- Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học để giải quyết vấn đề trong tình huống mới.
- Lựa chọn hình thức làm việc nhóm phù hợp, chủ động hoàn thành các phần việc được giao.

Năng lực địa lí:

- Xác định được trên bản đồ lưu vực của các hệ thống sông lớn.
- Phân tích được đặc điểm mạng lưới sông và chế độ nước sông của một hệ thống sông lớn.
- Phân tích được vai trò của hồ, đầm và nước ngầm đối với sản xuất và sinh hoạt.
- Khai thác thông tin về thủy văn từ những trang web của Việt khí tượng thủy văn, Đài khí tượng thủy văn Nam Bộ, Tổng cục thủy văn,…

Phẩm chất

- Có ý thức vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học ở nhà trường vào học tập và cuộc sống.

THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
Đối với giáo viên

SGK, SGV, SBT Lịch sử và Địa lí 8 – phần Địa lí.
Tranh, ảnh, video clip có liên quan đến nội dung đặc điểm thủy văn.
Máy tính, máy chiếu.

Đối với học sinh

SGK, SBT Lịch sử và Địa lí 8 – phần Địa lí.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
Mục tiêu: Tạo tâm thế cho HS, giúp đỡ HS ý thức được nhiệm vụ học tập, hứng thú với bài học mới.
Nội dung: GV tổ chức cho HS chơi trò chơi Non sông đất nước. HS đoán và trả lời nhanh các câu hỏi về các con sông và hồ đầm ở nước ta.
Sản phẩm: Tên các con sông và hồ đầm ở nước ta.
Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức cho HS cả lớp chơi trò chơi Non sông gấm vóc.

- GV phổ biến luật chơi cho HS: GV lần lượt đọc các câu hỏi có liên quan đến các con sống và hồ đầm ở nước ta, HS đoán và trả lời nhanh các hỏi.

- GV lần lượt đọc câu hỏi:

Câu 1: Sông nào dài nhất Việt Nam?

Câu 2: Sông nào chảy dọc theo vĩ tuyến 17 ở nước ta?

Câu 3: Sông nào có ý nghĩa tên gọi là 9 cửa sông?

Câu 4: Điền vào dấu ba chấm (…):

Sông…….. xa rồi Tây Tiến ơi

Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi

(Trích Tây Tiến – Quang Dũng)

Câu 5:

Sóng gợn Tràng Giang buồn điệp điệp

Con thuyền xuôi mái nước song song.

(Trích Tràng Giang – Huy Cận)

Tràng Giang được nhắc đến ở hai câu thơ trên là nói về con sông nào?

Câu 6: Hồ nước ngọt tự nhiên nào lớn nhất Việt Nam?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng một số kiến thức đã học, hiểu biết thực tế của bản thân và trả lời nhanh.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện HS lần lượt đọc đáp án.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt đáp án:

Câu 1: Sông Hồng	Câu 2: Sông Bến Hải
Câu 3: Sông Cửu Long	Câu 4: Sông Mã
Câu 5: Sông Hồng	Câu 6: Hồ Ba Bể

- GV dẫn dắt HS vào bài học: Việt Nam là một trong những quốc gia có hệ thống sông ngòi dày đặc, nhiều hồ, đầm và lượng nước ngầm phong phú. Sông ngòi nước ta có những đặc điểm gì? Hồ, đầm và nước ngầm ở nước ta đóng vai trò như thế nào đối với sản xuất và sinh hoạt? Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu trong bài học ngày hôm nay – Bài 8: Đặc điểm thủy văn.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Đặc điểm sông ngòi

Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Xác định được trên bản đồ lưu vực của các hệ thống sông lớn.

- Phân tích được đặc điểm mạng lưới sông ngòi nước ta.

Nội dung: GV chia HS cả lớp thành các nhóm nhỏ (6 – 8 HS/nhóm). Các nhóm khai thác Hình 8.1, thông tin mục 1 SGK tr.119 – 121 và hoàn thành Phiếu học tập số 1:

- Tìm 5 dẫn chứng chứng minh nước ta có mạng lưới sông ngòi dày đặc.

