Giáo án Vật lí 11 chân trời bài 9: Sóng dừng

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chiếu hình ảnh sóng truyền trên một sợi dây có một đầu được buộc vào điểm cố định (Hình 9.2a) hoặc được để tự do (Hình 9.2b) cho HS quan sát.

­- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, nghiên cứu SGK tìm hiểu nội dung về độ lệch pha của sóng phản xạ, sóng tới và trả lời nội dung Thảo luận 1 (SGK – tr56)

Quan sát Hình 9.2 và nhận xét chiều biến dạng của dây khi có sóng tới và sóng phản xạ trong hai trường hợp: đầu dây cố định và đầu dây tự do.

- GV đặt câu hỏi:

+ Thế nào là sóng tới và sóng phản xạ?

+ Tần số và bước sóng của sóng phản xạ và sóng tới có mối liên hệ như thế nào?

+ Nhận xét về pha của sóng tới và sóng phản xạ trong hai trường hợp.

- Sau khi HS phát biểu, GV nhận xét và kết luận về phản xạ sóng, yêu cầu HS ghi vào vở.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK, quan sát hình ảnh, chăm chú nghe GV giảng bài, thảo luận trả lời các câu hỏi mà GV đưa ra.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trả lời, đưa ra ý kiến của bản thân.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, tổng kết và chuyển sang nội dung mới.

I. SỰ PHẢN XẠ SÓNG

*Thảo luận 1 (SGK – tr56)

- Đầu dây cố định: Sóng phản xạ đổi chiều biến dạng tại điểm phản xạ (li độ của sóng phản xạ ngược dấu với li độ của sóng tới tại điểm phản xạ).

- Đầu dây tự do: Sóng phản xạ không đổi chiều biến dạng tại điểm phản xạ (li độ của sóng phản xạ cùng dấu với li độ của sóng tới tại điểm phản xạ).

*Kết luận

- Khi gặp vật cản, sóng sẽ bị phản xạ. Sóng được truyền từ nguồn phát điện đến vật cản được gọi là sóng tới, sóng được truyền ngược lại từ vật cản được gọi là sóng phản xạ.

- Sóng phản xạ có cùng tần số và bước sóng với sóng tới.

- Trong trường hợp đầu dây cố định, tại điểm phản xạ, sóng phản xạ ngược pha với sóng tới; trong trường hợp đầu dây tự do, sóng phản xạ cùng pha với sóng tới.

Lớp:

Tên nhóm:

THÍ NGHIỆM KHẢO SÁT HIỆN TƯỢNG SÓNG DỪNG

1. Mục đích thí nghiệm

2. Phương án thí nghiệm

- Dụng cụ thí nghiệm

- Chức năng của từng dung cụ

3. Thực hiện thí nghiệm

- Các bước tiến hành

- Bảng số liệu

- Xử lí số liệu

4. Kết luận

- Nhận xét kết quả thí nghiệm (trả lời câu Thảo luận 2).

- Sự hình thành bụng sóng và nút sóng trên dây (trả lời câu Thảo luận 3).

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 2: Thực hiện thí nghiệm khảo sát hiện tượng sóng dừng

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 6 – 8 nhóm, phát dụng cụ thí nghiệm cho các nhóm.

- GV giới thiệu cho HS về thí nghiệm khảo sát hiện tượng sóng dừng.

+ Dụng cụ:

+ Tiến hành thí nghiệm:

Bước 1: Bố trí thí nghiệm như Hình 9.3.

Bước 2: Nối đầu dây A vào máy phát tần số, đầu còn lại của dây được gắn cố định vào giá đỡ.

Bước 3: Bật máy phát tần số, điều chỉnh tần số dao động phù hợp để xuất hiện hình ảnh sóng ổn định.

Bước 4: Điều chỉnh tần số máy phát; điều chỉnh chiều dài của dây để thay đổi hình dạng sóng ổn định trên dây.

- HS thảo luận, nghiên cứu SGK, tiến hành khảo sát hiện tượng sóng dừng và trả lời nội dung Thảo luận 2 (SGK – tr57)

Nhận xét về sự phụ thuộc của số lượng điểm cực đại, cực tiểu trên dây với tần số của máy phát tần số.

- HS tiến hành thí nghiệm theo nhóm, quan sát và xác định số lượng, vị trí các điểm dao động, trả lời phiếu báo cáo và trình bày kết quả thí nghiệm.

- Sau khi HS phát biểu, GV nhận xét và đánh giá phần trình bày của các nhóm.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK, quan sát thí nghiệm, chăm chú nghe GV giảng bài, thảo luận trả lời các câu hỏi mà GV đưa ra.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trả lời, đưa ra ý kiến của bản thân.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, tổng kết và chuyển sang nội dung mới.

Nhiệm vụ 2: Giải thích hiện tượng sóng dừng

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

II. HIỆN TƯỢNG SÓNG DỪNG

1. Thí nghiệm khảo sát hiện tượng sóng dừng

*Thảo luận 2 (SGK – tr57)

- Học sinh tự làm thí nghiệm, thu được các kết quả về số điểm cực đại, số điểm cực tiểu và rút ra mối liên hệ.

- Kết quả thí nghiệm cho thấy số lượng điểm dao động với biên độ cực đại và cực tiểu tỉ lệ thuận với tần số của máy phát tần số.

2. Giải thích hiện tượng sóng dừng

*Thảo luận 3 (SGK – tr57)