Đọc đúng từ ngữ, câu, đoạn và toàn bộ bài Cây đa quê hương. Biết đọc diễn cảm phù hợp với lời kể, tả của nhân vật xưng “tôi” trong bài, thể hiện được cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật qua giọng đọc.
Hiểu nghĩa của các từ ngữ, hình ảnh miêu tả cây đa, nhận biết được vẻ đẹp của cây đa và vẻ đẹp của làng quê Việt Nam qua lời miêu tả. Hiểu tình cảm yêu thương, gắn bó tha thiết của tác giả đối với cây đa, đối với quê hương qua những kỉ niệm được nhắc nhớ trong bài.
Nhận biết được trạng ngữ chỉ phương tiện của câu, hiểu trạng ngữ chỉ phương tiện bổ sung thông tin về phương tiện của sự việc được nổi đến trong câu.
Nhận biết được cách viết bài văn tả cây cối: bố cục bài văn, trình tự miêu tả cây (miêu là đặc điểm từng bộ phận của cây,...).
Biết thể hiện tình cảm, cảm xúc trước những cảnh vật thân thuộc của quê hương, biết đồng cảm với tình yêu quê hương của nhân vật trong tác phẩm nghệ thuật hoặc của mọi người xung quanh.

Năng lực

Năng lực chung:

Năng lực giao tiếp, hợp tác: Trao đổi, thảo luận để thực hiện các nhiệm vụ học tập.
Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Sử dụng các kiến thức đã học ứng dụng vào thực tế, tìm tòi, phát hiện giải quyết các nhiệm vụ trong cuộc sống.

Năng lực riêng: Hình thành, phát triển năng lực ngôn ngữ và năng lực văn học (biết cảm nhận về câu văn hay trong bài đọc).

Phẩm chất

Bồi dưỡng tình yêu quê hương, đất nước và mọi người xung quanh.

ĐỒ DÙNG DẠY HỌC
Đối với giáo viên

Giáo án, SHS, SGV Tiếng Việt 4.
Tranh ảnh minh họa bài đọc.
Tranh ảnh minh, bài thơ, bài văn về cây đa ở làng quê Việt Nam và những hình ảnh đặc trưng của làng quê Việt Nam.
Máy tính, máy chiếu (nếu có).

Đối với học sinh

SHS Tiếng Việt 4.
Tranh ảnh, tư liệu, sưu tầm liên quan đến bài học và dụng cụ học tập theo yêu cầu của GV.

III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC

HOẠT ĐỘNG CỦA GV

HOẠT ĐỘNG CỦA HS

TIẾT 1: ĐỌC

ÔN BÀI CŨ

- GV giới thiệu chủ điểm mới: Sống để yêu thương và Uống nước nhớ nguồn. Hai chủ điểm đã mang đến cho các em rất nhiều cảm xúc đẹp về tình thương yêu, về lòng biết ơn. Hôm nay, các em bước sang chủ điểm thứ ba: Quê hương trong tôi.

- GV yêu cầu HS quan sát tranh chủ điểm SHS tr.76 và trả lời câu hỏi: Cho biết bức tranh nói với em điều gì về chủ điểm này?

- GV mời đại diện 1- 2 HS trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến (nếu có).

- GV nhận xét, đánh giá về tranh chủ điểm: Tranh chủ điểm có hình ảnh làng quê mộc mạc và thành phố hiện đại. Giữa 2 không gian đó ngăn cách nhau bởi một dòng sông có cây cầu nối hai bờ sông, nối làng quê với thành phố. Cảnh vật là đêm Rằm Trung thu. Vầng trăng vàng, tròn vành vạnh trên cao toả ánh sáng cho mọi miền: vùng xuôi hay miền ngược, đồng bằng hay hải đảo, thành phố hay nông thôn.... Đó là quê hương của mỗi người – nơi mình sinh sống và gắn bó. Các bài học sẽ giúp em có thêm những hiểu biết về quê hương, thêm yêu quý và tự hào về nơi đã sinh ra mình.

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo tâm thế hứng thú cho HS từng bước làm quen với bài học.

b. Cách tiến hành

- GV yêu cầu HS nói 2 – 3 câu giới thiệu về quê hương em hoặc địa phương em. Cảnh vật nào ở đó khiến em nhớ nhất? Vì sao?

- GV yêu cầu HS làm việc theo nhóm đôi và thảo luận.

- GV trình chiếu hình ảnh minh họa:

- GV mời đại diện 1 – 2 nhóm đôi trình bày ý kiến trước lớp. Các HS khác lắng nghe, nêu câu hỏi (nếu có).

- GV nhận xét, đánh giá và khích lệ HS.

