Giáo án điện tử ngữ văn 9 tiết 19: Cách dẫn trực tiếp, gián tiếp

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI TIẾT HỌC HÔM NAY

KHỞI ĐỘNG

Khi em được cô giáo phân công nhắc các bạn lịch đi học: Có thể truyền đạt thông tin bằng  hai cách:

• Cách 1: Cô giáo nhắc : “ Đúng 14 giờ lớp mình đi học”
• Cách 2 : Chiều nay lớp mình đi học vào lúc 14 giờ, Cô giáo nhắc thế

Theo em, cách nào truyền đạt nguyên văn lời cô giáo, cách nào chỉ truyền đạt nôi dung chính mà cô giáo muốn nhắc

• Cách 1: truyền đạt nguyên văn lời cô giáo
• Cách 2 : chỉ truyền đạt nôi dung chính mà cô giáo muốn nhắc

NỘI DUNG BÀI HỌC

Cách dẫn trực tiếp

Cách dẫn gián tiếp

Luyện tập

1. Cách dẫn trực tiếp

THẢO LUẬN NHÓM:

1. Trong đoạn trích (a), bộ phận in đậm là lời nói hay là ý nghĩ của nhân vật? Nó được ngăn cách với bộ phận đứng trước bằng những dấu gì?
2. Trong đoạn trích (b), bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩa của nhân vật? Nó được ngăn cách với bộ phận đứng trước bằng những dấu gì?
3. Trong cả hai đoạn trích, có thể thay đổi vị trí giữa bộ phận in đâm với bộ phận đứng trước nó được không? Nếu được thì hai bộ phận ấy ngăn cách với nhau bằng những dấu gì?

Ví dụ:

1. a) Cháu ở liền trong trạm hàng tháng. Bác lái xe bao lần dừng, bóp còi toe toe, mặc, cháu gan lì nhất định không xuống. Ấy thế là một hôm, bác lái phải thân hành lên trạm cháu. Cháu nói: “Đấy, bác cũng chẳng “thèm” ngư­ời là gì?”

Hoạ sĩ nghĩ thầm: “Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưa kịp quét tưước dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn.”

1. a) Cháu ở liền trong trạm hàng tháng. Bác lái xe bao lần dừng, bóp còi toe toe, mặc, cháu gan lì nhất định không xuống. Ấy thế là một hôm, bác lái phải thân hành lên trạm cháu. Cháu nói: “Đấy, bác cũng chẳng “thèm” người là gì?”

à Nhắc lời nói (có từ “nói”) được tách ra khỏi phần câu đứng trước bằng dấu hai chấm  và dấu ngoặc kép.

1. b) Hoạ sĩ nghĩ thầm: “Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưa kịp quét tưước dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn”

à Nhắc ý nghĩ (có từ “nghĩ”) được tách ra khỏi phần câu đứng trước bằng dấu hai chấm  và dấu ngoặc kép.

* Khi chuyển đổi vị trí hai bộ phận ở (b), ta có:

“Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưa kịp quét tưước dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn” – Hoạ sĩ nghĩ thầm.

* Nội dung in đậm trong các ví dụ: 

* Dấu hiệu hình thức:

Cách dẫn trực tiếp

Ví dụ: Nam nói: “Ngày mai tôi đi Hà Nội”

Lưu ý: Ngoài ra lời đối thoại của các nhân vật cũng được xem là lời dẫn trực tiếp

Ví dụ:

“Ông lão ôm thằng con út lên lòng, vỗ nhè nhẹ vào lưng nó khẽ hỏi:

- Húc kia! Thầy hỏi con nhé, con là con ai?

- Là con thầy mấy lị con u

Thế nhà ta ở đâu?

- Nhà ta ở làng chợ Dầu” (Làng – Kim Lân)

1. Cách dẫn gián tiếp

THẢO LUẬN NHÓM:

1. Trong đoạn trích (a), bộ phận in đậm là lời nói hay là ý nghĩ ? Nó được ngăn cách với bộ phận đứng trước bằng những dấu gì không?
2. Trong đoạn trích (b), bộ phận in đậm là lời nói hay ý nghĩa của nhân vật? Giữa bộ phận in đậm và bộ phận đứng trước có từ gì? Có thể thay từ đó bằng từ gì?

Ví dụ:

1. Lão tìm lời lẽ giảng giải cho con trai hiểu. Lão khuyên nó hãy dằn lòng bỏ đám này, để dùi giắng lại ít lâu, xem có đám nào khá mà nhẹ tiền hơn sẽ liệu; chẳng lấy đứa này thì lấy đứa khác; làng này đã chết hết con gái đâu mà sợ.
2. Nhưng chớ hiểu lầm rằng Bác sống khắc khổ theo lối nhà tu hành, thanh tao theo kiểu nhà hiền triết ẩn dật.

Lão tìm lời lẽ giảng giải cho con trai hiểu. Lão khuyên nó hãy dằn lòng bỏ đám này, để dùi giắng lại ít lâu, xem có đám nào khá mà nhẹ tiền hơn sẽ liệu; chẳng lấy đứa này thì lấy đứa khác; làng này đã chết hết con gái đâu mà sợ.

à Thuật lại lời nói, không ngăn cách với bộ phận đứng trước bằng dấu gì cả

1. b) Nhưng chớ hiểu lầm rằng Bác sống khắc khổ theo lối nhà tu hành, thanh tao theo kiểu nhà hiền triết ẩn dật.

• Thuật lại ý nghĩ, ngăn cách bằng từ “rằng” – thay bằng từ “là”

* Nội dung in đậm trong các ví dụ:

* Dấu hiệu hình thức:

Lưu ý: Có thể  chuyển từ lời dẫn trực tiếp sang lời dẫn gián tiếp (hoặc ngược lại) cần chú ý điều chỉnh cho thích hợp

Ví dụ: Nam nói “Ngày mai tôi đi Hà Nội”

Nam nói rằng ngày mai bạn ấy đi Hà Nội

* Cách chuyển lời dẫn trực tiếp thành lời dẫn gián tiếp:

1. Bỏ dấu hai chấm .dấu ngoặc kép.
2. Chuyển chủ ngữ ở lời dẫn trực tiếp theo ngôi thích hợp.

* Ví dụ :

- Bấy giờ bà mẹ mới vui lòng nói  : “Chỗ này là chỗ con ta ở được đây.”

=> Bấy giờ bà mẹ mới vui lòng nói rằng đây là chỗ con bà ở được