HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

SẢN PHẨM CẦN ĐẠT

Nhiệm vụ 1: Hiểu biết chung về tác phẩm

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân dựa vào kiến thức đã học về văn bản Lão Hạc, trả lời các câu hỏi:

- Nêu một số về tác giả Nam Cao?

- Em hãy cho văn bản Lão Hạc được kể ngôi thứ mấy? Nêu tác dụng của ngôi kể?

- Nêu tóm tắt văn bản Lão Hạc?

Kim Lân (1920-2007)

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết)

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời một số học sinh trình bày các nội dung:

+ Tác giả Nam Cao

+ Ngôi kể

+ Tóm tắt văn bản

- GV yêu cầu HS lắng nghe, nhận xét đồng đẳng, bổ sung (nếu có)

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức.

- GV dẫn dắt sang nội dung mới

Nhiệm vụ 2: Nhắc lại kiến thức bài học

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 3 nhóm thức hiện các nhiệm vụ sau

+ Nhóm 1: Tìm hiểu về nhân vật lão Hạc?

·         Hoàn cảnh của lão Hạc có gì đặc biệt?

·         Tình cảm của lão Hạc đối với con chó Vàng như thế nào?

·         Em hãy phân tích diễn biến tâm trạng của lão Hạc trước và sau khi bán chó?

·         Nguyên nhân dẫn đến cái chết của lão Hạc? Qua cái chết của lão Hạc thể hiện ông là một người như thế nào?

+Nhóm 2: Tìm hiểu về nhân vật ông giáo?

·        Nêu hoàn cảnh của ông giáo?

·        Ông giáo là người như thế nào? Qua đó em có cảm nhận gì về nhân vật này?

·        Hãy chú ý đến những lời thoại và độc thoại nội tâm của nhân vật ông giáo. Qua những lời thoại đó thể hiện triết lí gì?

+ Nhóm 3: Tìm hiểu về những đặc sắc nghệ thuật trong truyện ngắn lão Hạc?

·         Nghệ thuật trong truyện ngắn Lão Hạc thể hiện ở những yếu tố nào? Hãy làm rõ những yếu tố nghệ thuật đó?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận theo nhóm, vận dụng kiến thức đã học thực hiện nhiệm vụ.

- Gv quan sát, nêu một vài gợi ý:

Chú ý quan sát các chi tiết trong sgk, đồng thời liên hệ kiến thức liên môn để thấy rõ tình cảnh của những người nông dân trong giai đoạn trước cách mạng tháng Tám. Qua đó có cách nhìn khách quan về số phận của những người nông dân.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận.

- Gv mời 2 -3 nhóm trình bày về kết quả thảo luận của mình

- Gv yêu cầu HS lắng nghe và nhận xét đồng đẳng hoặc bổ sung (nếu có)

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức

- GV dẫn dắt sang nội dung mới.

1. Hiểu biết chung về tác phẩm

a. Tác giả

- Nam Cao (1917-1951) tên khai sinh là Trần Hữu Tri, sinh ra trong một gia đình nông dân ở làng Đại Hoàng, tổng Cao Đà, huyện Nam Sang, phủ Lí Nhân (nay là xã Hòa Hậu, huyện Lí Nhân), tỉnh Hà Nam.

- Ông là một nhà văn hiện thực xuất sắc với những truyện ngắn, truyện dài chân thực viết về người nông dân nghèo đói bị vùi dập và người trí thức nghèo sống mòn mỏi, bế tắc trong xã hội cũ.

- Nam Cao được Nhà nước tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật (năm 1996)

- Tác phẩm chính: các truyện ngắn Chí Phèo (1941), Giăng sáng (1942), Đời thừa (1943), Lão Hạc (1943),…

b. Ngôi kể

- Truyện ngắn Lão Hạc kể theo ngôi thứ nhất.

- Người kể chuyện: ông giáo (một nhân vật trong truyện)

- Tác dụng:

+ Việc kể ở ngôi thứ nhất khiến cho mạch kể linh hoạt.

+ Là người gần gũi với lão Hạc, chứng kiến toàn bộ cảnh đời của lão Hạc nên câu chuyện do ông giáo thuật lại trở nên chân thực, giàu cảm xúc, khách quan.

c. Tóm tắt văn bản

Truyện kể về lão Hạc người nông dân nghèo, vợ mất sớm, con trai không có tiền lấy vợ nên đã quẫn trí bỏ đi làm đồn điền cao su. Lão sống cô độc bên con chó Vàng của con trai lão để lại. Sau trận ốm, lão không đủ sức đi làm thuê như trước, quá cùng đường vì muốn giữ lại mảnh đất cho con trai, lão đã ra một quyết định đau đớn là bán cậu Vàng. Lão đem tiền và mảnh vườn gửi ông giáo nhờ lo ma chay khi lão mất. Lão xin Binh Tư bả chó và tự kết liễu đời mình – cái chết dữ dội không ai hiểu nguyên nhân ngoại trừ Binh Tư và ông giáo.

