BÀI 15: TRUNG QUỐC

1. QUÁ TRÌNH XÂM LƯỢC TRUNG QUỐC CỦA CÁC NƯỚC ĐẾ QUỐC.

CH: Quá trình xâm lược Trung Quốc của các nước đế quốc đã diễn ra như thế nào? 

Trả lời:

Quá trình xâm lược Trung Quốc của các nước đế quốc:

• Lấy cớ triểu đình nhà Thanh ngăn cấm buôn bán thuốc phiện, Anh gây chiến với Trung Quốc => Chiến tranh thuốc phiện (1840 - 1842).
• Bị thất bại, triều đình nhà Thanh buộc phải kí với Anh bản Hiệp ước Nam Kinh.
• Tiếp sau Anh, các nước đế quốc khác tiếp tục kí với Trung Quốc nhiều hiệp ước bất bình đẳng về chính trị, kinh tế và từng bước xác lập các vùng ảnh hưởng, kiểm soát hoàn toàn về thương mại ở nhiều tỉnh thuộc lãnh thổ nhà Thanh. 

Cụ thể:

- Đức chiếm vùng Sơn Đông

- Anh chiếm vùng chây thổ sông Dương Tử;

- Nga, Nhật Bản chiếm vùng Đông Bắc;

- Pháp chiếm vùng Vân Nam, Quảng Tây, Quảng Đông;...

2. CÁCH MẠNG TÂN HỢI (1911).

CH: Trình bày những nét chính về diễn biến, kết quả, ý nghĩa của Cách mạng Tân Hợi.

Trả lời:

• Diễn biến chính của cách mạng Tân Hợi:

- Ngày 10 - 10 - 1911: Cách mạng Tân Hợi bùng nổ và giành thắng lợi tại Vũ Xương, sau đó lan sang tất cả các tỉnh miền Nam và miền Trung của Trung Quốc.

- Ngày 29 - 12 - 1911: Chính phủ lâm thời tuyên bố thành lập Trung Hoa Dân quốc và bầu Tôn Trung Sơn làm Tổng thống.

- 12 - 2 - 1912: Hoàng đế Phổ Nghi thoái vị, nền quân chủ chuyên chế sụp đổ.

- 2 - 1912: Tôn Trung Sơn đã mắc sai lầm là thương lượng với Viên Thế Khải (quan đại thần của nhà Thanh), đồng ý nhường cho ông ta lên làm Tổng thống, Cách mạng kết thúc.

• Kết quả: Chính quyền nhà Thanh bị lật đổ.
• Ý nghĩa:

- Cách mạng Tân Hợi là một cuộc cách mạng dân chủ tư sản, đã lật đổ chế độ phong kiến chuyên chế Mãn Thanh, thành lập Trung Hoa Dân quốc, tạo điều kiện cho nền kinh tế Tư bản chủ nghĩa ở Trung Quốc phát triển.

- Cách mạng Tân Hợi có ảnh hưởng lớn đến phong trào giải phóng dân tộc ở châu Á, trong đó có Việt Nam.

- Tuy nhiên, cách mạng còn nhiều hạn chế, đó là:

• Không nêu vấn đề đánh đuổi đế quốc.
• Không tích cực chống phong kiến đến cùng.

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

CH1: Kết quả quan trọng nhất mà các cuộc Cách mạng Tân Hợi đạt được là gì? Kết quả của cuộc Cách mạng Tân Hợi (1911) có đáp ứng các nội dung của chủ nghĩa Tam dân không?

Trả lời:

• Kết quả quan trọng nhất của Cách mạng Tân Hợi là lật đổ triều đại Mãn Thanh, chấm dứt chế độ quân chủ chuyên chế tồn tại lâu đời ở Trung Quốc, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển.
• Kết quả của cuộc Cách mạng Tân Hợi (1911) chưa đáp ứng được các nội dung của chủ nghĩa Tam dân (Dân tộc độc lập, Dân quyền tự do, Dân sinh hạnh phúc) vì sau khi cách mạng kết thúc, Trung Quốc vẫn lệ thuộc các nước phương Tây, vấn đề ruộng đất cho nông dân cũng không được giải quyết.

CH2: Nội dung nào của tư tưởng Tam dân vẫn còn giá trị đối với xã hội hiện nay? Tại sao?

Trả lời:

Nội dung của tư tưởng Tam dân vẫn còn giá trị đối với xã hội hiện nay:

• Thứ nhất là chủ nghĩa dân tộc (Dân tộc độc lập): Theo Tôn Trung Sơn, dân tộc độc lập có nghĩa là thoát khỏi sự thống trị và áp bức của đế quốc. Để đạt được điều này ông tin rằng trung quốc phải phát triển một ý thức dân tộc để đoàn kết các dân tộc ở Trung Quốc. Quan điểm này vẫn đúng đối với xã hội hiện nay. Đứng trước bất kì mối đe dọa nào, tinh thần đoàn kết dân tộc chống ngoại xâm vẫn là yếu tố then chốt tạo nên sức mạnh của một dân tộc.
• Thứ hai là chủ nghĩa dân quyền (Dân quyền tự do): Để thực hiện dân quyền, phải thực hiện các quyền của dân và của chính phủ. Ông cho rằng nhân dân có bốn quyền: quyền tuyển cử, quyền bãi miễn, sáng chế, phúc quyết. Trong khi đó chính phủ có 5 quyền: quyền hành chính, quyền lập pháp, quyền tư pháp, quyền khảo thí, quyền giám sát. Dùng chính bốn quyền của nhân dân để quản lý năm trị quyền của chính phủ như vậy mới được xem là một cơ quan chính trị dân quyền hoàn hảo.