Giáo án KHTN 9 kết nối Bài 21: Sự khác nhau cơ bản giữa phi kim và kim loại

Kim cương (một dạng thù hình của carbon) 

Chlorine

Lưu huỳnh

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Carbon

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS quan sát hình sau.

- GV yêu cầu HS dựa vào hình kết hợp đọc thông tin trong SGK: Hãy cho biết các dạng tồn tại của carbon. 

- GV cung cấp cho HS thông tin về tính hấp phụ.

- GV yêu cầu HS liên hệ thực tế: Hãy nêu các ứng dụng của carbon.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

-  HS quan sát hình, đọc thông tin trong SGK để trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời câu hỏi. 

* Trả lời câu hỏi của GV (DKSP).

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về ứng dụng của carbon.

- GV chuyển sang nội dung mới.

I. Ứng dụng của một số phi kim quan trọng

1. Carbon

- Trong tự nhiên, đơn chất carbon tồn tại ở các dạng chính: kim cương, than chì, carbon vô định hình.

- Than gỗ, than xương,… có tính hấp phụ.

- Tính hấp phụ: khả năng giữ trên bề mặt của nó các phân tử chất khí, chất tan trong dung dịch.

- Ứng dụng:

Nhiệm vụ 2: Lưu huỳnh

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS quan sát hình sau.

- GV yêu cầu HS dựa vào hình kết hợp đọc thông tin trong SGK: Hãy cho biết các dạng ứng dụng của lưu huỳnh. 

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

-  HS quan sát hình, đọc thông tin trong SGK để trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời câu hỏi. 

* Trả lời câu hỏi của GV (DKSP).

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về ứng dụng của lưu huỳnh.

- GV chuyển sang nội dung mới.

2. Lưu huỳnh

Một số ứng dụng của lưu huỳnh:

- Lưu hóa cao su.

- Sản xuất dược phẩm.

- Sản xuất sulfuric acid.

- Sản xuất thuốc diệt nấm.

- Sản xuất pháo hoa, diêm.

Nhiệm vụ 3: Chlorine

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS quan sát hình sau.

- GV yêu cầu HS dựa vào hình kết hợp đọc thông tin trong SGK: Hãy cho biết các ứng dụng của chlorine trong đời sống. 

- GV tổ chức cho HS khái quát kiến thức thông qua trả lời câu hỏi mục Hoạt động (SGK trang 101): Sử dụng Hình 21.2, kết hợp với những hiểu biết của em trong thực tế, em hãy trình bày một số ứng dụng của các phi kim như carbon, lưu huỳnh, chlorine trong cuộc sống.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

-  HS quan sát hình, đọc thông tin trong SGK để trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời câu hỏi. 

* Trả lời câu hỏi của GV (DKSP).

* Trả lời câu hỏi mục Hoạt động (DKSP).

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về ứng dụng của chlorine.

- GV chuyển sang nội dung mới.

3. Chlorine

Một số ứng dụng của chlorine:

- Khử trùng nước sinh hoạt.

- Sản xuất nước Javel, chất tẩy rửa,….

- Tẩy trắng vải, sợi, bột giấy,….

- Sản xuất chất dẻo,….

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Sự khác nhau về tính chất vật lí

Bước 1 : GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 3 nhóm, yêu cầu:

Nhóm 1: Quan sát hình sau và trả lời câu hỏi: Nêu loại vật liệu làm dây dẫn điện và vật liệu làm vỏ cách điện. Em rút ra nhận xét gì về tính dẫn điện của phi kim, kim loại?.

+ Nhóm 2: Nếu cùng dùng nhiệt độ tác dụng lên thìa sắt và mẩu lưu huỳnh (cùng khối lượng), theo em chất nào sẽ nóng chảy nhanh hơn? Từ thí nghiệm này, em có kết luận gì về nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi của kim loại và phi kim?

+ Nhóm 3: Một chiếc chìa khóa làm bằng nhôm và một mẩu than cùng rơi xuống nước, vật nào sẽ chìm nhanh hơn? Tại sao?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

-  HS liên hệ thực tế, đọc thông tin trong bài để thực hiện yêu cầu của GV.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết); ghi lại những HS tích cực, những HS chưa tích cực để điều chỉnh.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 - 3 HS xung phong trả lời.

* Trả lời câu hỏi của GV:

+ Nhóm 1: Đồng được dùng làm dây dẫn điện; cao su/nhựa (ứng dụng của phi kim) được dùng làm dây dẫn điện ⇒ Kim loại dẫn điện, hầu hết phi kim không dẫn điện.

+ Nhóm 2: Lưu huỳnh nóng chảy nhanh hơn ⇒ Phi kim có nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi thấp hơn kim loại.

+ Nhóm 3: Chìa khóa bằng nhôm sẽ chìm nhanh hơn vì nhôm có khối lượng riêng lớn hơn carbon.

- Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về sự khác biệt trong tính chất vật lí giữa kim loại và phi kim.

- GV chuyển sang nội dung mới. 

II. Sự khác nhau giữa phi kim và kim loại

1. Sự khác nhau về tính chất vật lí 

a) Tính dẫn điện

- Kim loại dẫn điện tốt, phi kim thường không dẫn điện.

- Silicon tinh khiết là chất bán dẫn.

- Than chì có dẫn điện nhưng yếu hơn kim loại.

- Ví dụ:

Silicon được dùng trong các 

vi mạch điện tử

b) Nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi

- Phần lớn phi kim có nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi thấp hơn kim loại.

- Ở nhiệt độ thường: 

+ Kim loại: hầu hết ở thể rắn (trừ Hg).

+ Phi kim: tồn tại ở cả 3 thể.

c) Khối lượng riêng:

- Phi kim có khối lượng riêng nhỏ hơn kim loại.

Nhiệm vụ 2: Sự khác nhau về tính chất hóa học 

Bước 1 : GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 2 nhóm, yêu cầu:

+ Nhóm 1: Dựa vào kiến thức đã học trong Bài 6: Giới thiệu về liên kết hóa học (KHTN 7 trang 36), trả lời câu hỏi: Đánh giá khả năng nhường, nhận electron của kim loại và phi kim.

+ Nhóm 2: Dựa vào kiến thức đã học trong Bài 10: Oxide (KHTN 8 trang 44): Cho biết sản phẩm khi cho kim loại, phi kim tác dụng với oxygen. 

- GV yêu cầu HS vận dụng kiến thức đã học trả lời câu hỏi mục Câu hỏi và bài tập (SGK trang 102). 

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

-  HS nhớ lại kiến thức đã học, đọc thông tin trong bài để thực hiện yêu cầu của GV.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết); ghi lại những HS tích cực, những HS chưa tích cực để điều chỉnh.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 - 3 HS xung phong trả lời.

* Trả lời câu hỏi của GV (DKSP).

* Trả lời câu hỏi mục Câu hỏi và bài tập:

1. Trong phản ứng hóa học giữa kim loại và phi kim: phi kim có nhiều electron ở lớp ngoài cùng nên dễ nhận electron thành ion âm để có đủ 8 electron giống nguyên tố khí hiếm cùng chu kì, kim loại thường có 1, 2, 3 electron nên dễ cho electron thành ion dương để có lớp vỏ ngoài bão hòa electron giống nguyên tố khí hiếm gần nhất.

2. Tính chất vật lí: ở nhiệt độ thường: 

+ Kim loại: hầu hết ở thể rắn (trừ Hg).

+ Phi kim: tồn tại ở cả 3 thể.

Tính chất hóa học: phi kim tác dụng với khí oxygen tạo oxide acid; kim loại tác dụng với oxygen tạo oxide base hoặc oxide lưỡng tính. 

- Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về sự khác biệt trong tính chất hóa học của kim loại và phi kim.

- GV chuyển sang nội dung luyện tập. 

2. Sự khác nhau về tính chất hóa học

a) Phản ứng của kim loại với phi kim

- Kim loại: dễ nhường electron để tạo ion dương.

- Phi kim: dễ nhận electron tạo ion âm.

- Ví dụ:

Na → Na⁺ +1e

Cl + 1e  → Cl^-

2Na + Cl₂ → 2NaCl

b) Phản ứng của phi kim và kim loại với oxygen

- Kim loại: tạo oxide base.

Ví dụ: 2Mg + O₂  2MgO

- Phi kim: tạo oxide acid.

Ví dụ: S + O₂  SO₂