Quá trình hình thành và phát triển châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long.
Chế độ nước của các dòng sông chính.
Quá trình con người khai khẩn và cải tạo châu thổ, chế ngự và thích ứng với chế độ nước của sông Hồng và sông Cửu Long.

Năng lực

Năng lực chung:

- Nhận ra và điều chỉnh được những sai sót, hạn chế của bản thân khi được giáo viên, bạn bè góp ý.
- Hiểu rõ nhiệm vụ của nhóm; đánh giá được khả năng của mình và tự nhận công việc phù hợp với bản thân.

Năng lực địa lí:

Trình bày được quá trình hình thành và phát triển châu thổ sông Hồng và châu thổ sông Cửu Long.
Mô tả được chế độ nước của các dòng sông chính.
Trình bày được quá trình con người khai khẩn và cải tạo châu thổ, chế ngự và thích ứng với chế độ nước của sông Hồng và sông Cửu Long.

Phẩm chất

Có ý thức bảo vệ các di sản văn hóa, tích cực tham gia các hoạt động bảo vệ, phát huy giá trị của di sản văn hóa.
Tôn trọng sự đa dạng về văn hóa của các dân tộc trong cộng đồng dân tộc Việt Nam và các dân tộc khác.

THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
Đối với giáo viên

SGK, SGV, SBT Lịch sử và Địa lí 8 – phần Địa lí.
Máy tính, máy chiếu.
Tranh, ảnh, video clip có liên quan đến nội dung văn minh châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long.

Đối với học sinh

SGK, SBT Lịch sử và Địa lí 8 – phần Địa lí.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
Mục tiêu:

- Cung cấp thông tin, tạo kết nối giữa kiến thức của HS về văn minh châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long với nội dung bài học.

- Tạo hứng thú, kích thích tò mò của người học.

Nội dung: GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Ô chữ bí mật”.
Sản phẩm: HS trả lời được các ô chữ hàng ngang và ô chữ chủ đề.
Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Ô chữ bí mật”.

- GV phổ biến luật chơi cho HS:

+ Có 8 ô chữ hàng ngang tương ứng với 8 câu hỏi.

+ HS quan sát hình ảnh, trả lời câu hỏi để mở ô chữ hàng ngang.

+ Sau khi mở được từ 5 ô chữ hàng ngang trở lên, HS có quyền đoán ô chữ hàng dọc.

STT	Câu hỏi	Hình ảnh
1	Sông gì có cảng Nhà Rồng?
2	Tiễn người đi giữa biên cương Dòng sông những nhớ cùng thương trùng trùng. Là sông gì?
3	Sông gì nức tiếng giàu sang?
4	Sông gì mang tên một loại sắc màu?
5	Sông gì đẹp tựa bức tranh Cố đô soi bóng tên thành nhạc, thơ?
6	Sông gì nước chảy đua chen hai dòng?
7	Sông gì ngàn thuở lẫy lừng Bình Nguyên diệt Hán chảy cùng sử xanh?
8	Sông gì thường gọi chín rồng?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS xung phong lựa chọn ô chữ, quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi để mở ô chữ.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV gọi ngẫu nhiên HS lựa chọn ô chữ và trả lời.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, đưa ra đáp án khác (nếu câu trả lời của HS trước chưa đúng).

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án:

Ô chữ chủ đề: SÔNG HỒNG

- GV dẫn dắt HS vào bài học: Phù sa của hệ thống sông Hồng và hệ thống sông Cửu Long đã bồi đắp nên hai đồng bằng châu thổ lớn nhất nước ta. Vậy hai châu thổ ấy được hình thành và phát triển như thế nào? Con người đã khai khẩn và cải tạo châu thổ, chế ngự và thích ứng với chế độ nước của các dòng sông chính trên châu thổ ra sao? Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu trong bài học ngày hôm nay – Chủ đề 1: Văn minh châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu về châu thổ sông Hồng và châu thổ sông Cửu Long

Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS sẽ phân tích được quá trình hình thành và phát triển, chế độ nước, quá trình con người khai khẩn và cải tạo châu thổ, chế ngự sông Hồng và sông Cửu Long.
Nội dung: GV yêu cầu HS làm việc theo nhóm, khai thác thông tin trong mục 1, 2, hình 1.1 – 1.4 SGK tr.156 – 161 và trả lời câu hỏi: Trình bày quá trình hình thành và phát triển, chế độ nước, quá trình con người khai khẩn và cải tạo châu thổ, chế ngự sông Hồng và sông Cửu Long.
Sản phẩm: Sơ đồ tư duy và câu trả lời của HS về văn minh châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long với chuẩn kiến thức của GV.
Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS thành 6 nhóm (số lượng thành viên trong nhóm tùy thuộc vào số lượng HS trong lớp). Đánh số thứ tự các thành viên của mỗi nhóm.

- GV yêu cầu HS làm việc theo nhóm, khai thác thông tin trong mục 1, 2, hình 1.1 – 1.4 SGK tr.156 – 161 và thực hiện nhiệm vụ theo nhóm để trả lời câu hỏi: Trình bày quá trình hình thành và phát triển, chế độ nước, quá trình con người khai khẩn và cải tạo châu thổ, chế ngự sông Hồng và sông Cửu Long.

+ Nhóm A1: Trình bày quá trình hình thành và phát triển châu thổ sông Hồng.

+ Nhóm A2: Mô tả chế độ nước của sông Hồng.

