Đáp án Sinh học 10 cánh diều Bài 7_Tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực

BÀI 7 - TẾ BÀO NHÂN SƠ VÀ TẾ BÀO NHÂN THỰC

MỞ ĐẦU

Câu 1: Tế bào vi khuẩn và tế bào bạch cầu (hình 7.1) thuộc loại tế bào nhân sơ hay tế bào nhân thực?

Trả lời:

• Tế bào vi khuẩn thuộc loại tế bào nhân sơ.
• Tế bào bạch cầu là tế bào nhân thực.

Câu 2: So sánh kích thước và cấu tạo của hai loại tế bào này.

Trả lời:

• Giống nhau: Đều được cấu tạo từ 3 thành phần chính: màng sinh chất, tế bào chất, nhân hoặc vùng nhân. 
• Khác nhau:  

I. TẾ BÀO NHÂN SƠ

Câu 1: Theo hệ thống phân loại 5 giới, sinh vật có cấu tạo tế bào nhân sơ thuộc giới nào?

Trả lời:

Theo hệ thống phân loại 5 giới, sinh vật có cấu tạo tế bào nhân sơ thuộc giới khởi sinh.

Luyện tập 1: Quan sát hình 7.2 và nêu tên các thành phần cấu trúc của tế bào nhân sơ tương ứng với từng vai trò sau:

1. a) Bảo vệ tế bào tránh được các nhân tố có hại từ bên ngoài.
2. b) Mang thông tin di truyền.
3. c) Bộ máy tổng hợp protein.

Trả lời:

1. a) Thành tế bào
2. b) Vùng nhân
3. c) Ribosome

Câu 2: Tế bào chất của tế bào nhân sơ chứa những thành phần nào?

Trả lời:

Tế bào chất của tế bào nhân sơ chứa bào tương và ribosome.

II. TẾ BÀO NHÂN THỰC

Câu 3: Quan sát các hình 7.2 và 7.3, nêu những thành phần cấu tạo giống nhau giữa tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực.

Trả lời:

Những điểm giống nhau giữa tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực:

• Tế bào nhân sơ hay tế bào nhân thực đều có 3 thành phần cơ bản: màng sinh chất, tế bào chất và vùng nhân hoặc nhân.
• Đều có những đặc điểm chung của tế bào:
• Mỗi tế bào được xem một hệ thống mở, tự duy trì, đồng thời tự sản xuất: tế bào có thể thu nhận các chất dinh dưỡng, chuyển hóa các chất này sang năng lượng, tiến hành các chức năng chuyên biệt và tự sản sinh thế hệ tế bào mới nếu cần thiết. Mỗi tế bào thường có chứa một bản mật mã riêng để hướng dẫn các hoạt động trên.
• Sinh sản thông qua quá trình phân bào.
• Trao đổi chất tế bào bao gồm các quá trình thu nhận các vật liệu thô, chế biến thành các thành phần cần thiết cho tế bào và sản xuất các phân tử mang năng lượng và các sản phẩm phụ. Để thực hiện được các chức năng của mình thì tế bào cần phải hấp thu và sử dụng được nguồn năng lượng hóa học dự trữ trong những phân tử hữu cơ. Năng lượng này sẽ được giải phóng trong các con đường trao đổi chất.
• Đáp ứng với các kích thích hoặc sự thay đổi của môi trường bên trong và bên ngoài như những thay đổi về nhiệt độ, pH hoặc nguồn dinh dưỡng và di chuyển các túi tiết.

Luyện tập 2: Quan sát hình 7.3 và lập bảng liệt kê những đặc điểm cấu tạo giống nhau và khác nhau giữa tế bào thực vật và tế bào động vật.

Trả lời:

• Giống nhau:
• Đều có màng.
• Tế bào chất với các bào quan: Ty thể, thể Golgi, lưới nội chất, ribosome
• Nhân: Có nhân con và chất nhiễm sắc.

Luyện tập 3: Tế bào nhân thực là đơn vị cấu trúc và chức năng của các nhóm sinh vật nào?

