Đáp án Công dân 7 cánh diều Bài 7: Ứng phó với tâm lí căng thẳng

BÀI 7. ỨNG PHÓ VỚI TÂM LÝ CĂNG THẲNG

1. Tình huống gây căng thẳng và biểu hiện của cơ thể khi bị căng thẳng

Câu hỏi: Em hãy quan sát hình ảnh (trang 33, 34 mục 1 sgk) và trả lời câu hỏi:

1. a) Theo em, tình huống nào trong các hình ảnh trên là tình huống gây căng thẳng? Hãy chỉ ra những biểu hiện của căng thẳng trong từng tình huống.
2. b) Em hãy kể thêm những tình huống gây căng thẳng mà em biết, mô tả biểu hiện căng thẳng trong những tình huống vừa kể và phân loại, sắp xếp những biểu hiện đó theo các nhóm trong bảng dưới đây.

Trả lời:

1. a) Tình huống gây căng thẳng và biểu hiện của căng thẳng trong từng tình huống:

• Tình huống 1: Bạn nữ căng thẳng vì đang ôn tập để chuẩn bị cho bài thi ngày hôm sau thì em gái luôn khóc lóc đòi chị cùng chơi. Biểu hiện của sự căng thẳng là lo lắng, mất tập trung, bực bội.
• Tình huống 2: Bạn nam căng thẳng vì lo sợ rằng sẽ bị bố mẹ mình mắng khi bài kiểm tra đạt điểm thấp. Biểu hiện của sự căng thẳng là lo lắng, hoảng sợ.
• Tình huống 3: Các bạn học sinh đều vui chơi rất vui vẻ, không có ai gặp phải tình trạng căng thẳng.
• Tình huống 4: Bạn nữ căng thẳng vì bạn bè không ai chơi cùng. Biểu hiện của sự căng thẳng là buồn bã, lo lắng.

1. b) Một số tình huống gây căng thẳng khác:

- Bạn A là học sinh giỏi toán của lớp. Trong giờ thi môn toán, có một bạn học sinh yêu cầu A cho bạn đó chép bài, A không đồng ý vì như vậy là vi phạm quy chế thi. Trên đường về nhà, bạn đó đã dẫn theo một nhóm bạn chặn đường A và dọa nạt, đánh A. Sau hôm đó, A rơi vào trạng thái căng thẳng với những biểu hiện sau:

• Cảm xúc: lo lắng, sợ hãi
• Thể chất: mất ngủ, mệt mỏi
• Tinh thần: mất tập trung vào việc học

- Bạn C có học lực trung bình. Bởi vì muốn con gái cố gắng học tập hơn, bố mẹ C hứa rằng sẽ tặng C một chiếc điện thoại mới nếu kì thi học kì sắp tới bạn đạt điểm cao. Vì vậy C rất nỗ lực học bài và ôn tập để chuẩn bị cho kì thi. Tuy nhiên đúng thời điểm đó, gia đình bên cạnh nhà C sửa nhà, vì vậy ngày ngày tiếng động sửa nhà rất lớn và ồn, ảnh hưởng đến C khiến cho C càng thêm căng thẳng.

• Thể chất: đau đầu, mất ngủ, mệt mỏi
• Tinh thần: uể oải, chán nản
• Cảm xúc: lo âu, khó chịu

2. Nguyên nhân và ảnh hưởng của căng thẳng

Câu 1: Em hãy đọc tình huống (trang 35 mục 2 sgk) và trả lời câu hỏi:

1. a) Theo em, nguyên nhân nào gây ra căng thẳng của bạn T?
2. b) Em hãy cho biết, sự căng thẳng của T đã ảnh hưởng như thế nào tới bản thân và những người xung quanh?

Trả lời:

1. a) Nguyên nhân khiến T căng thẳng là do biến cố xảy ra khiến T không thể tham gia thi đấu, bỏ lỡ mất cơ hội đạt cúp vô địch, đánh mất sự kì vọng vào bản thân.
2. b) Sự căng thẳng đã khiến cho cảm xúc của T không ổn định, hay cáu kỉnh và bực bội, không kiểm soát được hành vi dẫn đến việc quát mắng mọi người xung quanh và ném vỡ bóng đèn, òa khóc.

3. Cách ứng phó với căng thẳng

Câu hỏi: Em hãy quan sát hình ảnh (trang 36 mục 3 sgk) và trả lời câu hỏi:

1. a) Theo em, các bạn học sinh trong các hình ảnh trên đã làm gì để ứng phó với căng thẳng?
2. b) Em hãy nêu thêm một số cách ứng phó với căng thẳng.

