, chốt kiến thức è Ghi lên bảng.

a) Tác giả

- Tên đầy đủ: Nguyễn Khoa Điềm.

- Quê quán: Thừa Thiên Huế.

- Năm sinh: 1943.

- Thể loại sáng tác: Thơ ca  

- Phong cách sáng tác: Thơ ca mang đậm màu sắc trữ tình về tình yêu quê hương, đất nước và tinh thần chiến đấu của người chiến sĩ Việt Nam.

- Tác phẩm thơ tiêu biểu: Đất nước (1974), Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ (1971), Có một ngày (1982), Lời chào (1974),…

b) Tác phẩm

- Xuất sứ: In trong “Thơ Nguyễn Khoa Điềm, tuyển tập 40 năm do tác giả chọn”, NXB Văn học, Hà Nội, 2012.

c) Bố cục

- Bố cục: 2 phần

+ Phần 1: 2 khổ thơ đầu: Lòng mong mỏi đợi chờ và công phu khó nhọc của người mẹ khi chăm sóc cây trái trong vườn.

+ Phần 2: Khổ thơ cuối: Sự băn khoăn lo lắng khi mẹ đã già mà mình còn chưa trưởng thành.

2. Lòng mong mỏi đợi chờ và công phu khó nhọc của người mẹ khi chăm sóc cây trái trong vườn

- Bài thơ là lời nói của tác giả trong vai một người con, nói với mình, cũng là nói với mẹ và với mọi người về công lao của người mẹ.

- Tác giả thể hiện sự thấu hiểu những vất vả, nhọc nhằn mà người mẹ đã trải qua, ca ngợi công lao của mẹ, day dứt khi cưa đền đáp được công lao to lớn ấy.

* Khổ thơ đầu tiên:

Từ “lặn” và “mọc” được sử dụng có ý nghĩa mùa qua hết rồi mùa quả lại tới, là sự đều đặn, tuần hoàn cũng giống như cái lặn và mọc tuần hoàn của Mặt Trời và Mặt Trăng.

* Khổ thơ thứ hai:

- Hình ảnh trong tranh minh họa cho nội dung người mẹ trồng bí, bầu và đã đến lúc được thu hoạch.

- Hình ảnh trong câu thơ: Còn những bí và bầu lớn xuống / Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn: Tác giả dựa vào hình dáng quả bí, quả bầu khi lớn lên, đồng thời liên hệ dến giọt mồ hôi của mẹ, thể hiện sự hi sinh, vất vả, khó nhọc của mẹ. Biết bao giọt mồ hôi mặn của mẹ đã nhỏ xuống âm thầm, lặng lẽ “kết nên” những quả bí, quả bầu.

è Những phẩm chất tốt đẹp của người mẹ được thể hiện trong hai khổ thơ đầu:

- Trông chờ mọi thành quả vào đôi bàn tay lao động của mình.

- Lao động chăm chỉ, cần cù.

- Yêu thương, nuôi nấng, dạy dỗ các con.

- Lặng thầm chịu đựng những gian truân, vất vả.

3. Sự băn khoăn lo lắng khi mẹ đã già mà mình còn chưa trưởng thành

* Khổ thơ thứ 3:

III. Tổng kết

1. Nội dung

- Bài thơ thể hiện tình yêu thương, sự trân trọng của nhà thơ đối với mẹ; đồng thời, bộc lộ sự day dứt, xót xa khi chưa làm cho mẹ được thanh thản lúc cuối đời.

2. Nghệ thuật

- Thơ 7 chữ kết hợp 8 chữ giàu nhịp điệu, sâu lắng.

- Ngôn ngữ thơ giản dị, mộc mạc.

- Hình ảnh thơ trong sáng, quen thuộc.

- Các biện pháp tu từ sử dụng linh hoạt.