Nội dung chính hóa học 10 cánh diều Bài 4: Mô hình nguyên tử và orbital nguyên tử

BÀI 4. MÔ HÌNH NGUYÊN TỬ VÀ ORBITAL NGUYÊN TỬ

I. NGUYÊN TỐ HÓA HỌC.                                                                                                

1. Khái niệm nguyên tố hóa học

- Nguyên tố hóa học là tập hợp các nguyên tử có cùng số hạt proton.

- So sánh:

• Giống: đều có 1 proton và 1 electron trong nguyên tử
• Khác:
  Nguyên tử H thứ nhất không có neutron
  Nguyên tử H thứ hai chứa 1 neutron

Nguyên tử H thứ ba chứa 2 neutron

- Trả lời câu hỏi 1 sgk trang 16:

Ion Li+ có 3 proton trong hạt nhân.

2. Số hiệu nguyên tử, số khối, kí hiệu nguyên tử

- Số proton trong mỗi hạt nhân nguyên tử được gọi là số hiệu nguyên tử, kí hiệu là Z.

- Số khối là tổng số proton (Z) và neutron (N) trong một hạt nhân nguyên tử , kí hiệu là A

Công thức: A= Z+N

- Kí hiệu nguyên tử:  

Ý nghĩa: cho biết kí hiệu hóa học của nguyên tố (X), số hiệu nguyên tử Z và số khối A

Ví dụ hình 3.4

- Trả lời luyện tập 1 sgk trang 17:

Phân tử S₈ có 128 electron

=> S có 128:8 = 16 (electron)

=> p =e = 16

Vậy số hiệu nguyên tử của lưu huỳnh là 16.

- Trả lời luyện tập 2 sgk trang 17:

Khối lượng gần đúng của nguyên tử này:

Z.1 + Z.0,00055 + N.1 = Z + N (amu)

Số khối của nguyên tử này: Z + N

Khối lượng gần đúng theo amu xấp xỉ bằng số khối của nguyên tử.

- Trả lời câu luyện tập 3 sgk trang 17:

- Trả lời câu hỏi 2 sgk trang 17:

Kí hiệu là:

II. ĐỒNG VỊ, NGUYÊN TỬ KHỐI TRUNG BÌNH

1. Đồng vị

Đáp án phiếu học tập:

• : Nguyên tử H có điện tích hạt nhân là 1 và số khối là 1
  => số neutron = 0

 : Nguyên tử H có điện tích hạt nhân là 1 và số khối là 2
=> số neutron =1

 : Nguyên tử H có điện tích hạt nhân là 1 và số khối là 3

=> số neutron = 2

• Khái niệm đồng vị: Các nguyên tử của cùng một nguyên tố hóa học có cùng số neutron khác nhau là đồng vị của nhau.
• Nguyên tử M và T là đồng vị của nhau.

2. Nguyên tử khối trung bình

• Nguyên tử khối là khối lượng tương đối của của một nguyên tử, cho biết khối lượng của một nguyên tử nặng gấp bao nhiêu lần 1 amu.
• Nguyên tử khối của nguyên tố hóa học có nhiều đồng vị là nguyên tử khối trung bình của đồng vị kí hiệu là
• Công thức tính nguyên tử khối trung bình:

Trong đó:

X, Y, Z… lần lượt là số khối của các đồng vị

x, y, z … là phần trăm số nguyên tử các đồng vị tương ứng.

• Trả lời câu luyện tập 4 sgk trang 18:

Áp dụng công thức tính nguyên tử khối trung bình ta có: