Nội dung chính Ngữ văn 11 kết nối tri thức Bài 9 Đọc 1: Bài ca ngất ngưởng

VĂN BẢN 1: BÀI CA NGẤT NGƯỞNG

I. VĂN BẢN VĂN HỌC CÓ NHIỀU CHỦ ĐỀ

• Chủ đề là vấn đề cơ bản trong văn bản, thể hiện sự quan tâm và nhận thức của nhà văn đối với cuộc sống.

• Văn bản văn học đa dạng về chủ đề, đáp ứng đa dạng độc giả.

=> Sự đa dạng về chủ đề khiến văn bản trở nên đa nghĩa, đáp ứng sự mong đợi của nhiều độc giả.

II. TÌM HIỂU CHUNG VỀ TÁC PHẨM

1. Tác giả, xuất xứ và nội dung chính của văn bản Bài ca ngất ngưởng.

a. Tác giả: 

Nguyễn Công Trứ - nhà thơ có nhiều đóng góp cho thể thơ hát nói.

b. Xuất xứ Bài ca ngất ngưởng

• Bài thơ được chép ở Gia phả tập biên và được phổ biến rộng rãi.

• Thể hiện cuộc đời đa dạng của Nguyễn Công Trứ, tài năng sáng tác và tâm hồn cao quý.

2. Thể hát nói

• Thể thơ hát nói phát triển từ thế kỉ XVII, đạt đến đỉnh cao trong XVIII – XIX.

• Kết hợp các thể thơ và lối hát nói, đa dạng về hình thức và nội dung.

III. MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM VỀ MẶT HÌNH THỨC CỦA VĂN BẢN BÀI CA NGẤT NGƯỞNG.

1. Bố cục của bài thơ

+ Phần 1 (6 câu đầu): cuộc đời làm quan đạt tới danh vọng “ngất ngưởng”.

+ Phần 2 (4 câu tiếp): cởi mũ áo từ quan về quê với hành động “ngất ngưởng”.

+ Phần 3 (6 câu tiếp): cuộc sống trí sĩ phong tình “ngất ngưởng”.

+ Phần 4 (3 câu kết): đạo nghĩa quân thân và đúc kết cả cuộc đời kinh lịch,“ngất ngưởng”.

2. Những từ ngữ mang tính chất tự xưng của tác giả

Sử dụng nhiều từ ngữ tự xưng như biệt danh và đại từ, thể hiện phong cách mạnh mẽ và cá tính riêng của tác giả.

3. Phong cách ngôn ngữ của tác giả

• Sử dụng từ ngữ trang trọng kết hợp với từ dân dã, tạo nên sắc thái biểu cảm phong phú.

• Đa dạng các biện pháp tu từ như lặp từ, đối từ và cú pháp.

IV. PHÂN TÍCH THÁI ĐỘ SỐNG, CÁCH HÀNH XỬ CỦA TÁC GIẢ QUA VĂN BẢN BÀI CA NGẤT NGƯỞNG

1. Những nét nghĩa khác nhau của từ “ngất ngưởng”.

Chủ đề "ngất ngưởng" đa chiều, liên quan đến thành công, hành động độc đáo, thưởng thức cuộc sống, và đạo nghĩa.

2. Thái độ sống, phong cách sống “ngất ngưởng”

• Tận tuỵ với quốc gia, nhưng vẫn giữ được tính cá nhân, cá tính riêng.

• Phong cách sống tự do tự tại, không mắc bận chuyện thị phi.

• Yêu quê hương và sống có đạo đức, thanh bạch.

V. PHÂN TÍCH SỰ ĐỐI LẬP TRONG PHONG CÁHC HÀNH XỬ VÀ NHẬN BIẾT CHỦ ĐỀ CỦA VĂN BẢN BÀI CA NGẤT NGƯỞNG

• Đối lập giữa xã hội và cá nhân

• Chống lại những điều ác độc của xã hội nhưng vẫn giữ vững phẩm chất cá nhân.

• Đối lập trong tâm hồn người sáng tác

• Khao khát thành công và sự hài hòa tâm hồn, tìm kiếm sự cao quý trong cuộc sống.

• Sự chấp nhận và đối đầu với thách thức, mục tiêu lớn lao.

VI. TỔNG KẾT

1. Nội dung

• Nội dung sâu sắc, ý nghĩa sâu xa về cuộc sống và tình cảm con người.

• Tác giả thể hiện tâm hồn và cá nhân một cách chân thành.

• Làm nổi bật văn hóa và tình yêu quê hương.

• Góp phần khích lệ tinh thần làm việc sáng tạo và tự do.

• Tác phẩm ghi lại một giai đoạn quan trọng trong lịch sử văn hóa Việt Nam.

• Là nguồn tư liệu quý giá để hiểu sâu hơn về tác giả và thời đại.

2. Nghệ thuật

• Tính khách quan và phiêu lưu, thể hiện sự đổi mới trong sáng tác văn học.

• Các biện pháp nghệ thuật tinh tế và đa dạng.