Trả lời:

1. a) Cách các bạn học sinh trong các hình ảnh trên ứng phó với căng thẳng:

• Hình 1: Chia sẻ với bạn bè thân thiết về những chuyện buồn mình đang gặp phải để được lắng nghe, an ủi.
• Hình 2: Chơi môn thể thao yêu thích vừa để rèn luyện sức khỏe vừa để giải tỏa căng thẳng, lấy lại tinh thần.
• Hình 3: Viết nhật ký về những chuyện không vui để trải bớt nỗi lòng, giải tỏa cảm xúc tiêu cực.
• Hình 4: Thẳng thắn đối mặt khi có mâu thuẫn, không trốn tránh và giải quyết mọi chuyện một cách rõ ràng.

1. b) Để ứng phó với căng thẳng có thể áp dụng một số cách:

• Thư giãn và giải trí: luyện tập thể thao, làm những việc yêu thích, hít thở sâu, nghe nhạc,..
• Chia sẻ, tâm sự và tìm kiếm sự trợ giúp từ những người thân, người xung quanh.
• Suy nghĩ tích cực.
• Viết nhật kí.
• Lập kế hoạch một cách khoa học và vừa sức.
• Ăn uống, nghỉ ngơi, học tập điều độ, hợp lý.
• Tìm sự trợ giúp của chuyên gia tư vấn tâm lý, bác sĩ tâm lý.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em hãy quan sát hình ảnh dưới đây (trang 37 sgk) và trả lời câu hỏi

1. a) Theo em, nguyên nhân gây căng thẳng cho các bạn trong các hình ảnh trên là gì?
2. b) Em hãy nhận xét về cách ứng phó với căng thắng của các bạn trong các hình ảnh trên.
3. c) Em có lời khuyên gì cho các bạn để thoát khỏi căng thẳng trong những tình huống trên?

Trả lời:

1. a) Nguyên nhân gây căng thẳng cho các bạn trong các hình ảnh trên:

Hình 1: Nguyên nhân gây căng thẳng cho bạn là do mâu thuẫn với bố mẹ.

Hình 2: Nguyên nhân gây căng thẳng là do bạn gặp phải áp lực lớn trong việc học tập, kỳ vọng cao hơn khả năng bản thân có thể thực hiện.

Hình 3: Nguyên nhân gây căng thẳng là do áp lực học tập, số lượng bài tập cần làm nhiều dẫn đến mệt mỏi.

Hình 4: Nguyên nhân gây căng thẳng là do bạn vừa phải chăm mẹ ốm vừa phải cố gắng học tập cho các bài thi, bài kiểm tra nên không có thời gian nghỉ ngơi.

1. b) Nhận xét:

Các bạn ở hình 1 và hình 2 chưa biết cách đối phó với tâm lí căng thẳng, các bạn chưa giữ được bình tĩnh trước những sự cố xảy ra khiến cho các bạn suy nghĩ tiêu cực, không biết cách giải quyết.

Các bạn ở hình 3 và 4 biết cách giúp bản thân giải tỏa tâm lí căng thẳng như chơi đàn và biết đưa ra giải pháp cho tình huống căng thẳng mình đang gặp phải như lập thời gian biểu rõ ràng.

1. c) Trước tiên các bạn cần phải giữ bình tĩnh, điều chỉnh lại cảm xúc và suy nghĩ của bản thân, tránh dẫn đến tiêu cực. Sau đó tìm ra một cách làm phù hợp để giúp bản thân được thư giãn, giải tỏa tâm lí căng thẳng như tập thể dục, đọc sách, chơi thể thao, viết nhật ký,...

Câu 2: Gần đây, C nhận thấy mình có nhiều thay đổi, giọng nói to và khàn, vóc dáng cao lênh khênh, khuôn mặt dày đặc mụn khiến C thấy tự ti, ngại giao tiếp với bạn bè. Những bất đồng ý kiến giữa C và bố mẹ xuất hiện nhiều hơn, mỗi khi bố mẹ góp ý, bảo ban thì C cho rằng bố mẹ không hiểu mình, không yêu thương mình nữa. Lúc nào C cũng thấy mệt mỏi, bồn chồn, bất an và cảm thấy bản thân thật vô dụng.

Nếu là bạn của C, em sẽ làm gì để giúp C vượt qua trạng thái căng thẳng này?

