Giáo án điện tử Ngữ văn 11 kết nối Bài 9 Đọc 2: Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc

VUI MỪNG CHÀO ĐÓN CÁC EM ĐẾN VỚI BUỔI HỌC HÔM NAY

KHỞI ĐỘNG

Hãy kể ngắn gọn về một tấm gương đã anh dũng hi sinh vì nền độc lập tự chủ của đất nước ta trong thời kì chống thực dân Pháp xâm lược.

Bài 9:

Lựa chọn và hành động

[Văn bản 2]

Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. TÌM HIỂU CHUNG
2. Thể văn tế

Dựa vào kiến thức đã chuẩn bị, thực hiện nhiệm vụ sau: Trình bày một số đặc trưng của thể loại văn tế.

1. Khái niệm

• Văn tế (tế văn, ai điều, ai vãn,..) là một kiểu loại văn bản thường dùng trong đời sống.
• Chức năng: tế vong hồn, ca tụng và ghi nhớ công đức người đã khuất.

1. Phân loại

Văn xuôi

Văn vần

Biền văn

Phối hợp các thể văn

1. Cấu trúc

Tán: thể hiện nhận định, đánh giá, thường là ca ngợi công đức người được tế.

Thán: khái quát về sự nghiệp, công lao, tải năng, đức độ,... của người được tế.

Ai: bày tỏ niềm đau đớn, thương xót, sự kính trọng, ghi nhớ công ơn,... với người được tế.

1. Đối tượng

• Tuỳ vào thể văn được lựa chọn, đối tượng người được tế là tập thể hay cá nhân, ảnh hưởng của người được tế đối với nhân dân, sáng tạo riêng của người viết,.. mà cấu trúc nội dung trên có thể có sự điều chỉnh.

1. Ngôn ngữ

• Ngôn từ trang nghiêm, giản dị, dễ hiểu để thể hiện sự chân thành, kính trọng,.. với người được tế.
• Ngoài ra, văn tế cũng thường có những câu từ mang tính chất khuôn mẫu.

1. Bút pháp

• Phối hợp đa dạng các yếu tố như nghị luận, tự sự, trữ tình, biểu cảm.

THẢO LUẬN NHÓM

Chia lớp thành 3 nhóm, chuẩn bị thảo luận theo những yêu cầu sau:

• Trình bày những hiểu biết về tác giả Nguyễn Đình Chiếu, hoàn cảnh sáng tác văn bản Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc.
• Căn cứ vào hiểu biết chung về cấu trúc nội dung thể văn tế, hãy xác định bố cục và nêu nội dung chính của mỗi phần trong văn bản.
• Xác định đối tượng của bài văn tế và ý nghĩa nhan đề Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc.

2. Tác giả

Nguyễn Đình Chiểu

(1822-1888)

• Tự là Mạnh Trạch, hiệu Trọng Phủ, Hối Trai.
• Ông xuất thân trong gia đình nho học, năm 1843 thi đỗ tú tài ở trường thi Gia Định.  
• Quê quán: làng Tân Thới, huyện Bình Dương, tỉnh Gia Định.
• Trên đường ra Huế học chuẩn bị thi tiếp (năm 1846) ông nhận được tin mẹ mất, phải bỏ thi về quê chịu tang, dọc đường ông bị đau mắt nặng rồi bị mù.
• Về quê ông mở trường dạy học, bốc thuốc chữa bệnh cho dân, tiếng thơ ông Đồ Chiểu vang khắp lục tỉnh.
• Khi Pháp xâm lược ông hăng hái giúp các nghĩa quân bàn mưu tính kế, bị giặc dụ dỗ mua chuộc ông khẳng khái khước từ.
• Là tấm gương sáng ngời về nghi lực và đạo đức đặc biệt là thái độ một đời gắn bó chiến đấu không mệt mỏi vì lẽ phải, vì lợi ích của nước của dân.
• Các sáng tác chính: chủ yếu bằng chữ Nôm
  • Truyện thơ dài: truyện Lục Vân Tiên, Dương Tử - Hà Mậu sáng tác trước khi thực dân Pháp xâm lược.
  • Một số tác phẩm khác: Chạy giặc, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, Ngư tiều y thuật vấn đáp,... sáng tác sau khi Pháp xâm lược.

3. Tác phẩm