Câu hỏi tự luận Kinh tế pháp luật 11 Cánh diều bài 13: Quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội

CHỦ ĐỀ 8: MỘT SỐ QUYỀN DÂN CHỦ CƠ BẢN CỦA CÔNG DÂN

BÀI 13: QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN TRONG THAM GIA QUẢN LÍ NHÀ NƯỚC VÀ XÃ HỘI

 (19  câu)

1. NHẬN BIẾT (6 câu)

Câu 1: Em hãy cho biết quyền tham gia quản lí Nhà nước và xã hội của công dân được hiểu như thế nào? 

Trả lời:

Quyền tham gia quản lí nhà nước và xã hội là quyền của công dân trong tham gia bộ máy nhà nước và tổ chức xã hội, thảo luận các công việc chung của đất nước, của địa phương, của cơ quan, đơn vị, tổ chức; quyền kiến nghị với các cơ quan nhà nước về xây dựng bộ máy nhà nước, xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương và đất nước.

Câu 2: Em hãy nêu hậu quả của hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội.

Trả lời:

- Về phía cơ quan nhà nước: Không bảo đảm và thực hiện được quyền và nghĩa vụ  của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội; không phát huy được vai trò, tính tích cực và sáng tạo của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội; làm giảm lòng tin của công dân vào sự quản lí của Nhà nước.

- Về phía công dân: Không thực hiện được đúng, đầy đủ quyền và nghĩa vụ tham gia quản lí nhà nước và xã hội; không phát huy được ý thức và vai trò làm chủ của bản thân và ảnh hưởng đến sự phát triển của đất nước.

Câu 3: Em hãy nêu hậu quả của hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội.

Trả lời:

- Về phía cơ quan nhà nước: Không bảo đảm và thực hiện được quyền và nghĩa vụ  của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội; không phát huy được vai trò, tính tích cực và sáng tạo của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội; làm giảm lòng tin của công dân vào sự quản lí của Nhà nước.

- Về phía công dân: Không thực hiện được đúng, đầy đủ quyền và nghĩa vụ tham gia quản lí nhà nước và xã hội; không phát huy được ý thức và vai trò làm chủ của bản thân và ảnh hưởng đến sự phát triển của đất nước.

Câu 4: Người có hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội có thể bị xử phạt như thế nào theo quy định của pháp luật?

Trả lời:

Mọi hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội, xâm hại đến các quan hệ quản lí nhà nước và xã hội đều phải chịu trách nhiệm pháp lí. Tùy theo tính chất, mức độ vi phạm, có thể bị áp dụng trách nhiệm pháp lí như: hình sự, dân sự, hành chính, kỉ luật.

Câu 5: Em hãy nêu nội dung của quyền và nghĩa vụ của công dân trong việc tham gia vào quản lí Nhà nước và xã hội ở phạm vi cả nước và phạm vi cơ sở. 

Trả lời:

Nội dung quyền bình đẳng giữa các dân tộc:

- Ở phạm vi cả nước, công dân thực hiện quyền tham gia quản lí nhà nước và xã hội bằng cách tham gia biểu quyết và quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước khi Nhà nước tổ chức trưng cầu ý dân; tham gia đóng góp ý kiến, xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật.

- Ở phạm vi cơ sở, công dân thực hiện quyền tham gia quản lí nhà nước và xã hội chủ yếu bằng cách: Theo dõi những nội dung công khai, bàn và quyết định những nội dung quan trọng thông qua hình thức bỏ phiếu công khai hoặc bỏ phiếu kín tạo các cuộc học cử tri hoặc thông qua hình thức phát phiếu lấy ý kién; tham gia ý kiến trước khi cơ quan có thẩm quyền quyết định; tham gia giám sát những hoạt động của chính quyền theo quy định của pháp luật.

Câu 6: Công dân có nghĩa vụ gì trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội?

Trả lời:

Công dân có nghĩa vụ tuân thủ quy định của pháp luật về quyền, nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội; tôn trọng quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội của người khác; không lợi dụng quyền tham gia quản lí nhà nước và xã hội để vi phạm pháp luật hoặc xâm phạm đến lợi ích hợp pháp của chủ thể khác.

