BÀI 16: SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở THỰC VẬT

(19 câu)

1. NHẬN BIẾT (3 câu)

Câu 1. Sinh trưởng sơ cấp ở thực vật là gì? 

Trả lời:

Là kết qủa hoạt động của mô phân sinh đỉnh và mô phân sinh lóng dẫn đến sự gia tăng chiều cao của cây và chiều dài của rễ.

Câu 2. Sinh trưởng thứ cấp ở thực vật là gì?

Trả lời:

Là kết quả phân chia của tế bào mô phân sinh bên có ở thân và rễ của các cây hai lá mầm.

Câu 3. Hormone ở thực vật là gì?

Trả lời:

Là các chất hữu cơ có hoạt tính sinh học cao, được tổng hợp với lượng nhỏ các cơ quan, bộ phận nhất định trong cây, tham gia điều tiết các hoạt động sống ở thực vật.

2. THÔNG HIỂU (6 câu)

Câu 1. Trình bày quá trình sinh trưởng sơ cấp ở thực vật?

Trả lời:

* Quá trình sinh trưởng sơ cấp (primary growth) ở thực vật là quá trình tăng trưởng ban đầu của cây, bao gồm sự phát triển chiều dài và chiều rộng của thân cây, tạo ra các bộ phận như lá, cành, thân, rễ và hoa.

- Quá trình này được điều khiển bởi các mô sinh trưởng đặc biệt gọi là mô phân sinh đỉnh (apical meristem), nằm ở đầu của thân cây và rễ cây. Mô phân sinh đỉnh bao gồm các tế bào sinh trưởng liên tục chia tách và phát triển thành các tế bào mới, tạo ra sự gia tăng chiều dài và đường kính của thân cây và rễ cây.

- Trong quá trình sinh trưởng sơ cấp, cây tạo ra các bộ phận mới như lá, cành, thân, rễ và hoa, tất cả đều được hình thành từ mô phân sinh đỉnh và phát triển theo hướng tương ứng. Các tế bào mới được tạo ra bởi mô phân sinh đỉnh sẽ phân bố theo chiều dài của thân cây và rễ cây, và sau đó chuyển hóa và phát triển thành các cấu trúc khác nhau của cây.

Câu 2. Phân tích sự khác nhau của sinh trưởng sơ cấp và sinh trưởng thứ cấp?

Trả lời:

- Sinh trưởng sơ cấp: Quá trình này xảy ra nhanh chóng trong giai đoạn đầu của sự sống của cây.

- Sinh trưởng thứ cấp: Quá trình này xảy ra trong suốt cuộc đời của cây và diễn ra chậm hơn so với sinh trưởng sơ cấp.

- Đặc điểm khác nhau: Sinh trưởng sơ cấp và sinh trưởng thứ cấp khác nhau về mục đích, quy mô, tốc độ và cơ chế điều khiển. 

+ Sinh trưởng sơ cấp tập trung vào việc tạo ra cơ bản cho cây phát triển.

+ Sinh trưởng thứ cấp tập trung vào việc duy trì và phát triển các cơ quan sinh sản của cây. 

+ Sinh trưởng sơ cấp diễn ra nhanh hơn và được điều khiển chủ yếu bởi các chất điều hòa sinh trưởng.

+ Sinh trưởng thứ cấp diễn ra chậm hơn và phụ thuộc vào nhiều yếu tố bên ngoài như ánh sáng, nước và dinh dưỡng.

Câu 3. Trình bày quá trình phát triển ở thực vật có hoa?

Trả lời:

- Sinh trưởng ban đầu (Giai đoạn hạt – Giai đoạn non trẻ): Khi hạt giống được nảy mầm, nó sẽ phát triển thành một cây non, có thân cây, lá và rễ. Trong giai đoạn này, cây sẽ tiếp nhận năng lượng từ ánh sáng mặt trời và chuyển hóa nó thành chất hữu cơ thông qua quá trình quang hợp.

- Phát triển cây trưởng thành (Giai đoạn trưởng thành): Khi cây trưởng thành, nó sẽ tiếp tục phát triển thêm các cơ quan mới như hoa, quả và hạt. Các hoa được hình thành trên đầu của cây và chứa phần sinh dục của nó.

