Giáo án điện tử Ngữ văn 11 cánh diều Bài 3 Đọc 1: Chí Phèo

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI GIẢNG HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Xem video và một số hình ảnh sau:

Sau khi xem video và ảnh em hãy trả lời câu hỏi sau:

Trình bày hiểu biết của em về tác phẩm Chí Phèo – Nam Cao

Làng Vũ Đại (làng Nam Hoàng thực tế)

Bài 3: Truyện

Văn bản

CHÍ PHÈO

NỘI DUNG BÀI HỌC

Kiến thức Ngữ Văn

Chủ đề chính, chủ đề phụ trong một văn bản có nhiều chủ đề

Tác dụng của sự thay đổi điểm nhìn trong truyện

Giá trị văn hóa và triết lí nhân sinh trong văn học

Tìm hiểu chung

Tác giả

Tác phẩm

Tìm hiểu chi tiết

Đề tài và nhan đề

Không gian, thời gian

Mở đầu và kết thúc câu chuyện

Nhân vật

Tổng kết

Nội dung

Nghệ thuật

1. KIẾN THỨC NGỮ VĂN

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

Nhóm 1: Tìm hiểu về chủ đề chính, chủ đề phụ trong một văn bản có nhiều chủ đề.

Nhóm 2: Tác dụng của sự thay đổi điểm nhìn trong truyện?

Nhóm 3: Giá trị văn hóa và triết lí nhân sinh trong văn học?

1. Chủ đề chính, chủ đề phụ trong một văn bản có nhiều chủ đề

Chủ đề

• Là vấn đề cơ bản đặt ra trong văn bản.
• Những tác phẩm văn học lớn thường mang nhiều chủ đề

Chủ đề chính là chủ đề quán xuyến toàn bộ văn bản.

Chủ đề phụ là chủ đề được thể hiện qua các nhân vật hoặc tình tiết riêng lẻ

2. Tác dụng của sự thay đổi điểm nhìn trong truyện

Điểm nhìn có thể được chuyển từ người kể chuyện sang nhân vật, từ nhân vật này sang nhân vật khác 

> Đi sâu vào nội tâm nhân vật, mở rộng khả năng bao quát, nhận xét, đánh giá của người trần thuật.

> Mọi cách nhìn, xuất phát từ mọi điểm nhìn đều thể hiện quan niệm, tư tưởng của nhà văn (gián tiếp hoặc trực tiếp)

3. Giá trị văn hóa và triết lí nhân sinh trong văn học

Tác phẩm văn học

• Là sản phẩm của một nền văn hóa
• Phản ánh giá trị văn hóa cộng đồng nơi tác phẩm sinh thành

Triết lí nhân sinh

• Là quan niệm và sự lí giải của nhà văn về các vấn đề chung liên quan đến cuộc sống, số phận con người, sự tồn tại và phát triển của xã hội
• Thường biểu hiện trực tiếp qua lời người kể chuyện

1. TÌM HIỂU CHUNG

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Em hãy trả lời các câu hỏi sau:

Nhóm 1: Trình bày những hiểu biết của em về nhà văn Nam Cao?

Nhóm 2: Trình bày hoàn cảnh ra đời, bố cục của tác phẩm Chí Phèo?

1. Tác giả

Nam Cao (1917 - 1951)