+ Nhóm A3: Trình bày quá trình con người khai khẩn và cải tạo châu thổ, chế ngự với chế độ nước của sông Hồng.

+ Nhóm B4: Trình bày quá trình hình thành và phát triển châu thổ sông Cửu Long.

+ Nhóm B5: Mô tả chế độ nước của sông Cửu Long.

+ Nhóm B6: Trình bày quá trình con người khai khẩn và cải tạo châu thổ, thích ứng với chế độ nước của sông Cửu Long.

Chủ đề	Nhóm
Trình bày quá trình hình thành và phát triển châu thổ sông Hồng.	A1
Mô tả chế độ nước của sông Hồng.	A2
Trình bày quá trình con người khai khẩn và cải tạo châu thổ, chế ngự với chế độ nước của sông Hồng.	A3

Chủ đề	Nhóm
Trình bày quá trình hình thành và phát triển châu thổ sông Cửu Long.	A1
Mô tả chế độ nước của sông Cửu Long.	A2
Trình bày quá trình con người khai khẩn và cải tạo châu thổ, thích ứng với chế độ nước của sông Cửu Long.	A3

- Sau khi HS hoàn thành nhiệm vụ đã phân công ở trên, GV cho HS tạo thành nhóm mới (mỗi nhóm mới có đủ thành viên đại diện của nhóm trước đó). Lưu ý: Số nhóm sau khi đổi tùy thuộc vào sĩ số của lớp. Điều kiện: Số thành viên tối thiểu 3 HS, có đại diện đủ 3 nhóm trước khi đổi.

- GV cho HS làm việc theo nhóm, nhóm mới thực hiện nhiệm vụ: Vẽ sơ đồ tư duy, hình ảnh và tóm tắt nội dung chính chủ đề của nhóm (sơ đồ tư duy đính kèm phía dưới Hoạt động 1).

Chủ đề

Nhóm

- Trình bày quá trình hình thành và phát triển châu thổ sông Hồng.

- Mô tả chế độ nước của sông Hồng.

- Trình bày quá trình con người khai khẩn và cải tạo châu thổ, chế ngự với chế độ nước của sông Hồng.

C1 (Kết hợp thành viên đại diện đủ 3 nhóm A1, A2, A3)

Chủ đề

Nhóm

- Trình bày quá trình hình thành và phát triển châu thổ sông Cửu Long.

- Mô tả chế độ nước của sông Cửu Long.

- Trình bày quá trình con người khai khẩn và cải tạo châu thổ, thích ứng với chế độ nước của sông Cửu Long.

D1 (Kết hợp thành viên đại diện đủ 3 nhóm B1, B2, B3)

- GV cho các nhóm “triển lãm” và giới thiệu sản phẩm của nhóm cho thành viên nhóm khác. Các nhóm đóng vai “khách tham quan” ghi chép thông tin và đặt câu hỏi.

- GV cung cấp thêm hình ảnh, video về châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long (đính kèm phía dưới Hoạt động 1).

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc theo nhóm, khai thác thông tin, hình ảnh, video trong mục để trả lời câu hỏi và vẽ sơ đồ tư duy.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm trình bày.

- GV yêu cầu các nhóm khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: Châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long là hai vùng kinh tế có tầm quan trọng đặc biệt trong phân công lao động của cả nước, đây là hai vùng có vị trí địa lí và điều kiện tự nhiên thuận lợi, tài nguyên thiên nhiên phong phú và đa dạng, dân cư đông đúc, nguồn lao động dồi dào và mặt bằng dân trí cao.

- GV chuyển sang nội dung mới.

1. Tìm hiểu về châu thổ sông Hồng và châu thổ sông Cửu Long

Sơ đồ tư duy đính kèm phía dưới Hoạt động 1.

HÌNH ẢNH, VIDEO LIÊN QUAN ĐẾN SÔNG HỒNG

Mùa lũ ở đồng bằng sông Hồng

Mùa cạn ở đồng bằng sông Hồng

Video:

- Video giới thiệu về sông Hồng và đồng bằng sông Hồng:

https://youtu.be/5HRNcn6TJv4?si=dlrcOFwReQKH_Hd7

- Video nước lũ sông Hồng dâng cao:

https://youtu.be/4TayXXHoG4Q?si=AlwLWMpfqN4LK3_0

- Video sông, hồ tại Hà Nội cạn nước:

https://youtu.be/ohfrTpKGr3U?si=tnGdai2ldkQe38SV

HÌNH ẢNH, VIDEO LIÊN QUAN ĐẾN SÔNG CỬU LONG


Mùa lũ ở đồng bằng sông Cửu Long

Mùa cạn ở đồng bằng sông Cửu Long

Video:

- Video giới thiệu về sông Cửu Long và đồng bằng sông Cửu Long:

https://youtu.be/tKQkI3E90M4?si=y2vU_PmsZo3Rzikz

- Video mùa lũ ở đồng bằng sông Cửu Long năm 2022:

https://youtu.be/GgLVryy6ZA8?si=ZPfVaq4-1_yIw6Vl

- Video xâm nhập mặn ở đồng bằng sông Cửu Long:

https://youtu.be/xGDBQmtbUkU?si=bZq6DKfBHTl1gdI-

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS củng cố kiến thức đã học về: Văn minh châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long.
Nội dung:

- GV cho HS làm Phiếu bài tập trắc nghiệm về Văn minh châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long.

- GV cho HS trả lời câu hỏi bài tập phần Luyện tập SGK tr.161.