- Tìm 5 dẫn chứng chứng minh sông ngòi nước ta có lưu lượng nước lớn, giàu phù sa.

- Liệt kê các sông ngòi có hướng chảy tây bắc – đông nam, vòng cung, các hướng chảy khác.

- Xác định trên bản đồ lưu vực của các hệ thống sông lớn.

Sản phẩm: Phiếu học tập số 1 của HS và chuẩn kiến thức của GV.
Tổ chức hoạt động:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS cả lớp thành các nhóm nhỏ (6 – 8 HS/nhóm).

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho các nhóm như sau:

Khai thác Hình 8.1, thông tin mục 1 SGK tr.119 – 121 và hoàn thành Phiếu học tập số 1:

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

(Đính kèm phía dưới Hoạt động 1)

- GV trình chiếu thêm cho HS quan sát một số hình ảnh, video, thông tin về đặc điểm mạng lưới sông, chế độ nước sông của một số hệ thống sông lớn.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác hình ảnh, video, thông tin trong mục, thảo luận theo nhóm và hoàn thành Phiếu học tập số 1.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 nhóm lần lượt trình bày về đặc điểm sông ngòi nước ta theo Phiếu học tập số 1.

- GV yêu cầu các nhóm khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: Mạng lưới sông ngòi dày đặc là hệ quả của việc nước ta có lượng mưa lớn trong năm, tác động lên địa hình núi tạo thành các dòng chảy đổ ra châu thổ lớn, nhỏ vùng ven biển.

- GV chuyển sang nội dung mới.

1. Đặc điểm sông ngòi

Kết quả Phiếu học tập số 1 đính kèm phía dưới Hoạt động 1.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

Nhóm:……………………………………………………

Dựa vào Hình 8.1, em hãy:

1. Tìm 5 dẫn chứng chứng minh nước ta có mạng lưới sông ngòi dày đặc.

…………………………………………………………………………………………

2. Tìm 5 dẫn chứng chứng minh sông ngòi nước ta có lưu lượng nước lớn, giàu phù sa.

…………………………………………………………………………………………

3. Liệt kê những sông ngòi có hướng chảy sau:

- Hướng tây bắc – đông nam:………………………………………………………….

- Hướng vòng cung:……………………………………………………………………

- Các hướng chảy khác:………………………………………………………………..

4. Điền thông tin vào bảng chế độ dòng chảy sông ngòi nước ta:

	Thời gian	Lượng nước	Đặc điểm
Mùa lũ
Mùa cạn

5. Xác định trên bản đồ lưu vực của các hệ thống sông lớn.

…………………………………………………………………………………………

HÌNH ẢNH, VIDEO, THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN ĐẶC ĐIỂM SÔNG NGÒI

Sông Tiền	Sông Lô
Sông Gâm	Sông Cầu
Sông Kỳ Cùng	Sông Sê San

Tư liệu 1: Nước ta có hơn 70% tổng diện tích các lưu vực sông nằm ngoài đường biên giới quốc gia. Trong tổng số 839 tỉ m³ nước mỗi năm trên các sông suối, chỉ có khoảng 38,6% được cung cấp bởi lưu vực trong nước, phần lớn còn lại chảy vào từ lưu vực nằm bên ngoài lãnh thổ.

Tư liệu 2:

Bảng diện tích lưu vực của các hệ thống sông ở Việt Nam

Hệ thống sông	Tỉ lệ (%)	Hệ thống sông	Tỉ lệ (%)
Sông Hồng	21,91	Sông Thu Bồn	3,12
Sông Thái Bình	4,58	Sông Ba (Đà Rằng)	4,19
Sông Kì Cùng – Bằng Giang	3,38	Sông Đồng Nai	11,27
Sông Mã	5,31	Sông Cửu Long	21,40
Sông Cả	5,34	Các sông khác	19,50

https://www.youtube.com/watch?v=pDs4NTqiJIw

(Tùy thuộc vào thời lượng bài học, GV cho HS xem video).