- Thụ phấn (Giai đoạn sinh sản): Phấn hoa sẽ được chuyển từ phần đực của hoa sang phần cái của hoa để giao phối. Sau khi thụ phấn xảy ra, quả bắt đầu phát triển từ hoa. Quả có thể là loại quả thịt hoặc loại quả khô, tùy thuộc vào loài cây.

- Rụng lá và lá khô (Giai đoạn già): Trong mùa thu, cây sẽ rụng đi các lá cũ và bắt đầu đưa ra lá mới để tiếp tục quá trình quang hợp. Những lá cũ rụng sẽ trở thành phân bón tự nhiên để hỗ trợ sự phát triển của cây.

- Chu kỳ nghỉ đông: Trong mùa đông, nhiệt độ giảm và ánh sáng mặt trời giảm sút, do đó cây sẽ giảm sự hoạt động và chuẩn bị cho một chu kỳ mới của sinh trưởng và phát triển khi mùa xuân đến.

Câu 4. Trình bày các loại hormone kích thích ở thực vật?

Trả lời:

1. Axit gibberellic (GA): Nó thúc đẩy tăng trưởng các búi hoa, tăng kích thước của lá và nhánh, cũng như thúc đẩy quá trình rụng lá và rụng hoa.
2. Cytokinin (CTK): Nó thúc đẩy tăng trưởng tế bào, đặc biệt là tế bào chia tách và phân hoá. CTK cũng giúp thúc đẩy phát triển các lá non, giúp thực vật đạt được kích thước lớn hơn.
3. Axit abscisic (ABA): Nó cũng có thể giúp kiểm soát quá trình chuyển đổi giữa trạng thái đóng và mở của các lỗ khí quanh cây.
4. Ethylene (ET): Nó cũng có thể thúc đẩy quá trình chuyển đổi của hoa từ trạng thái hoa đực sang trạng thái hoa cái.
5. Auxin: Là hormone kích thích tăng trưởng quan trọng, giúp thúc đẩy quá trình kéo dài các tế bào và phát triển mầm chồi, đồng thời còn giúp tạo ra một số cấu trúc quan trọng như rễ và lá.

Câu 5. Trình bày các loại hormone ức chế ở thực vật?

Trả lời:

Ở thực vật, có nhiều loại hormone ức chế được biết đến, trong đó bao gồm:

- Hormone ức chế auxin: Auxin là hormone chính điều chỉnh sự phát triển của thực vật, nhưng nó cũng có thể ức chế sự phát triển của một số cơ quan của cây. 

- Hormone ức chế cytokinin: Cytokinin là một hormone quan trọng trong sự phát triển của cây, đặc biệt là trong sự phân chia tế bào và phát triển mầm. 

- Hormone ức chế ethylene: Ethylene là một hormone khí được sản xuất bởi các tế bào cây trong các điều kiện stress hoặc khi cây trưởng thành. Nó thường được sử dụng để kích thích quá trình chín của trái cây. 

- Hormone ức chế abscisic acid: Abscisic acid là hormone chính điều chỉnh sự phát triển và phản ứng của cây trong điều kiện khô hạn. 

Câu 6. Phân tích sự tương quan của các hormone ở thực vật?

Trả lời:

* Trong thực vật, có nhiều hormone đóng vai trò quan trọng trong quá trình sinh trưởng và phát triển của chúng. Các hormone này có sự tương quan với nhau để tạo ra sự cân bằng và điều chỉnh các quá trình sinh trưởng của cây. 

* Sau đây là một số ví dụ về sự tương quan của các hormone trong thực vật:

- Auxin và cytokinin: Auxin và cytokinin là hai hormone chính trong quá trình phát triển của thực vật. Sự cân bằng giữa hai hormone này là quan trọng trong quá trình tạo ra cây đầy đủ, vì chúng có thể tác động đến việc phân chia tế bào, tăng trưởng, chuyển hướng của cây.

- Gibberellin và abscisic acid: Gibberellin và abscisic acid là hai hormone quan trọng khác trong quá trình sinh trưởng của thực vật. Sự tương quan giữa hai hormone này là quan trọng để duy trì cân bằng giữa sự phát triển của cây và các quá trình khác như kháng stress, đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát quá trình chuyển đổi hoa.

- Ethylene và auxin: Ethylene là một hormone khác trong thực vật có tác dụng kích thích quá trình chuyển đổi hoa. Nó có sự tương quan với auxin, trong đó ethylene có thể làm giảm hoạt động của auxin để kích thích chuyển đổi hoa. Sự tương quan này giúp đảm bảo quá trình chuyển đổi hoa diễn ra một cách hiệu quả.

