BÀI 11: LA MÃ CỔ ĐẠI

(2 tiết)

KHỞI ĐỘNG – GIẢI MÃ Ô CHỮ

Câu 1: Cơ quan quyền lực tối cao của Athens.

Câu 2: Những người có quyền bỏ phiếu.

Câu 3: Thành phố được coi là thủ đô chính trị và văn hoá của Hy Lạp.

Câu 4: Công trình kiến trúc nổi tiếng nhất của Hy Lạp cổ đại.

Câu 5: Tác giả của bộ sử thi nổi tiếng Illiad và Odyssey.

Kiến thức

• Người La Mã vẫn tự nhận họ là học trò của người Hy Lạp khi họ chiến thắng và chiếm đóng Hy Lạp vào thế kỉ I TCN.
• Vậy, La Mã có những điểm tương đồng gì với Hy Lạp về điều kiện tự nhiên, lịch sử và văn hoá?
• Tại sao ngạn ngữ cổ lại nói “Mọi con đường đều đồ về Roma”; “Vinh quang thuộc về Hy Lạp và sự vĩ đại thuộc về La Mã”?

NỘI DUNG BÀI HỌC

La Mã cổ đại

Điều kiện tự nhiên

Tổ chức nhà nước La Mã cổ đại

Những thành tựu văn hóa tiêu biểu

1. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN

Quan sát Hình 11.1, Lược đồ 11.2

Em hãy nêu điều kiện tự nhiên nổi bật của La Mã cổ đại.

Vị trí

Nơi phát sinh ban đầu của La Mã cổ đại là bán đảo I-ta-li-a. Đồng bằng màu mỡ ở thung lũng sông Pô, Ti-bro, đảo Xi-xin nhiều đồng cỏ.

Biển

Có hàng nghìn km đường bờ biển, nằm ở vị trí trung tâm Địa Trung Hải.

Khoáng sản

Trong lòng đất chứa chứa nhiều đồng, chì, sắt.

Câu hỏi: Điều kiện tự nhiên đó đã ảnh hưởng như thế nào đến sự hình thành và phát triển của nền văn minh La Mã?

Trả lời

+ Thuận lợi trồng trọt, chăn nuôi

+ Các ngành thủ công rất phát triển

+ Giao thương, hoạt động hàng hải phát triển

Thảo luận và trả lời câu hỏivào Phiếu học tập số 1

Câu hỏi: Điều kiện tự nhiên của La Mã cổ đại có gì giống và khác nhau so với Hy Lạp cổ đại?

* Điều kiện tự nhiên của Hi Lạp và La Mã cổ đại

2. TỔ CHỨC NHÀ NƯỚC LA MÃ CỔ ĐẠI

* Quan sát Lược đồ 11.2

Xác định địa bàn ban đầu của La Mã cổ đại và phạm vị của La Mã thời đế chế.

Địa bàn ban đầu: Khi mới thành lập, La Mã chỉ là một thành bang nhỏ bé ở miền Trung bán đảo I-ta-li-a

Địa bàn thời đế chế:

• Không ngừng được mở rộng.
• Vào đầu thế kỉ II, lãnh thổ bao gồm toàn bộ vùng đất xung quanh Địa Trung Hải, vùng ven bờ Đại Tây Dương và quần đảo Anh.

Đầu thế kỉ VI TCN, La Mã thiết lập nhà nước cộng hòa.

Từ năm 27 TCN, La Mã chuyển sang hình thức nhà nước đế chế. 

• Cộng hoà: nước không có vua hay hoàng đế; người đứng đầu do công dân bầu chọn.
• Đế chế: một nước trong đó vua hay hoàng đế xâm lược và chiếm lãnh thổ các nước khác, tạo ra một lãnh thổ rộng lớn hơn.

Em hãy cho biết:

Cơ cấu và tổ chức hoạt động nhà nước La Mã thời kì cộng hòa?

