BÀI 19: KHÁI QUÁT VỀ SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở SINH VẬT

(20 câu)

1. NHẬN BIẾT (4 câu)

Câu 1. Sinh trưởng là gì?

Trả lời:

Sinh trưởng ở sinh vật là quá trình tăng kích thước và khối lượng của cơ thể sinh vật.

Câu 2. Phát triển là gì?

Trả lời:

Là toàn bộ những biến đổi diễn ra trong chu kỳ sống của cá thể, bao gồm sự biến đổi về số lượng tế bào, cấu trúc, hình thái và trạng thái sinh lí.

Câu 3. Vòng đời của sinh vật là gì?

Trả lời:                            

Là khoảng thời gian tính từ lúc sinh ra, lớn lên, phát triển thành cơ thể trưởng thành, sinh sản tạo ra cá thể mới, già ssi rồi chết của sinh vật.

Câu 4. Tuổi thọ của sinh vật là gì?

Trả lời:

Tuổi thọ của sinh vật là thời gian sống của sinh vật.

2. THÔNG HIỂU (6 câu)

Câu 1. Trình bày sự giống nhau của sinh trưởng và phát triển ở động vật và thực vật?

Trả lời:

- Sự tăng trưởng kích thước: Cả động vật và thực vật đều trải qua quá trình tăng trưởng kích thước về cả chiều dài và chiều rộng.

- Tạo ra các cơ quan và cấu trúc mới: Cả động vật và thực vật đều phát triển các cơ quan và cấu trúc mới để đáp ứng nhu cầu sống và chức năng của chúng.

- Sự đa dạng: Cả động vật và thực vật đều có nhiều loài và chủng loại khác nhau, mỗi loài có những đặc điểm sinh trưởng và phát triển riêng.

- Phụ thuộc vào các yếu tố môi trường: Cả động vật và thực vật đều phải phụ thuộc vào các yếu tố môi trường để phát triển và sinh trưởng.

- Sự cân bằng: Động vật và thực vật đều phải duy trì sự cân bằng trong quá trình sinh trưởng và phát triển để có thể tồn tại và sinh sản.

Câu 2. Trình bày sự khác nhau của sinh trưởng và phát triển của động vật và thực vật?

Trả lời:

* Sự khác nhau giữa sinh trưởng và phát triển của động vật và thực vật là như sau:

- Khác nhau về quá trình:

+ Sinh trưởng của động vật là quá trình tăng trưởng kích thước cơ thể và số lượng tế bào của chúng thông qua sự chia tách và phát triển của các tế bào.

+ Thực vật sinh trưởng bằng cách thực hiện quá trình quang hợp để sản xuất thức ăn và phát triển các cơ quan và tế bào để tăng kích thước.

- Khác nhau về thời gian:

+ Sinh trưởng của động vật xảy ra trong giai đoạn đầu đời của chúng và dừng lại khi chúng đạt đến kích thước và hình dáng cuối cùng.

+ Thực vật tiếp tục sinh trưởng và phát triển suốt cả đời của chúng.

- Khác nhau về tính chất:

+ Sinh trưởng của động vật thường có tính chất giới hạn và đạt đến mức độ nhất định sau khi chúng trưởng thành.

+ Thực vật có tính chất không giới hạn vì chúng có khả năng sinh trưởng và phát triển suốt cả đời.

- Khác nhau về yếu tố ảnh hưởng:

+ Sinh trưởng của động vật phụ thuộc vào yếu tố gen di truyền, dinh dưỡng và môi trường sống.

+ Thực vật bị ảnh hưởng bởi yếu tố ánh sáng, nước, đất, dinh dưỡng và khí hậu.

Câu 3. Trình bày mối quan hệ của sinh trưởng và phát triển ở sinh vật?

Trả lời:

* Sinh trưởng và phát triển là hai quá trình liên quan đến sự tồn tại của sinh vật. Cả hai quá trình này là những quá trình bổ sung cho nhau, cùng giúp cho sinh vật có thể phát triển và tồn tại.

* Sự tương quan giữa sinh trưởng và phát triển là rất chặt chẽ. Sinh trưởng và phát triển diễn ra đồng thời và là các phần của quá trình phát triển của sinh vật. Khi sinh trưởng tăng, các cơ quan và tế bào của sinh vật cũng phát triển để đáp ứng nhu cầu về năng lượng và các chất dinh dưỡng. Ngược lại, khi các cơ quan và tế bào của sinh vật phát triển, sự sinh trưởng của chúng cũng được tăng cường để duy trì hoạt động của cơ thể.

Câu 4. Tại sao cùng là thực vật nhưng có cây sống được lâu và có cây chỉ sống được ngắn?

Trả lời:

* Các cây khác nhau sẽ có những yếu tố khác nhau ảnh hưởng đến tuổi thọ của chúng. Dưới đây là một số yếu tố có thể giải thích tại sao có những cây sống được lâu và có những cây chỉ sống được ngắn:

- Yếu tố di truyền: Các loài cây khác nhau có sự khác biệt trong di truyền của chúng, và điều này ảnh hưởng đến cách chúng phát triển và chống lại các bệnh tật, sâu bệnh và các yếu tố khác ảnh hưởng đến sức khỏe của cây.

- Điều kiện sống: Các yếu tố môi trường như độ ẩm, nhiệt độ, ánh sáng và chất dinh dưỡng đều ảnh hưởng đến sức khỏe và tuổi thọ của cây.

- Tác động từ môi trường: Một số loài cây có khả năng chống lại tác động từ môi trường như gió mạnh, bão, sạt lở đất, thậm chí là các trận động đất.

- Kiểu sinh trưởng: Một số loài cây có tốc độ sinh trưởng nhanh hơn so với các loài khác.

- Chế độ chăm sóc: Các cây được chăm sóc tốt hơn, bảo vệ chống lại sâu bệnh, bảo vệ khỏi tác động của môi trường có thể sống lâu hơn so với các cây khác không được chăm sóc tốt.

Câu 5. Trình bày những yếu tố ảnh hưởng đến tuổi thọ của con người?

Trả lời:

- Yếu tố bên trong: là yếu tố di truyền có tác động nhất định đến tuổi thọ. Nếu bố mẹ sống lâu, con cũng có khả năng sống lâu.

- Yếu tố bên ngoài gồm:

+ Chế độ ăn uống: Chế độ ăn uống lành mạnh, khoa học, đủ chất, đủ lượng, ăn nhiều trái cây, rau củ, các loại hạt,... giúp cơ thể khoẻ mạnh, giảm mắc bệnh, làm tăng tuổi thọ.

+ Tập luyện thể dục, thể thao thường xuyên làm cơ thể linh hoạt, dẻo dai, các hệ cơ quan khoẻ mạnh. Ít vận động khiến cơ thể trì trệ, dễ mắc bệnh.

+ Lối sống lành mạnh, thái độ sống tích cực, lạc quan, không nghiện rượu, bia, thuốc lá, ma tuý,... giúp tăng cường sức khoẻ và tuổi thọ.

+ Môi trường sống không bị ô nhiễm bởi khói độc, bụi, nước thải công nghiệp, bụi phóng xạ, thuốc trừ sâu,... giúp cơ thể khoẻ mạnh, sống lâu.

Câu 6. Trình bày một số dấu hiệu đặc trưng của sinh trưởng và và phát triển? Lấy ví dụ thực tế?

Trả lời:

* Các dấu hiệu đặc trưng của sinh trưởng là tăng số lượng, kích thước và khối lượng tế bào. Sự phân bào làm tăng số lượng tế bào, sự tổng hợp và tích luỹ các chất làm tế bào tăng kích thước và khối lượng tế bào.

* Các dấu hiệu đặc trưng của phát triển là:

- Sinh trưởng: tăng số lượng, kích thước và khối lượng tế bào.

- Phân hoá tế bào: quá trình các tế bào thay đổi cấu trúc và chuyên hoá chức năng.

à Ví dụ: Ở thực vật có hoa, tế bào phân hoá thành tế bào tạo hoa và quả.

- Phát sinh hình thái cơ quan, cơ thể: Thông qua quá trình phát sinh hình thái mà cơ quan, cơ thể có được hình dạng và chức năng sinh lí nhất định.

à Ví dụ: Hình dạng của chim bồ câu không giống với hình dạng các loài khác là do quá trình phát sinh hình thái.

3. VẬN DỤNG (7 câu)

Câu 1. Tại sao yếu tố dinh dưỡng quan trọng đối với sự phát triển của một sinh vật?

Trả lời:

Yếu tố dinh dưỡng là nguồn cung cấp năng lượng và các chất dinh dưỡng cần thiết cho quá trình chuyển hóa bên trong cơ thể, từ đó các chất dinh dưỡng và năng lượng sinh ra cho các tế bào và cơ thể sinh vật sinh trưởng và phát triển.

Câu 2. Làm thế nào dinh dưỡng ảnh hưởng đến chiều cao của trẻ em?

Trả lời:

Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển chiều cao của trẻ em. Việc cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng, đặc biệt là protein, canxi và vitamin D, giúp tăng cường sự phát triển của xương và cơ thể, làm tăng chiều cao của trẻ.

 Câu 3. Tại sao việc tạo ra các mô và cơ quan chính xác là quan trọng trong phẫu thuật thẩm mỹ?

Trả lời:

Việc tạo ra các mô và cơ quan chính xác là rất quan trọng trong phẫu thuật thẩm mỹ, vì nó liên quan đến tính thẩm mỹ và chức năng của các bộ phận cơ thể. Nếu không đạt được sự chính xác trong việc tạo hình các tế bào và mô, điều này có thể dẫn đến sự bất thường về hình dạng và chức năng khiến cơ thể phát triển theo một hình dạng và chiều hướng khác với ý muốn ban đầu.

Câu 4. Làm thế nào mà các tế bào ung thư có thể phát triển một cách không kiểm soát?

Trả lời:

Các tế bào ung thư có thể phát triển một cách không kiểm soát bởi vì chúng thường mắc các sai sót trong quá trình sao chép DNA, gây ra các biến đổi gen và thay đổi tính chất của tế bào. Những tế bào này không bị giới hạn bởi các cơ chế kiểm soát tự nhiên, do đó chúng có thể tiếp tục phát triển và lan rộng sang các khu vực khác của cơ thể.

Câu 5. Bằng kiến thức học tập và thực tế quan sát, bạn hãy lấy ví dụ về một vòng đời của 1 loài động vật gây hại cho con người và cây trồng?

Trả lời:

* Ví dụ về một vòng đời của một loài động vật gây hại cho con người và cây trồng là sâu đục quả. Dưới đây là một số giai đoạn trong vòng đời của loài sâu đục quả:

- Trứng: Sâu đục quả đẻ trứng trên hoặc gần quả cây trồng.

- Ấu trùng: Khi trứng nở ra, chúng bắt đầu ăn vào quả cây trồng.

- Nhộng: Sau khi ăn vào quả, chúng sẽ tạo ra một khoảng trống để trưởng thành.

- Trưởng thành: Sau khi trưởng thành, sâu đục quả rời khỏi quả và tìm kiếm một nơi để đẻ trứng.

* Vòng đời của loài sâu đục quả làm cho chúng trở thành mối đe dọa đối với các loại cây trồng và nó có thể ảnh hưởng đến sản lượng và chất lượng của cây trồng. Do đó, nó được xem là một loài động vật gây hại cho nông nghiệp và thường cần được kiểm soát để bảo vệ cây trồng và sản lượng.

Câu 6. Làm cách nào chúng ta có thể áp dụng tập tính của động vật để xác định các đặc điểm di truyền của các loài động vật khác nhau?

Trả lời:

Chúng ta có thể sử dụng kỹ thuật học máy và các phương pháp dữ liệu để phân tích dữ liệu di truyền của các loài động vật, từ đó xác định các đặc điểm và khả năng di truyền của chúng.

Câu 7. Làm thế nào tế bào có thể thay đổi hình dạng và vị trí để đáp ứng với các yêu cầu của sự phát triển?

Trả lời:

Tế bào có khả năng thay đổi hình dạng và vị trí bằng cách di chuyển và thay đổi kết cấu của mạng tế bào.

4. VẬN DỤNG CAO (3 câu)

Câu 1. Làm thế nào các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến quá trình phát triển của một sinh vật?

Trả lời:

Các yếu tố môi trường như nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng, đất và thức ăn có thể ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển của một sinh vật. Ví dụ, một số loài thực vật có thể phát triển tốt trong điều kiện ánh sáng đầy đủ và nhiệt độ ấm áp, trong khi các loài khác có thể cần thời tiết mát mẻ hơn hoặc đất có chất dinh dưỡng phù hợp để phát triển.

Câu 2. Tại sao sự phân hóa tế bào lại quan trọng đối với quá trình sinh trưởng và phát triển của một sinh vật?

Trả lời:

- Sự phân hóa tế bào là quá trình tạo ra các tế bào khác nhau trong cơ thể của một sinh vật, có vai trò quan trọng trong việc phát triển các cơ quan và chức năng cơ thể. Khi một tế bào phân hóa, nó trở thành một tế bào mới với chức năng khác nhau

à Ví dụ như tế bào da, tế bào xương, tế bào thần kinh, và nhiều loại tế bào khác.

- Sự phân hóa tế bào là một yếu tố cơ bản trong việc xác định tính chất và chức năng của các cơ quan và chức năng cơ thể.

Câu 3. Làm thế nào một sinh vật có thể tự điều chỉnh quá trình sinh trưởng và phát triển của mình trong điều kiện môi trường thay đổi?

Trả lời:

Một số loài sinh vật có khả năng thích nghi với điều kiện môi trường thay đổi, nhưng điều này phụ thuộc vào loại sinh vật và môi trường cụ thể. Sinh vật có thể tự điều chỉnh quá trình sinh trưởng và phát triển của mình thông qua các cơ chế điều chỉnh khác nhau, ví dụ như sự tăng cường hoạt động của một số gen hoặc khả năng thích nghi với nhiệt độ hoặc độ ẩm thay đổi. Một số loài sinh vật cũng có thể thực hiện các hành động tự bảo vệ.

à Ví dụ:

- Một loài chim có thể thay đổi mẫu ngụy trang của nó để giảm thiểu nguy cơ bị nhìn thấy bởi kẻ thù.

- Một loài động vật có thể phản ứng với tín hiệu nhiệt độ để giảm thiểu tác động của nhiệt độ cao lên cơ thể.