- GV trình chiếu và hướng dẫn HS quan sát tranh minh họa SHS tr.80, dẫn dắt và giới thiệu bài đọc:

- GV dẫn dắt vào bài đọc: Mỗi người trong chúng ta luôn có những kí ức tuổi thơ về quê hương thân thương, nơi đã cùng chúng ta lớn lên từng ngày. Dù sau này có đi xa quê hương nhưng những hình ảnh thân thuộc, tình cảm nồng hậu dành cho nơi đây vẫn sẽ còn mãi. Chúng ta hãy cùng đọc bài Cây đa quê hương để cảm nhận rõ hơn về tình yêu, nỗi nhớ của giáo sư Nguyễn Khắc Viện dành cho quê hương cùng những hình ảnh cây đa hiện lên dưới cảm nhận của tuổi thơ nhé!

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Đọc văn bản

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Đọc được cả bài Cây đa quê hương với giọng đọc diễn cảm, thể hiện cảm xúc, sự khám phá của nhân vật.

- Hiểu từ ngữ mới trong bài; đọc đúng các từ dễ phát âm sai; nhấn giọng ở từ ngữ chỉ màu sắc.

- Luyện đọc cá nhân, theo cặp.

b. Cách tiến hành

- GV đọc cả bài: đọc diễn cảm, nhấn giọng ở những từ ngữ thể hiện tâm trạng, cảm xúc của nhân vật.

- GV mời 3 HS đọc nối tiếp các khổ thơ.

+ Đoạn 1: từ dấu đến cây đa quê hương.

+ Đoạn 2: tiếp theo đến trong cảnh, trong lá.

+ Đoạn 3: còn lại.

- GV hướng dẫn HS đọc:

+ Đọc đúng các từ ngữ chứa tiếng dễ phát âm sai: một toà cổ kính, ôm không xuể, nổi lên mặt đất...

+ Cách ngắt giọng ở những câu dài :

· Trong vòm lá, gió chiều gảy lên những điệu nhạc li kì,/ có khi tưởng chừng như ai cười/ ai nói/ trong cành, /trong lá.//

· Đây đó,/ ễnh ương ộp oạp,/ và xa xa, giữa cánh đồng, đàn trâu bắt đầu ra về,/ lững thững từng bước nặng nề,/ nhịp nhàng.//

+ Nhấn giọng ở một số từ ngữ thể hiện cảm xúc của tác giả khi nhớ về cây đa quê hương, nhớ về tuổi ấu thơ.

- GV mời 3 HS đọc nối cả bài thơ trước lớp.

- GV yêu cầu HS làm việc cặp đôi, mỗi HS đọc luân phiên từng khổ đến hết bài, sau đó đổi lại.

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, đọc toàn bài một lượt.

- GV mời 3 HS đọc nối tiếp các đoạn trước lớp.

- GV nhận xét, đánh giá và khích lệ HS đọc diễn cảm trước lớp.

Hoạt động 2: Trả lời câu hỏi

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Hiểu các từ ngữ chưa hiểu.

- Trả lời các câu hỏi có liên quan đến bài đọc.

- Hiểu được nội dung, chủ đề của bài đọc Cây đa quê hương.

b. Cách tiến hành

- GV hướng dẫn HS đọc phần Từ ngữ SGK tr.81.

+ Cổ kính: cũ và có vẻ đẹp trang nghiêm.

+ Chót vót: (cao) vượt lên hẳn những vật xung quanh.

+ Lững thững: (đi) chậm, từng bước một.

- GV mời 1 HS đọc câu hỏi 1: Nghĩ về quê hương, tác giả nhớ nhất hình ảnh nào?

+ GV hướng dẫn HS làm việc nhóm

+ GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời câu hỏi. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

+ GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án: Nghĩ về quê hương, tác giả nhớ nhất hình ảnh cây đa quê hương.

+ GV đặt câu hỏi phụ: Vì sao hình ảnh cây đa quê hương hiện lên đậm nét nhất trong nỗi nhớ, trí nhớ của tác giả?

+ GV mời 1 – 2 HS trả lời. HS khác lắng nghe, bổ sung ý kiến (nếu có).

+ GV nhận xét, ghi nhận đáp án hợp lí :

· Nghĩ về quê hương, tác giả nhớ đến hình ảnh cây đa. Vì cây đa ở ngay trước xóm.

· Vì cây đa rất đỗi thân thuộc với tất cả mọi người.

· Vì cây đa gắn liền với tuổi thơ của tác giả.

· Vì cây đa là nơi tác giả cùng bạn bè chiều nào cũng ra đó hóng mát, chơi đùa

- GV mời 2 HS đọc câu hỏi 2: Cây đa quê hương được tả như thế nào?

+ GV trình chiếu tranh minh họa SGK tr.81 :

+ GV hướng dẫn HS làm việc nhóm:

· 1 bạn tìm từ ngữ/ câu văn miêu tả thân cây và cành cây.

· 1 bạn tìm từ ngữ/ câu văn tả ngọn (đỉnh) cây.

· 1 bạn tìm từ ngữ/ câu văn tả rễ cây.

· 1 bạn tìm từ ngữ/ câu văn tả vòm cây.

+ GV mời 1 – 2 nhóm trả lời câu hỏi. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

+ GV nhận xét, đánh giá và khen ngợi HS.

+ GV chốt đáp án:

Tả cây đa quê hương	Bộ phận	Từ ngữ/ câu văn miêu tả
	Thân cây	Một tòa cổ kính chín, mười đứa bé bắt tay nhau ôm không xuể
	Cành cây	Lớn hơn cột đình
	Ngọn cây (đỉnh)	Chót vót giữa trời xanh, đến những con quạ đậu trên cao, nhìn cũng chẳng rõ
	Rễ cây	Nổi lên mặt đất thành những ụ, những hình thù kì quái lạ như những con rắn hổ mang giận giữ
	Vòm lá	Gió chiều gảy lên những điệu nhạc li kì, có khi tưởng chừng như ai cười ai nói trong cành, trong lá

- GV trình chiếu hình ảnh cây đa cho HS quan sát.

- GV mời 1 HS đọc câu hỏi 3: Vì sao tác giả gọi cây đa quê mình là cây đa nghìn năm?

+ GV hướng dẫn HS thảo luận theo nhóm (4 HS).

+ GV mời đại diện 1 – 2 nhóm trả lời. Các nhóm khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

+ GV tổng hợp các ý kiến của HS và khích lệ những suy nghĩ của các em.

+ GV nêu đáp án gợi ý : Tác giả gọi cây đa quê mình là cây đa nghìn năm vì :

· Cây đa rất to (chín, mười đứa bé bắt tay nhau ôm không xuể), cành cây lớn như cột đình.

· Cây đa rất cao (đỉnh chót vót giữa trời xanh), chứng tỏ cây có từ lâu đời.

· Cây trồng như một toà cổ kính hơn là một thân cây.

- GV nhấn mạnh: Tác giả gọi cây đa nghìn năm để khẳng định sự tồn tại, gắn bó lâu đời của cây đa đối với làng quê, đối với mỗi người từng sống ở làng quê.

- GV mời 1 HS đọc câu hỏi 4: Cây đa quê hương đã gắn bó với tuổi thơ của tác giả như thế nào?

+ GV hướng dẫn HS làm việc chung cả lớp.

+ GV mời nhiều HS trả lời câu hỏi. Các HS khác lắng nghe, nhận xét.

+ GV tổng hợp các ý kiến của HS :

· Tác giả nhớ về quê hương, nhớ về tuổi thơ của mình là nhớ đến cây đa quê hương.

· Tác giả nhớ lại những kỉ niệm thuở ấu thơ gắn bó với cây đa và cảnh vật ở quê hương.

· Tác giả nhớ rất kĩ những hình ảnh, cảnh vật của quê hương và miêu tả lại (như thế cảnh vật đang hiện ra trước mắt, có màu sắc, âm thanh, đăng hình..)...

- GV cung cấp thông tin: Hình ảnh cây đa, cảnh vật quê hương nhìn từ gốc đa được miêu tả rất chi tiết khiến chúng ta dễ dàng hình dung được màu sắc, đường nét, âm thanh,... của cảnh vật. Điều này chứng tỏ tác giả rất yêu cây đa, rất yêu quê hương thi cảnh vật quê hương mới khắc sâu, in đậm trong trí nhớ như thế.

- GV mời 1 HS đọc câu hỏi 5: Những chi tiết, hình ảnh nào trong bài gây ấn tượng đối với em? Vì sao?

+ GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân rồi trao đổi nhóm.

+ GV có thể nhắc lại những hình ảnh đẹp, đặc biệt về cây đa được miêu tả trong bài hoặc những hình ảnh, cảnh vật làng quê nhìn tủ gốc đa:

· Lúa vàng gợn sóng.

· Tiếng ễnh ương ộp oạp.

· Đàn trâu lững thững từng bước nặng nề, nhịp nhàng, bóng sừng trâu dưới ánh chiều kéo dài, lan giữa ruộng đồng yên lặng.

+ GV mời 2 – 3 HS trả lời câu hỏi. Các HS khác lắng nghe, nhận xét.

+ GV nhận xét, khen ngợi HS đã có cảm nhận riêng và lí do phù hợp.

+ GV đưa thêm yêu cầu giúp HS bước đầu cảm nhận bài văn tả cây cối: Bài Cây đa quê hương có 3 đoạn. Em hãy nêu ý của mỗi đoạn.

+ GV mời 1 – 2 HS trình bày trước lớp. HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

+ GV nhận xét, chốt đáp án :

· Đoạn 1: Giới thiệu về cây đa quê hương.

· Đoạn 2: Miêu tả cây đã

· Đoạn 3: Những cảnh đẹp của quê hương nhìn từ gốc cây đa.)

Hoạt động 3: Học thuộc lòng bài thơ.

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS

- Đọc cả bài đọc Cây đa quê hương.

b. Cách tiến hành

- GV hướng dẫn HS đọc diễn cảm bài thơ:

+ Làm việc cả lớp:

· GV mời đại diện 3 HS đọc nối tiếp các đoạn trước lớp.

· GV và cả lớp góp ý cách đọc diễn cảm.

+ Làm việc cá nhân: tự đọc bài.

- GV mời đại diện 1 HS đọc diễn cảm toàn bài trước lớp.

* CỦNG CỐ

- GV nhận xét, tóm tắt lại những nội dung chính của bài học.

- GV nhận xét, đánh giá sự tham gia của HS trong giờ học, khen ngợi những HS tích cực; nhắc nhở, động viên những HS còn chưa tích cực, nhút nhát.

* DẶN DÒ

- GV nhắc nhở HS:

+ Đọc lại bài Cây đa quê hương, hiểu ý nghĩa bài đọc.

+ Chia sẻ với người thân về bài đọc.

+ Đọc trước Tiết học sau: Luyện từ và câu SGK tr.82.

- HS lắng nghe.

- HS quan sát hình ảnh và lắng nghe GV nêu câu hỏi.

- HS trả lời.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe yêu cầu.

- HS làm việc nhóm đôi.

- HS quan sát.

- HS trình bày bài vẽ ý kiến trước lớp.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS quan sát và lắng nghe.

- HS quan sát, lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe GV đọc bài, đọc thầm theo.

- HS đọc bài, các HS khác lắng nghe, đọc thầm theo.

- HS luyện đọc.

- HS đọc bài trước lớp, các HS khác lắng nghe, đọc thầm theo.

- HS luyện đọc theo cặp.

- HS luyện đọc cá nhân.

- HS đọc bài trước lớp, các HS khác lắng nghe, đọc thầm theo.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS làm việc việc nhóm đôi

- HS đọc câu hỏi.

- HS lắng nghe, thực hiện.

- HS trả lời.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe.

- HS trả lời.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS đọc câu hỏi.

- HS quan sát.

- HS lắng nghe, thực hiện.

- HS trả lời câu hỏi.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS quan sát.

- HS đọc câu hỏi.

- HS thảo luận nhóm.

- HS trả lời.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS đọc câu hỏi.

- HS lắng nghe, thực hiện.

- HS trả lời.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS đọc câu hỏi.

- HS lắng nghe, thực hiện.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS trả lời.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe, thực hiện.

- HS trả lời.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS đọc bài.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe và thực hiện.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe, thực hiện.

TIẾT 2: LUYỆN TỪ VÀ CÂU - TRẠNG NGỮ CHỈ PHƯƠNG TIỆN

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo tâm thế hứng thú cho HS từng bước làm quen với bài học.

b. Cách thức tiến hành

- GV cho HS chơi trò chơi theo nhóm qua link

https://quizizz.com/join?gc=707258&source=liveDashboard

- GV tổng kết, tuyên dương HS.

- GV dẫn dắt vào bài học.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Xếp các trạng ngữ của mỗi câu trong các đoạn văn vào nhóm thích hợp.

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Phân biệt được trạng ngữ chỉ phương tiện.

b. Cách tiến hành:

- GV nêu yêu cầu của bài tập 1: Xếp các trạng ngữ của mỗi câu trong các đoạn văn vào nhóm thích hợp.

- GV yêu cầu 2 HS đọc đoạn văn a, b SGK tr.82.

- GV yêu cầu 1 HS đọc to, rõ các câu lệnh.

Chỉ nơi chốn

Chỉ thời gian

Chỉ phương tiện

- GV hướng dẫn HS thảo luận theo nhóm (4 HS).

- GV mời đại diện 2 – 3 nhóm trả lời câu hỏi. Các HS khác lắng nghe, nhận xét (nếu có).

- GV tổng hợp ý kiến của HS và chốt đáp án:

Đoạn	Trạng ngữ chỉ nơi chốn	Trạng ngữ chỉ thời gian	Trạng ngữ chỉ phương tiện
a	ở vùng sông nước miền Tây	Ngày xưa	Bằng vài cây tre già
b		Từ lâu	Với chiếc nón lá