• Tiểu sử
  • Quê quán: Hà Nam
  • Xuất thân trong một gia đình nghèo đông con, là người nhất trong nhà được đi học
  • Là nhà văn hiện thực, nhà báo
  • Sớm giác ngộ Cách mạng và hoạt động tích cực
  • Ông đạt giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật năm 1996
• Con người
  • Thường mang tâm trạng u uất, bất mãn với xã hội thực dân phong kiến
  • Luôn tự đấu tranh nội tâm để hướng tới những điều tốt đẹp
  • Là con người có bề ngoài lạnh lùng, ít nói nhưng có đời sống nội tâm phong phú
  • Có tấm lòng đôn hậu, yêu thương con người; gắn bó sâu nặng với bà con ruột thịt ở quê hương
• Sự nghiệp sáng tác
  • Các tác phẩm chính: Kí sự “Chuyện biên giới”; Truyện ngắn “Lão Hạc”, “Chí Phèo”, “Đôi mắt”…
  • Đề tài: người nông dân, tầng lớp tiểu tư sản trí thức (trước cách mạng)
• Quan niệm sáng tác
  • “Nghệ thuật không phải là ánh trăng lừa dối, không nên là ánh trăng lừa dối. Nghệ thuật chỉ có thể là tiếng đau khổ thoát ra từ những kiếp lầm than…”
  • Nhà văn phải có vốn sống phong phú thì mới viết được tác phẩm có giá trị
• Phong cách sáng tác
  • Có biệt tài phát hiện, phân tích tâm lí nhân vật. Đặc biệt những diễn biến tâm lí phức tạp, lưỡng tính.
  • Lời văn đối thoại và độc thoại tinh tế, đặc sắc, đa thanh. Kết cấu tác phẩm linh hoạt mà nhất quán.
  • Cốt truyện đơn giản đề tài gần gũi nhưng đặt ra những vấn đề sâu xa, có ý nghĩa nhân sinh hoặc triết học.
  • Giọng điệu: buồn thương, chua chát, lạnh lùng mà thương cảm

2. Tác phẩm

• Thể loại: Truyện ngắn
• Sáng tác năm: 1941
• Xuất xứ: In trong tuyển tập “Truyện ngắn Nam Cao”

1. Bố cục

Phần 1: Từ đầu đến “không ai biết”

> Nhân vật Chí Phèo xuất hiện cùng với tiếng chửi

Phần 2: Tiếp đến “mau lên!”

> Chí bị cướp mất tính người

Phần 3: Còn lại

> Sự thức tỉnh về ý thức và bi kịch của cuộc đời Chí Phèo

1. Tóm tắt

Chí Phèo

Chí Phèo là đứa trẻ mồ côi bị bỏ rơi bên cái lò gạch cũ, được người dân làng Vũ Đại truyền tay nhau nuôi lớn

20 tuổi, Chí đi ở cho nhà Bá Kiến. Vì ghen tuông, Bá Kiến đẩy Chí vào tù khiến Chí bị tha hóa cả về nhân hình, nhân ảnh, trở thành tay sai của Bá Kiến – nỗi khiếp sợ của dân làng Vũ Đại

Chí gặp Thị Nở, được Thị Nở chăm sóc. Bát cháo hành và những cử chỉ chân thật của Thị đã làm sống dậy khát vọng sống cuộc đời lương thiện của Chí. Nhưng bà cô Thị Nở ngăn cấm.

Chí tuyệt vọng khi bị Thị Nở từ chối. Anh xách dao đến nhà Bá Kiến đòi lương thiện. Anh đâm chết Bá Kiến và tự vẫn

III. TÌM HIỂU CHI TIẾT

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Nhóm 1: Đề tài và nhan đề của tác phẩm có gì đặc biệt? Tại sao Nam Cao không giữ tên tác phẩm như cũ mà lại lựa chọn nhan đề “Chí Phèo”?

Nhóm 2: Không gian, thời gian của truyện ngắn có gì đặc sắc? Ý nghĩa của việc xây dựng không gian – thời gian trong tác phẩm?

Nhóm 3: Mở đầu – kết thúc truyện ngắn “Chí Phèo” là sáng tạo nghệ thuật của Nam Cao. Chỉ ra và nhận xét sáng tạo nghệ thuật ấy.

Nhóm 4: Xác định mối quan hệ giữa các nhân vật trong tác phẩm. Diễn biến tâm trạng của Chí Phèo?

1. Đề tài và nhan đề