2. THÔNG HIỂU (5 câu)

Câu 1: Em hãy nêu một số ví dụ về quyền và nghĩa vụ của công dân trong việc tham gia vào quản lí nhà nước và xã hội.  

Trả lời:

Một số ví dụ về quyền của công dân trong việc tham gia vào quản lí nhà nước và xã hội:

- Người dân tham gia xây dựng, đóng góp ý kiến xây dựng nội quy ở xã, phường về nếp sống, bảo vệ môi trường, phòng chống tệ nạn xã hội và các quy định khác.

- Công dân tham gia góp ý xây dựng về các dự thảo luật sửa đổi như dự thảo sửa đổi Luật Đất đai.

- Tố cáo những hành vi, những việc làm sai trái của cơ quan nhà nước, có thể là ủy ban phường, các cơ quan hành chính về các hành vi vi phạm như nhận hối lộ, quan liêu, ...

- Công dân tham gia bàn bạc, quyết định một số chủ trương xây dựng các công trình công cộng.

Câu 2: Công dân cần có những điều kiện gì để tham gia vào việc quản lí nhà nước và xã hội?

Trả lời:

Điều kiện để công dân tham gia vào việc quản lí nhà nước và xã hội:

Công dân đủ mười tám tuổi trở lên có quyền bầu cử và đủ hai mươi mốt tuổi trở lên có quyền ứng cử vào Quốc hội, Hội đồng nhân dân. Pháp luật quy định công dân có quyền tham gia vào hoạt động quản lý nhà nước, quản lý xã hội. Công dân đủ mười tám tuổi trở lên có quyền biểu quyết khi Nhà nước tổ chức trưng cầu ý dân. Công dân nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam đủ mười tám tuổi trở lên có quyền bầu cử và đủ hai mươi mốt tuổi trở lên có quyền ứng cử vào Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp tính đến ngày bầu cử được công bố.

Câu 3: Vì sao công dân có quyền tham gia vào việc quản lí nhà nước và xã hội.

Trả lời:

Công dân có quyền quản lí nhà nước và xã hội vì nhà nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa là nhà nước "của dân, do dân và vì dân", vì vậy việc tham gia bộ máy quản lý nhà nước nhằm phát huy tích cực quyền làm chủ của mọi công dân dưới chế độ XHCN, nhà nước đảm bảo công dân thực hiện quyền dân chủ của mình trên nguyên tắc "Dân biết, Dân bàn, Dân làm, Dân kiểm tra".

Nhà nước tạo điều kiện cho công dân được tham gia quản lí nhà nước và xã hội bằng hai cách:

+ Trực tiếp: tự mình tham gia các công việc quản lí nhà nước và xã hội

+ Gián tiếp: thông qua các đại biểu, để các đại biểu có thẩm quyền giải quyết các nguyện vọng.

Câu 4: Công dân Việt Nam có thể tham gia vào quản lí nhà ước và xã hội theo mấy hình thức? Đó là những hình thức nào?

Trả lời:

Công dân Việt Nam có thể tham gia vào quản lí nhà nước và xã hội thông qua 2 hình thức:

* Hình thức gián tiếp:

+ Công dân thực hiện quyền tham gia quản lý Nhà nước bằng việc thực hiện các quyền bầu cử đại biểu Quốc hội và Đại biểu Hội đồng nhân dân. Đại biểu Quốc hội và Đại biểu Hội đồng nhân dân phải chịu sự giám sát, chất vấn của nhân dân về quản lý Nhà nước.

+ Nhà nước cho phép công dân thông qua tổ chức mà mình là thành viên tham gia vào hoạt động quản lý Nhà nước thông qua các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội nghề nghiệp.

* Hình thức trực tiếp:

+ Công dân thực hiện quyền tham gia quản lý Nhà nước và xã hội bằng cách tham gia ứng cử Đại biểu Quốc hội hoặc ứng cử vào Hội đồng nhân dân các cấp. Nếu có đủ tiêu chuẩn theo quy định, công dân có thể tham gia ứng cử vào các vị trí quạn trọng của Nhà nước để thực hiện việc quản lý nhà nước.

