Giáo án điện tử Ngữ văn 8 chân trời Bài 9 Đọc 1: Hoàng Lê nhất thống chí

CHÀO CẢ LỚP!

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BUỔI HỌC NÀY

KHỞI ĐỘNG

Em biết gì về thời Vua Lê – Chúa Trịnh hay về những chiến công của Hoàng đế Quang Trung? Em hãy chia sẻ cùng các bạn trong lớp nhé!

Bài 9: Âm vang của lịch sử

(truyện lịch sử)

[Văn bản 1]

Hoàng Lê nhất thống chí

NỘI DUNG BÀI HỌC

I TRI THỨC NGỮ VĂN

THẢO LUẬN NHÓM

Dựa vào nội dung đã đọc ở nhà để trả lời các câu hỏi liên quan đến phần kiến thức ngữ văn: Em hãy khái niệm và đặc điểm của truyện lịch sử thể hiện qua các yếu tố như bối cảnh (thời gian – không gian), cốt truyện, nhân vật, ngôn ngữ?

1. Truyện lịch sử
2. Đặc điểm của truyện lịch sử
3. a) Bối cảnh
4. b) Cốt truyện

Cốt truyện trong truyện lịch sử

• Truyện lịch sử cần kết nối nhiều loại sự kiện liên quan đến:
  • Quá trình hình thành – hưng thịnh – diệt vong của nhà nước.
  • Những biến cố lớn trong đời sống xã hội.

Sử dụng cốt truyện đa tuyến.

Các tuyến sự kiện này có thể được kể song hành, đan xen nhau trong cùng một chương/ hồi của truyện.

Ví dụ

Các tuyến truyện

• Chúa Trịnh – Vua Lê gắn với quá trình suy tàn của chính quyền phong kiến Lê – Trịnh dẫn đến cảnh triệt hạ, tàn sát lẫn nhau để tranh giành quyền lực.
• Quang Trung Nguyễn Huệ với những chiến công oanh liệt từ những lần tiến quân ra Bắc dẹp loạn, đánh đuổi ngoại xâm, bảo vệ bờ cõi,..

1. c) Nhân vật

• Là những nhân vật có ảnh hưởng đến tiến trình lịch sử của một dòng tộc, một quốc gia,…tên tuổi, công trạng được ghi chép trong lịch sử.
• Nhân vật phụ trong truyện thường do người viết bổ sung, làm nổi bật sự kiện, nhân vật chính.
• Để tái hiện, làm sống dậy các sự kiện, nhân vật ấy, nhà văn phải sử dụng trí tưởng tượng của mình để:
  • Tạo ra các chi tiết về ngoại hình, hành vi, tâm lí, lời nói,..của nhân vật chính
  • Tạo ra các nhân vật phụ, cảnh quan, không khí lịch sử bao quanh nhân vật.

Truyện lịch sử cần đến sự hư cấu.

1. d) Ngôn ngữ

• Mang đậm sắc thái lịch sử thể hiện qua:
  • Các hệ thống chi tiết miêu tả thiên nhiên, đồ vật, ngoại hình nhân vật
  • Cách sử dụng từ ngữ của người kể chuyện
  • Cách nghĩ, cách nói năng của nhân vật trong bối cảnh lịch sử cụ thể.

II TÌM HIỂU CHUNG

1. Tác giả

Trình bày hiểu biết của em về nhóm tác giả Ngô Gia Văn Phái?

• Cuối thế kỉ XVIII đầu thế kỉ XIX có gia đình họ Ngô Thì ( Sở, Nhiệm, Chí, Du...) quê ở làng Tả Thanh Oai, Hà Tây nổi tiếng đỗ cao, có tài văn học.
• Một số người trong gia đình họ đã viết tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí trong đó có hai tác giả chính là Ngô Thì Chí và Ngô Thì Du.

2. Tác phẩm

Em hãy trình bày những hiểu biết của em về xuất xứ của văn bản.

• Viết bằng chứ Hán, kết cấu theo kiểu truyện chương hồi Trung Quốc, gồm 17 hồi.
• Nội dung: khắc họa sinh động bức tranh rộng lớn của xã hội Việt Nam từ cuối thế kỉ XVIII - đầu thế kỉ XIX.
• Văn bản được trích gồm:
  • Một phần Hồi thứ hai (kể lại việc kiêu binh nổi loạn, phò chúa mới Trịnh Tông lên ngôi sau khi truất quyền chúa cũ Trịnh Cán, đã trở nên kiêu căng, hành động càn quấy, gây bao tai họa, náo động chốn kinh thành).
  • Một phần Hồi thứ mười bốn (kể lại việc Vua Quang Trung đại phá quân Thanh).

III TÌM HIỂU CHI TIẾT

1. Cốt truyện, các tuyến sự kiện

THẢO LUẬN NHÓM ĐÔI

Tóm tắt chuỗi sự kiện chính trong đoạn trích. Chỉ ra mối liên hệ giữa hai đoạn trích này.

(1) Tuyến thứ nhất là chuỗi sự kiện diễn ra nơi phủ chúa – cung vua (sự kiện kiêu binh nổi loạn giết Quận Huy, truất ngôi Trịnh Cán, đưa Trịnh Tông lên ngôi).

(2) Tuyến thứ hai là chuỗi sự kiện vua Quang Trung đại phá quân Thanh; sự thảm bại và cuộc trốn chạy của đội quân xâm lược nhà Thanh và vua Lê Chiêu Thống.

• Mối quan hệ nhân quả giữa các sự kiện trong Hồi thứ hai và Hồi thứ mười bốn: