BÀI 8: ẤN ĐỘ CỔ ĐẠI
(2 tiết)

KHỞI ĐỘNG

Kiểm tra bài cũ

Em hãy nêu một số vật dụng (lĩnh vực) mà ngày này chúng ta được thừa hưởng từ các phát minh của ngưỡi Lưỡng Hà.

Tắm nước sông Hằng (Cum Me-la) là một trong những lễ hội tôn giáo cổ và lớn nhất thế giới. Tín đồ Ấn Độ giáo tin tưởng nước ở sông Hằng (sông Mẹ) linh thiêng sẽ tẩy rửa mọi tội lỗi của họ. Vì sao ở Ấn Độ - một cường quốc kinh tế hiện nay mà vẫn còn duy trì những phong tục cổ xưa như thế? Các con sông lớn đã có vai trò ra sao trong việc hình thành, phát triển nền văn minh Ấn Độ cổ đại?

HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN

Quan sát Lược đồ Hình 8.1

Nêu điều kiện tự nhiên của Ấn Độ.

Điều kiện tự nhiên của Ấn Độ

Vị trí địa lí

• Bán đảo Ấn Độ nằm ở khu vực Nam Á, có ba một giáp biển, nằm trên trục đường biển từ tây sang đông.
• Phía bắc được bao bọc bởi dãy núi Hi-ma-lay-a. Dãy Vin-đi-a vùng Trung Ấn chia địa hình Ấn Độ thành hai khu vực: Bắc Ấn và Nam Ấn.

Địa hình

• Đồng bằng sông Ấn, sông Hằng lớn được phù sa màu mỡ của hai con sông này bồi tụ.
• Sơn nguyên Đê-can với núi đá hiểm trở, đất đai khô cằn. Vùng cực Nam và dọc hai bờ ven biển là những đồng bằng nhỏ hẹp.

Khí hậu

• Ở lưu vực sông Ấn khô nóng, ít mưa.
• Ở lưu vực sông Hằng, có gió mùa nên lượng mưa nhiều.

“Thảo luận và trả lời câu hỏi”

Điều kiện tự nhiên của Ấn Độ cổ đại có điểm gì giống và khác nhau so với Ai Cập và Lưỡng Hà cổ đại?  

TL:

Điều kiện tự nhiên của Ấn Độ so với Ai Cập và Lưỡng Hà cổ đại

Giống nhau

Đều có những dòng sông lớn bồi tụ nên các đồng bằng rộng lớn: Nin, Ti-gơ-rơ, Ơ-phơ-rát, sông Ấn, sông Hằng.

Khác nhau

- Ấn Độ thời cổ đại: là một vùng rộng lớn. Có ba mặt giáp biển, nằm trên trục đường biển từ Tây sang Đông.

- Ai Cập cổ đại: cô lập khá nhiều về địa hình.

- Lưỡng Hà cổ đại: là vùng bình nguyên rộng lớn, bằng phẳng.

 Điều kiện tự nhiên của sông Ấn, sông Hằng đã đem lại thuận lợi gì cho Ấn Độ?

• Cư dân cổ đại chủ yếu sinh sống ở lưu vực hai con sông.
• Sống bằng nghề sản xuất nông nghiệp với hai ngành chính là trồng trọt và chăn nuôi.

1. XÃ HỘI ẤN ĐỘ CỔ ĐẠI

Khoảng 2500 năm TCN, người bản địa Đra-vi-đa  đã xây dựng những thành thị dọc hai bên bờ sông Ấn. Đến khoảng 1500 năm TCN người A-ri-a từ vùng Trung Á di cư vào Bắc Ấn, thống trị người Đra-vi-đa.

Quan sát sơ đồ Hình 8.2:

• Tại sao người A-ri-a lại thiết lập chế độ đẳng cấp?
• Em hãy cho biết đẳng cấp nào có vị thế cao nhất, đẳng cấp nào có vị thế thấp nhất? Tại sao?

Xã hội cổ đại Ấn Độ

* Thiết lập chế độ đẳng cấp

• Người Đra-vi-đa là những người Ấn Độ bản địa. Người A-ri-a di cư từ châu Âu đến và cai trị Ấn Độ.
• Người Đra-vi-đa ở những đẳng cấp thấp và phải phục tùng người A-ri-a ở những đẳng cấp cao hơn.
• Đẳng cấp trong xã hội:

Tăng lữ lại có vị thế cao nhất. Họ được xem là những người đại diện cho thần linh, truyền lời của thần linh đến với loài người, nên được tôn trọng và có quyền lực.