+ Công dân có thể tham gia hoạt động trong các cơ quan Nhà nước thông qua việc tuyển dụng theo năng lực, trình độ chuyên môn mà công dân có thể được tuyển dụng vào cơ quan Nhà nước hoặc được bổ nhiệm vào những vị trí cụ thể trong bộ máy Nhà nước. Việc này nhằm để đảm bảo việc quản lý nhà nước của công dân hiện nay.

+ Công dân có thể tham gia thảo luận và đưa ra ý kiến trực tiếp đối với các vấn đề ở tầm quốc gia khi nhà nước tổ chức trưng cầu dân ý. Khi ấy, nhân dân có thể đưa ra ý kiến đóng góp của mình vào hoạt động quản lý nhà nước, quản lý xã hội.

Câu 5: Công dân có trách nhiệm như thế nào trong việc thực hiện quyền tham gia quản lí nhà nước xã hội?

Trả lời:

Công dân có trách nhiệm tìm hiểu những quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội; xây dựng ý thức tự giác thực hiện quy định về quyền này. Đồng thời, vận động những người xung quan chấp hành nghiêm chỉnh quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội.

3. VẬN DỤNG (4 câu)

Câu 1: Thôn của anh H tổ chức họp lấy ý kiến nhân dân về nội dung xây dựng nhà văn hóa mới. Anh H đã rủ anh M là hàng xóm cùng đi tham gia cuộc họp. Nhưng anh M lại từ chối với lí do bận việc gia đình và cũng không có đóng góp ý kiến gì. Do đó, anh M đã không hiểu được nội dung xây dựng nhà văn hóa mới.

Em hãy nhận xét hành vi của anh H và M trong trường hợp trên.

Trả lời:

Hành vi của anh H thể hiện bình đẳng trong quyền và nghĩa vụ của công dân còn anh M thì không.

Câu 2: Khi nhà nước tổ chức trưng cầu ý dân về dự thảo Hiến pháp mới, anh B đã mạnh dạn đưa ra ý kiến của mình về các điểm chưa hài lòng. Theo em, việc làm của anh B đã thực hiện tốt quyền tham gia vào quản lí nhà nước, xã hội của công dân hay chưa?

Trả lời:

Anh B đã thực hiện tốt quyền tham gia vào quản lí nhà nước của mình, thông qua hành động mạnh dạn đưa ra ý kiến đóng góp về các điểm mà anh chưa thấy hài lòng.

Câu 3: Khi phát hiện ra các sai lệch trong quá trình thực hiện chi trả tiền trợ cấp cho nhân dân, anh P đã trực tiếp đứng lên nói về các hậu quả mà việc này có thể đem lại trước toàn thể cán bộ địa phương. Việc làm của anh P có đúng hay không?

Trả lời:

Việc làm của anh P là đúng, anh P đã thay mặt nhân dân nói lên tiếng lòng, những điểm sai sót bất công còn tồn tại để mang về những quyền lợi chính đáng cho bản thân anh và mọi người dân địa phương. 

Câu 4: Công dân có quyền hạn như thế nào trong việc thực hiện các hành động nhằm thực hiện các quyền, nghĩa vụ về việc công dân tham gia quản lí nhà nước và xã hội?

Trả lời:

+ Công dân có quyền tham gia thảo luận và kiến nghị với cơ quan nhà nước về các vấn đề của cơ sở và cả nước.

+ Nhà nước tạo điều kiện cho nhân dân tham gia vào quá trình quản lí nhà nước, xã hội; công khai minh bạch trong việc tiếp nhận các ý kiến phản hồi của công dân.

Câu 5: Là học sinh lớp 11 nhưng T rất quan tâm đến các chính sách của Ủy ban nhân dân xã X đối với thanh thiếu niên. T thường tham gia các buổi họp thôn do Ủy ban nhân dân tổ chức và đã đóng góp ý kiến cho các chính sách xây dựng thư viện, khu vui chơi cho trẻ em. Tuy nhiên, P là bạn của T lại cho rằng những hành động của T là không cần thiết vì đó là nhiệm vụ mà Ủy ban nhân dân xã phải làm.

Em hãy nhận xét hành vi của T và ý kiến của P. Nếu là T, em sẽ làm gì để giúp P hiểu được quyền và nghĩa vụ của bản thân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội?

Trả lời:

+ Hành vi của T thể hiện quyền và nghĩa vụ của công dân còn ý kiến của P thì em không đồng ý.