Trả lời:

Tế bào nhân thực là đơn vị cấu trúc và chức năng của các nhóm sinh vật: sinh vật nguyên sinh (sinh vật đơn bào), động vật, thực vật và nấm (sinh vật đa bào).

Luyện tập 4: Lập bảng phân biệt tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực về các đặc điểm như: kích thước, thành tế bào, nhân, DNA (dạng vòng hay không vòng), bào quan có màng,... theo gợi ý bảng 7.1.

Trả lời:

Vận dụng 1: Tại sao thực vật có khả năng quang hợp mà động vật không có khả năng này?

Trả lời:

Thực vật có khả năng quang hợp mà động vật không có khả năng này vì các tế bào thực vật có lục lạp. Bào quan này là nơi chứa chất diệp lục, giữ nhiệm vụ hấp thụ ánh sáng mặt trời để thực hiện quá trình quang hợp.

III. THỰC HÀNH QUAN SÁT TẾ BÀO NHÂN SƠ

Câu 4: Vẽ và mô tả tóm tắt hình dạng các loại vi khuẩn em đã quan sát được. Viết báo cáo thực hành theo gợi ý ở bài 6.

Trả lời:

BÁO CÁO KẾT QUẢ THÍ NGHIỆM

Tên thí nghiệm: Thực hành quan sát tế bào nhân sơ

Tên nhóm: ...

1. Mục đích thí nghiệm:

• Quan sát hình dạng một số loại vi khuẩn.

2. Chuẩn bị thí nghiệm:

• Mẫu vật: Dịch chứa vi khuẩn (nước dưa chua, dịch sữa chua, nước thịt luộc để nguội sau 24 – 48 giờ,…).
• Tranh, ảnh hoặc video về một số loại vi khuẩn.
• Hóa chất: Dung dịch thuốc nhuộm fuchsin, nước cất.
• Dụng cụ: Kính hiển vi quang học, dầu soi kính, lam kính, kim mũi mác, đèn cồn, giấy thấm, đĩa đồng hồ, ống nhỏ giọt.

3. Các bước tiến hành:

• Bước 1: Dùng ống nhỏ giọt lấy một giọt dịch từ lọ đựng mẫu vật và nhỏ lên lam kính.
• Bước 2: Dùng kim mũi mác dàn mỏng giọt dịch trên lam kính.
• Bước 3: Hơ nhẹ lam kính trên ngọn lửa đèn cồn sao cho nước bay hơi hết.
• Bước 4: Nhỏ một giọt thuốc nhuộm fuchsin lên vết mẫu đã khô trên lam kính và để yên trong 2 phút.
• Bước 5: Đặt nghiêng lam kính trên đĩa đồng hồ và dùng ống nhỏ giọt nhỏ từ từ nước cất vào một phía lam kính sao cho nước chảy qua vết nhuộm. Nhỏ nước cho đến khi nước rửa không còn màu thuốc nhuộm.
• Bước 6: Dùng giấy thấm nhẹ nhàng thấm khô xung quanh vết nhuộm.
• Bước 7: Đặt và cố định tiêu  bản trên bàn kính.
• Bước 8: Quan sát tiêu bản ở vật kính 10× để chọn phần dễ quan sát rồi nhỏ một giọt dầu soi kính lên vết nhuộm và chuyển sang vật kính 100× để quan sát.
• Bước 9: Quan sát thêm hình dạng vi khuẩn qua tranh, ảnh hoặc video.

4. Kết quả thí nghiệm và giải thích:

• Vi khuẩn Bacillus sp có hình que, hai đầu thuôn tròn, có  thể đứng độc lập hoặc xếp thành chuỗi.

Vi khuẩn Bacillus sp.

• Một số vi khuẩn khác:

5. Kết luận:

• Tế bào nhân sơ có kích thước nhỏ, không quan sát được bằng mắt thường mà phải quan sát dưới kính hiển vi.
• Tế bào nhân sơ có hình dạng đa dạng như hình cầu, hình que, hình xoắn,…