2. Nhắc lại kiến thức bài học

a. Nhân vật lão Hạc

- Gia cảnh của lão Hạc

+ Vợ mất sớm, con trai vì không đủ tiền lấy vợ mà quẫn trí đi đồn điền cao su.

+ Lão sống đơn độc cùng với con chó vàng.

+ Lão phải làm thuê kiếm ăn. Ốm đau bệnh tật, rồi bão lũ khiến lão rơi vào cảnh đói nghèo.

- Lão phải bán con chó

- Lão ăn khoai, ăn củ chuối, rau má, củ ráy, bữa trai, bữa ốc qua ngày.

à Hoàn cảnh của lão cũng giống như bao người nông dân trước Cách mạng Tháng Tám với cuộc sống đói nghèo, cực khổ.

- Tình cảm của Lão Hạc đối với con chó Vàng

Lão rất yêu quý nó, coi nó như người bạn thân thiết, niềm vui trong cuộc đời. (Gọi cậu Vàng như bà hiếm hoi gọi đứa con cầu tự. Cho cái bát như một nhà giàu, ăn gì cũng chia cho nó, chăm sóc, tâm sự với nó. Lão Hạc yêu thương cậu Vàng và coi nó như người bạn.

- Diễn biến tâm trạng của Lão Hạc trước và sau khi bán chó

Trước khi bán cho: lão suy tính, đắn đo, coi đó là một việc hệ trọng (nhiều lần lão có ý định bán chó khiến ông giáo nghe phát nhàm)

Sau khi bán chó:

+ “Cố tỏ ra vui vẻ”, “cười như mếu”, “đôi mắt ầng ậng nước”, “mặt lão đột nhiên co rúm lại”, “vết nhăn xô lại với nhau”, “ép cho nước mắt chảy ra”, “cái đầu ngoẹo”, “thì ra tôi già bằng này tuổi đầu rồi còn đánh lừa một con chó”….

+ Hàng loạt những chi tiết thể hiện hành động và tâm trạng dằn vặt đau đớn đến tận cùng của lão Hạc khi bán đi kỉ vật vật cuối cùng người con trai lão để lại, người bạn trung thành trong cuộc sống của ông.

à Lão Hạc có hành động và tâm trạng như vật bởi ông là người sống hiền lành và tình nghĩa nên cảm thấy đau xót, day dứt lương tâm khi bán cậu vàng.

- Cái chết của lão Hạc

+ Trước khi chết lão Hạc đã bán con vàng đi, sau đó ngờ ông giáo hai việc đó là nhượng lại đất cho ông giáo giữ hộ cho con trai lão và lo liệu ma chay cho mình. Cuối cùng sang nhà Binh Tư xin ít bả chó

+  Những chi tiết miêu tả cái chết của lão: “vật vã”, “đầu tóc rũ rượi”, “quần áo xộc xệch”, “hai mắt long sòng sọc”, “lão tru tréo, bọt mép sùi ra”, “khắp người chốc chốc lại giật mạnh một cái, nảy lên”, “đau đớn và bất thình lình”,…

+ Từ những chi tiết đó cho thấy lão là người có hoàn cảnh đáng thương nhưng lão không muốn phiền lụy tới mọi người xung quanh.

à Qua đó thể hiện lão là người giàu lòng tự trọng, hiền hậu, cách cư xử tinh tế, hiểu người, hiểu đời nhưng bất lực trước hiện thực. Là một người cha yêu thương con vô bờ, giàu tình cảm và lương thiện.

b. Nhân vật ông giáo

- Ông giáo là một tri thức nghèo, ông còn yêu quý mấy quyển sách hơn là những ngón tay của mình. Sau khi lão Hạc bán chó ông vô cùng thấu hiểu và đồng cảm với lão.

- Có lúc ông giáo đã hiểu nhầm lão Hạc nhưng khi chứng kiến cái chết của lão, ông giáo đã rất thương cảm và kính trọng nhân cách, tấm lòng nhân hậu của lão.

à Ông giáo là một người giàu lòng trắc ẩn, luôn thấu hiểu và đồng cảm với hoàn cảnh của những người nghèo khó.

c. Những đặc sắc nghệ thuật trong truyện ngắn Lão Hạc

+ Xây dựng tình huống truyện bất ngờ có tác dụng làm sáng tỏ nhân cách của lão Hạc và những nhân vật khác trong truyện.

+ Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật chân thực và sâu sắc.

+ Cách xây dựng nhân vật rất chân thực và sinh động từ ngoại hình cho đến nội tâm nhân vật.

+ Việc sử dụng ngôi kể thứ nhất có tác dụng tạo sự gần gũi, thân thuộc.