+ Nếu là T em sẽ nói cho P hiểu được quyền và nghĩa vụ của bản thân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội

4. VẬN DỤNG CAO (4 câu)

Câu 1: Theo quy định của pháp luật, Ủy ban nhân dân cấp xã phải công khai Báo cáo tình hình thực hiện ngân sách một cách minh bạch, rõ ràng cho nhân dân được biết, theo dõi và giám sất. Tuy nhiên, ông T là Chủ tích Ủy ban nhân dân xã X lại không thực hiện việc công khai Báo cáo tình hình thực hiện ngân sách xã.

Theo em, trong trường hợp trên, việc ông T Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã X không công khai Báo cáo tình hình thực hiện ngân sách xx có vi phạm nội dung quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội không? Hậu quả của việc làm đó là gì?

Trả lời:

Việc ông T chủ tịch Ủy ban nhân dân xã X không công khai Báo cáo tình hình thực hiện ngân sách xã có vi phạm nội dung quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội.

Hậu quả của việc đó là:

- Phía cơ quan nhà nước: Không bảo đảm và thực hiện được quyền và nghĩa vụ của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội, không phát huy được vai trò, tính tích cực và sáng tạo của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội làm giảm lòng tin của công dân vào sự quản lí, của nhà nước.

- Phía công dân: Không thực hiện đúng, đầy đủ quyền và nghĩa vụ tham gia quản lí nhà nước và xã hội, không phát huy được ý thức và vai trò làm chủ của bản thân và ảnh hưởng đến sự phát triển của đất nước

Câu 2: Lý A Pua muốn tự ứng cử đại biểu Hội đồng nhân dân xã nhưng bị  chồng là A Tráng gạt đi với lý do: “ Là đàn bà con gái, lại là người dân tộc thiểu số, ai cho tham gia quản lý nhà nước . Thôi bỏ đi, làm hòa giải viên ở bản Tà Pua này là đủ rồi”. A Pua băn khoăn không biết pháp luật quy định như thế nào về quyền bình đẳng trong việc tham gia quản lí nhà nước, quản lí xã hội?

Trả lời:

Theo quy định của pháp luật Việt Nam mọi công dân không phân biệt nam, nữ, thành phần xã hội, tín ngưỡng tôn giáo đều có thể tham gia vào quản lí nhà nước, quản lí xã hội.

Câu 3: Được sự tín nhiệm của người dân, bà X - chi hội trưởng Chi hội phụ nữ thôn đã được bầu vào Hội đồng nhân dân xã. Bà rất vui mừng nhưng cũng lo lắng, băn khoăn không biết với tư cách là đại biểu Hội đồng nhân dân - người đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân ở địa phương, bà X có trách nhiệm gì trước nhân dân?

Trả lời:

+ Là người đại diện cho ý chí, nguyện vọng của người dân địa phương.

+ Có trách nhiệm xử lí kịp thời các kiếu lại tố cáo của người dân.

Câu 4: Xã A thực hiện kế hoạch giải phóng mặt bằng làm đường liên xã ở thôn của anh Q. Tuy nhiên, khi tiến hành họp thôn, lãnh đạo xã A chỉ thông qua kế hoạch mà không tiếp nhận ý kiến đóng góp của anh Q và nhân dân trong thôn dù mọi người rất tích cực thảo luận và đưa ra giải pháp. Do đó, anh Q đã không đồng tình với kế hoạch giải phóng mặt bằng của xã và gửi đơn tố cáo lên cơ quan cấp trên.

Em hãy nhận xét hành vi của lãnh đạo xã A, anh Q và mọi người trong thôn. Theo em, xã của anh Q nên làm gì để mọi người trong thôn thực hiện được quyền của công dân trong tham gia quản lí nhà nước và xã hội?

Trả lời:

+ Hành vi của lãnh đạo A, anh Q và mọi người trong thôn đều đang thể hiện hậu quả của việc thực hiện quyền tham gia quản lí nhà nước và xã hội nên đã dẫn tới hậu quả của bên phía nhà nước và công dân.

+  Xã của anh Q nên tố cáo hành vi làm việc không trách nhiệm của vị lãnh đạo đồng thời khuyên nhủ với công dân để họ không bị hoang mang hoặc bị kích động bởi thế lực thù địch.