3. VẬN DỤNG (7 câu)

Câu 1. Sinh trưởng và phát triển ở thực vật phụ thuộc vào những yếu tố gì?

Trả lời:

Sinh trưởng và phát triển ở thực vật phụ thuộc vào nhiều yếu tố như ánh sáng, nước, dinh dưỡng và khí hậu.

Câu 2. Tại sao các thực vật cần ánh sáng để sinh trưởng và phát triển?

Trả lời:

Ánh sáng là nguồn năng lượng quang hợp cần thiết để các thực vật tổng hợp các chất hữu cơ và sinh trưởng.

Câu 3. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến tốc độ sinh trưởng của thực vật?

Trả lời:

Các yếu tố như độ ẩm, nhiệt độ và dinh dưỡng đều ảnh hưởng đến tốc độ sinh trưởng của thực vật.

Câu 4. Tại sao phải bón phân cho cây trồng?

Trả lời:

Phân bón giúp cung cấp dinh dưỡng cho thực vật và cải thiện năng suất và chất lượng sản phẩm.

Câu 5. Tại sao việc tưới nước đúng cách là rất quan trọng đối với sinh trưởng và phát triển của cây trồng?

Trả lời:

Nước là một yếu tố quan trọng trong quá trình sinh trưởng của cây trồng. Việc cung cấp đủ nước và tưới nước đúng cách giúp cây trồng phát triển tốt hơn.

Câu 6. Tại sao các loại cây trồng có thể phát triển tốt ở một số vùng đất nhưng không phát triển tốt ở các vùng đất khác?

Trả lời:

Các loại cây trồng phụ thuộc vào điều kiện đất, khí hậu và môi trường để phát triển. Điều kiện đất, khí hậu và môi trường khác nhau ở các vùng đất khác nhau có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của các loại cây trồng.

Câu 7. Tại sao các loại cây trồng thường được trồng vào các mùa nhất định?

Trả lời:

Các loại cây trồng phát triển tốt hơn trong các điều kiện thích hợp. Vì vậy, các loại cây trồng thường được trồng vào các mùa có điều kiện thích hợp nhất cho việc sinh trưởng và phát triển của chúng.

4. VẬN DỤNG CAO (3 câu)

Câu 1. Làm thế nào các thực vật có thể điều chỉnh tốc độ sinh trưởng của chúng để phù hợp với môi trường sống khắc nghiệt, ví dụ như khi chúng sống ở vùng đất cằn khô?

Trả lời:

Các thực vật có thể điều chỉnh tốc độ sinh trưởng của chúng bằng cách sản xuất các chất kích thích sinh trưởng như axit gibberellic và cytokinin. Những chất này có thể giúp thúc đẩy tăng trưởng tế bào và kéo dài thời gian phát triển của thực vật, từ đó giúp chúng phát triển tốt hơn trong môi trường khắc nghiệt.

Câu 2. Tại sao các thực vật có thể phát triển tới một kích thước lớn như vậy mà vẫn có thể giữ được độ cứng và độ bền của cơ thể, cũng như đảm bảo sự truyền dẫn nước và dinh dưỡng trong cơ thể?

Trả lời:

Các thực vật có thể phát triển đến kích thước lớn mà vẫn giữ được độ cứng và độ bền nhờ vào sự cấu trúc của mạch vòng và mạch dẫn bên trong thân cây. Cấu trúc này cung cấp sự hỗ trợ và giữ cho thân cây không bị bẻ cong hay gãy. Đồng thời, các tế bào thực vật cũng sản xuất các chất gắn kết như cellulose và lignin để tạo ra một vỏ bảo vệ cho thân cây và giữ cho chúng cứng và bền vững.

Câu 3. Làm thế nào các thực vật có thể tăng tốc độ sinh trưởng của mình để phản ứng với những thay đổi trong môi trường sống?

Trả lời:

Các thực vật có thể tăng tốc độ sinh trưởng của mình bằng cách sản xuất nhiều chất kích thích sinh trưởng và sử dụng năng lượng một cách hiệu quả để đáp ứng với những thay đổi trong môi trường sống. Ví dụ, trong trường hợp thiếu nước, các thực vật có thể tăng tỷ lệ hấp thụ nước và sản xuất các chất giữ nước để đảm bảo sinh trưởng.