Nội dung chính Khoa học tự nhiên 7 kết nối tri thức bài 4: Sơ lược về bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học

BÀI 4: SƠ LƯỢC VỀ BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC

I. NGUYÊN TẮC SẮP XẾP CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC TRONG BẢNG TUẦN HOÀN

- Cơ sở xây dựng bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học (bảng tuần hoàn): điện tích hạt nhân nguyên tử.

- Bảng tuần hoàn gồm 118 nguyên tố hóa học được xây dựng theo nguyên tắc:

+ Các nguyên tố hóa học được xếp theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân

+ Các nguyên tố trong cùng một hàng có cùng số lớp electron trong nguyên tử

+ Các nguyên tố trong cùng cột có tính chất gần giống nhau

II. CẤU TẠO BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC

1. Ô nguyên tố

- Ô nguyên tố: Mỗi nguyên tố hóa học được sắp xếp vào một ô của bảng tuần hoàn

- Ô nguyên tố cho biết:

+ Kí hiệu hóa học

+ Tên nguyên tố

+ Số hiệu nguyên tử: là số thứ tự của nguyên tố trong bảng tuần hoàn = Số đơn vị điện tích hạt nhân = Số electron trong nguyên tử.

+ Khối lượng nguyên tử của nguyên tố

2. Chu kì

- Khái niệm: Là dãy các nguyên tố mà nguyên tử của chúng có số lớp electron, được xếp theo chiều điện tích hạt nhân tăng dần khi đi từ trái sang phải.

- Bảng tuần hoàn gồm: 7 chu kì được đánh số từ 1 đến 7, mỗi chu kì là 1 hàng ngang (riêng chu kì 6 và chu kì 7, mỗi chu kì có thêm 1 hàng xếp tách riêng ở cuối bảng).

+ Chu kì 1, 2, 3 được gọi là các chu kì nhỏ

+ Chu kì 4, 5, 6, 7 được gọ là các chu kì lớn

III. VỊ TRÍ CÁC NHÓM NGUYÊN TỐ KIM LOẠI, PHI KIM VÀ KHÍ HIẾM TRONG BẢNG TUẦN HOÀN

1. Các nguyên tố kim loại 

- Có hơn 90 nguyên tố là kim loại (được thể hiên bằng màu xanh, ở góc dưới bên trái của bảng) trong số 118 nguyên tố hóa học đã biết gồm:

+ Hầu hết các nguyên tố thuộc nhóm IA, nhóm IIA, nhóm IIIa và một số nguyên tố ở các nhóm IVA, VA, VIA

+ Các nguyên tố thuộc nhóm IV đến VIIIB, các nguyên tố lanthanide và các nguyên tố actinide được xếp riêng thành hai hàng ở cuối bảng.

2. Các nguyên tố phi kim 

- Có chưa đến 20 nguyên tố là phi kim (chủ yếu ở góc trên bên phải của bảng, được thể hiện bằng màu hồng) trong 118 nguyên tố hóa học đã biết gồm:

+ Hầu hết các nguyên tố thuộc nhóm VIIA, VIA, VA

+ Một số nguyên tố thuộc nhóm IVA, IIIA

+ Nguyên tố H ở nhóm IA

- Ở điều kiện thường, chúng có thể ở thể rắn (S), thể lỏng (Cl, Br) hay thể khí (O).

3. Các nguyên tố khí hiếm

- Có 7 nguyên tố trong số 118 nguyên tố đã biết là khí hiếm nằm ở nhóm VIIIA và được thể hiện bằng màu vàng.

- Nguyên tử của chúng có lớp electron ngoài cùng bền vững khó bị biến đổi hóa học.

- Ứng dụng: He được sử dụng trong khinh khí cầu, Ne được dùng trong đèn Led,..