Trả lời:

Trước tiên, em sẽ trấn an tinh thần của C bằng cách giải thích cho bạn hiểu rằng những thay đổi mà bạn nhận thấy chính là do đến tuổi dậy thì, và đây là một quá trình mà ai cũng sẽ phải trải qua nên bạn đừng lo lắng mà thay vào đó hãy chuẩn bị tinh thần để đón nhận. Tuổi dậy thì sẽ khiến cho con người thay đổi trước hết là về mặt thể chất, về khuôn mặt có mụn, bạn nên tìm đến các bác sĩ da liễu tư vấn và giữ vệ sinh da mặt thật sạch sẽ giúp giảm bớt mụn, và chịu khó tập thể dục để giúp dáng người cân đối. Thứ hai là thay đổi về mặt tâm lý, tâm lý thay đổi khiến bạn luôn cảm thấy không thoải mái là một điều không thể tránh khỏi, lúc này việc bạn cần làm là ngồi xuống nói chuyện thật bình tĩnh với bố mẹ, tâm sự với bố mẹ về những điều bạn suy nghĩ, như vậy bố mẹ mới hiểu được bạn đang cảm thấy thế nào. Em cũng sẽ khuyên bạn nên thử một số cách để giúp bạn giải tỏa tâm lí căng thẳng, như thể là chơi thể thao, đọc truyện, xem phim, trồng cây, nấu ăn,...

Câu 3: Em đã gặp những biểu hiện căng thẳng nào dưới đây? Em đã làm gì để vượt qua những căng thẳng đó? Hãy chia sẻ điều này với các bạn.

Trả lời:

- Em đã gặp tất cả những biểu hiện căng thẳng trên.

- Để vượt qua những căng thẳng đó em đã:

+ Viết nhật ký.

+ Chia sẻ với bạn bè, bố mẹ.

+ Chơi đàn để giải tỏa.

+ Dành thời gian làm việc nhà.

+ Vẽ tranh.

+ Xem phim,...

Câu 4: Em hãy quan sát hình ảnh thư giãn (trang 39 sgk) và chia sẻ cảm nhận qua bài tập yoga cười:

Trả lời:

Đây là bài tập yoga bổ ích, giúp giảm thiểu trạng trạng thái căng thẳng, tinh thần thoải mái, nhẹ nhõm hơn.

VẬN DỤNG

Câu 1: Em hãy cùng bạn thiết kế một cuốn sổ tay hướng dẫn thực hiện các trò chơi lành mạnh có tác dụng giảm áp lực, căng thẳng trong học tập.

Trả lời:

- Game 1: Đồng hồ cát

+ Đạo cụ: 2 chiếc chai lớn được ghép đầu lại với nhau, bên trong là những viên bi nhiều màu sắc có cùng số lượng tạo thành một chiếc đồng hồ cát. Tùy vào số lượng đội tham gia mà chuẩn bị mỗi đội 2 chiếc đồng hồ cát như thế.

+ Luật chơi: Mỗi đội cử thành viên của đội mình lên thi đấu. Những chiếc chai được đặt sẵn trên bàn. Khi có hiệu lệnh của người trọng tài, các thành viên mới được cầm chiếc chai lên, lắc sao cho những viên bi từ chai nằm trên rơi xuống chai phía dưới. Thành viên của đội nào làm cho những viên bi ở cả 2 chai rơi xuống hết trước tiên sẽ thắng cuộc.

- Game 2: Gà nhặt thóc

+ Đạo cụ: mỗi đội sẽ có 5 chiếc cốc cùng một số lượng kẹo với 5 màu khác nhau được trộn lên.

+ Luật chơi: 5 chiếc cốc được xếp thành hàng ngang, những viên kẹo màu được đặt phía trước hàng cốc. Khi trọng tài ra hiệu lệnh bắt đầu, thành viên của đội sẽ lọc những viên kẹo với từng màu ra những chiếc cốc khác nhau. Đội nào chia các viên lẹp theo từng màu riêng nhanh nhất sẽ thắng cuộc.

- Game 3: Bão qua làng

+ Đạo cụ: Mỗi đội 10-15 chiếc cốc giấy/nhựa xếp hàng ngang tại mép bàn và những quả bóng bay.

+ Luật chơi: Mỗi đội cử thành viên của đội mình để thi đấu, người chơi dùng hết sức mình để thổi căng quả bóng, sau đó dùng quả bóng để nhả hơi thổi hàng cốc cho rơi xuống đất. Đội nào thổi được hết những chiếc cốc xuống trước sẽ thắng cuộc.