KẾT QUẢ PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

Nhóm:……………………………………………………

Dựa vào Hình 8.1, em hãy:

1. Nước ta có mạng lưới sông ngòi dày đặc.

Mạng lưới sông ngòi nước ta dày đặc, phân bố rộng khắp cả nước:

- Có 2 360 con sông dài trên 10 km. 93% là những con sông ngắn và nhỏ.

(Nguyên nhân: do nước ta có lượng mưa nhiều là nguồn cấp nước chính cho sông, địa hình hẹp ngang, ¾ diện tích là đồi núi, núi lan ra sát biển).

- Mật độ trung bình của mạng lưới sông khoảng 0,66km/km².

- Ở đồng bằng, mật độ có thể cao hơn, từ 2 – 4 km/km2.

- Dọc bờ biển, trung bình khoảng 20 km lại có một cửa sông.

- Các con sông lớn như sông Mê Công, sông Hồng có phần trung và hạ lưu chảy qua lãnh thổ nước ta, tạo nên các đồng bằng châu thổ rộng lớn và vô cùng phì nhiêu.

2. Sông ngòi nước ta có lưu lượng nước lớn, giàu phù sa.

- Tổng lượng nước lớn (khoảng 839 tỉ m³/năm), phân bố không đều giữa các hệ thống sông.

- Hệ thống sông Mê Công chiếm tới 60,4% lưu lượng của cả nước.

- Sông ngòi mang theo lượng phù sa lớn, khoảng 200 triệu tấn/năm. Riêng sông Hồng là 120 triệu tấn/năm, chiếm 60% tổng lượng phù sa của sông ngòi cả nước.

(Nguyên nhân: ¾ diện tích là đồi núi, dốc nên nước sông bào mòn mạnh địa hình tạo ra phù sa).

3. Hướng chảy của sông ngòi.

- Các hướng chảy chính:

+ Hướng tây bắc – đông nam: sông Hồng, sông Mã, sông Tiền,…

+ Hướng vòng cung: sông Lô, sông Gâm, sông Cầu,...

+ Các hướng chảy khác:

· Đông nam – tây bắc: sông Kỳ Cùng,…

· Đông – tây: sông Srêpôk, sông Sê San,…

(Nguyên nhân: Nguyên nhân: do hướng núi và hướng nghiêng địa hình quy định hướng chảy của sông).

- Hầu hết các sông đều đổ ra Biển Đông.

4. Điền thông tin vào bảng chế độ dòng chảy sông ngòi nước ta:

Thời gian

Lượng nước

Đặc điểm

Mùa lũ

4 – 5 tháng.

Chiếm 70 – 80% tổng lượng nước cả năm.

- Có xu hướng chậm dần từ Bắc vào Nam.

- Sông ngòi miền núi vào mùa lũ có lượng nước lớn, mực nước dâng cao, nhanh.

Mùa cạn

7- 8 tháng.

Chiếm 20 – 30% tổng lượng nước cả năm.

Ở Nam Trung Bộ vào mùa cạn, một số sông có mực nước xuống rất thấp.

(Nguyên nhân: do chế độ nước sông phụ thuộc vào chế độ mưa, khí hậu nước ta có 2 mùa: mưa, khô nên sông ngòi có 2 mùa: lũ, cạn tương ứng).

5. Lưu vực của các hệ thống sông lớn.

- Có 108 lưu vực sông có 33 lưu vực sông lớn, liên tỉnh, với 3 140 sông (chiếm 91% số lượng sông của cả nước), tổng diện tích lưu vực nằm trong lãnh thổ nước ta khoảng 306,44 nghìn km² , bằng 92,6% diện tích đất liền của nước ta.

- Một số lưu vực của các hệ thống sông lớn: Lưu vực sông Hồng - Thái Bình, Bằng Giang - Kỳ Cùng, Mã, Cả, Hương, Vu Gia - Thu Bồn, Trà Khúc, Kôn - Hà Thanh, Ba, Sê San, Srêpôk, Đồng Nai, Mê Công.

Hoạt động 2: Một số hệ thống sông lớn ở nước ta