Sudra có vị thế thấp kém nhất trong xã hội.

Thảo luận và trả lời câu hỏi:

Em có nhận xét gì về sự phân chia xã hội Ấn Độ theo đẳng cấp?

Sự phân chia xã hội hết sức hà khắc, khắt khe, bất công, tạo ra vết rạn nứt sâu sắc trong xã hội.

Tạo thành những tập đoàn khép kín, biệt lập, làm xã hội thêm chia cắt, phức tạp và nó còn tồn tại dai dẳng tới tận ngày nay.

III. NHỮNG THÀNH TỰU VĂN HÓA CHỦ YẾU

Ai nhanh hơn?

Tôn giáo

Ấn Độ là quê hương của những tôn giáo lớn trên thế giới

• Đạo Bà La Môn là tôn giáo cổ xưa nhất của người Ấn Độ, sau được cải biến thành Hin-đu (Ấn Độ giáo): Đề cao sức mạnh của các vị thần, thần Sáng tạo sinh ra các đẳng cấp và con người phải tuân theo sự sắp đặt này.
• Phật giáo do Thích Ca Mâu Ni sáng lập: Con người đều bình đẳng như nhau.

Chữ viết và văn học

• Người Ấn Độ đã có chữ viết từ sớm. Đó là chữ Phạn.
• Chữ Phạn dùng để viết các tác phẩm tôn giáo lớn như kinh Vê-đa (Veda) và các tác phẩm văn học, tiêu biểu là hai bộ sử thi Ra-ma-y-a-na và Ma-ha-bha-ra-ta.

Khoa học tự nhiên:

• Phát minh ra các số từ 0 đến 9.
• Sử dụng thuốc tê, thuốc mê khi phẫu thuật, thảo mộc trong chữa bệnh.

Kiến trúc và điêu khắc:

• Chủ yếu là kiến trúc tôn giáo với những công trình kì vĩ.
• Hai trong số những công trình cổ nhất còn tồn tại đến ngày nay là chùa hang A-gian-ta và Đại bảo tháp San-chi.

Luyện tập – Trả lời câu hỏi trắc nghiệm

Hai tôn giáo có ảnh hưởng lớn nhất ở Ấn Độ là

1. Hồi giáo và Hin-đu giáo
2. Hin-đu giáo và Phật giáo
3. Hồi giáo và Thiên chúa giáo
4. Phật giáo và Hồi giáo

Hãy nối ý ở cột A với ý ở cột B sao cho phù hợp

Su-đra=> Những người thấp kém trong xã hội

Vai-si-a=> Nông dân, thương nhân, thợ thủ công

Ksa-tri-a=> Quý tộc, chiến binh

Bra-man=> Tăng lữ

Luyện tập nâng cao

Viết một đoạn văn ngắn mô tả một thành tựu văn hóa của Ấn Độ cổ đại có ảnh hưởng đến văn hóa Việt Nam.

Trong lịch sử dân tộc Việt Nam, Phật giáo có ảnh hưởng sâu đậm và lâu dài. Trong quá trình phát triển, Phật giáo Ấn Độ với tư cách là một tôn giáo, đã có nhiều đóng góp cho Văn hoá Việt Nam.

Buổi đầu chùa Việt mô phỏng chùa hang Ấn Độ cho nên hình thành kiến trúc chuôi vồ rất phổ biến trong các chùa làng. Sau các thiền phòng thành những hành lang và nhà Tổ. Một số ngôi chùa tiêu biểu ở Hà Nội hiện nay thuộc mô hình này như chùa Hoè Nhai, chùa Liên Phái, Chùa Linh Quang.

Câu hỏi: Nêu một số thành tựu văn hoá của người Ấn Độ cổ đại vẫn được sử dụng hoặc được bảo tồn đến ngày nay

TL:

Văn học: Sử thi Ma-ha-bha-ra-ta và Ra-ma-ya-na

Toán học: 10 chữ số, đặc biệt là số 0

Tôn giáo: Đạo Bà La Môn, Phật Giáo

Cột đá A-sô-ca và đại bảo tháp San-chi

Hướng dẫn về nhà

Trả lời các câu hỏi 1,2,3 (SGK trang 45)

Đọc trước Bài 9 - Trung Quốc từ thời cổ đại đến thế kỉ VII