Cơ cấu và tổ chức hoạt động nhà nước La Mã thời kì đế chế?

Cơ cấu và tổ chức hoạt động nhà nước La Mã

Thời kì cộng hòa:

• Nhà nước không có vua, cai trị dựa trên luật pháp, mọi chức vụ phải được bầu ra.
• Quyền lực nằm trong tay 300 thành viên của Viện Nguyên lão.

Thời kì đế chế

• Hoàng đế thâu tóm tất cả quyền lực.
• Viện Nguyên lão chỉ còn là hình thức, không còn quyền hành trong thời kì đế chế

Viện Nguyên lão thời cộng hòa

Ốc-ta-vi-vútthời đế chế

5p:

Thảo luận và trả lời câu hỏi vào Phiếu học tập số 2 

Nhóm 1: Nhà nước thành bang Hy Lạp và nhà nước để chế La Mã có điểm gì khác nhau?

Nhóm 2: Tại sao Nhà nước La Mã lại phát triển thành một Nhà nước đế chế, trong khi các nhà nuóc thành bang ở Hy Lạp lại không có xu hướng như vậy?

Sự khác nhau của nhà nước thành bang Hy Lạp và nhà nước để chế La Mã

Cơ quan quyền lực cao nhất:

• Hy Lạp: Đại hội nhân dân.
• La Mã: Đấng tối cao - quyền lực nằm trong tay một người như hoàng đế.

Mức độ dân chủ

• Hy Lạp: chế độ dân chủ cổ đại.
• La Mã: Xu hướng độc quyền.

Nhà nước La Mã phát triển thành một Nhà nuớc đế chế, trong khi các nhà nuớc thành bang ở Hy Lạp lại không có xu hướng như vậy:

3. NHỮNG THÀNH TỰU VĂN HÓA TIÊU BIỂU

Một số thành tựu văn hóa tiêu biểu trên các lĩnh vực :

+ Chữ viết

+Chữ số

+Kĩ thuật

+Kiến trúc

Chữ viết

• Được xem là một trong những đóng góp vĩ đại của cư dân La Mã cho loài người.
• Nhiều chữ ngày nay vẫn được sử dụng như A, B, L, O, Q, X, Y, Z,...

Chữ số:

Dù không còn được dùng trong tính toán, nhưng chữ số La mã vẫn được dùng để đánh số đề mục hoặc sử dụng đánh số trên đề mặt đồng hồ,...

Kĩ thuật

Người La Mã xây dựng đền đài, cầu cống, đường sá mà nhiều đoan đường ngày nay vẫn được sử dụng.

Kiến trúc

Sự hoành tráng của các đền đài, dinh thự được tạo nên từ kĩ thuật làm bê tông độc đáo kết hợp tiếp thu phát minh về các dạng thức cột của người Hy Lạp.

Kiến thức:

• Người La Mã đã sáng tạo ra loại bê tông siêu bền từ cao su, vôi sống, cát, tro bụi núi lửa.
• Trên mặt đường, họ ốp những phiến đá lớn, có các rãnh để thoát nước khi trời mưa. Trên dọc tuyến đường đều có đánh số km kể từ km số 0 ở Quảng trường La Mã toả đến các tỉnh trong đế chế. Vì vậy, thành ngữ có câu “Mọi con đường đều đổ về Roma”.

LUYỆN TẬP

Vai trò của Viện Nguyên lão trong thời kì đế chế khác thời kì cộng hòa như thế nào?

Thời cộng hoà: Viện Nguyên lão có quyền tối thượng.

Thời kì đế chế: Viện Nguyên lão không có quyền hành thực tế, hoàng để thâu tóm mọi quyền lực.

VẬN DỤNG

Em hãy kể tên một số thành tựu văn hóa của La Mã cổ đại vẫn được ứng dụng trong thời kì hiện đại.

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

Làm bài tập trong Sách bài tập

Đọc trước Bài 12 – Các vương quốc Đông Nam Á trước TK X