Đáp án Ngữ văn 9 kết nối Bài 4: Văn bản 2. Từ thằng quỷ nhỏ của Nguyễn Nhật Ánh nghĩ về những phẩm chất của một tác phẩm viết cho thiếu nhi

BÀI 4: KHÁM PHÁ VẺ ĐẸP VĂN CHƯƠNG

VĂN BẢN 2. TỪ THẰNG QUỶ NHỎ CỦA NGUYỄN NHẬT ÁNH NGHĨ VỀ NHỮNG PHẨM CHẤT CỦA MỘT TÁC PHẨM VIẾT CHO THIẾU NHI - (TRẦN VĂN TOÀN)

TRƯỚC KHI ĐỌC

Câu hỏi: Em đã đọc tác phẩm văn học nào viết về những con người có ngoại hình khác lạ? Chia sẻ ngắn gọn cảm nhận của em về tác phẩm ấy.

Soạn bài chi tiết:

Dựa trên câu chuyện có thật về Joseph Merrick, một người đàn ông mắc chứng bệnh voi man voi, cuốn tiểu thuyết này kể về cuộc đời đầy bi kịch của anh khi bị trưng bày như một quái vật trong rạp xiếc. Mặc dù ngoại hình dị dạng, Merrick lại có một tâm hồn cao đẹp và lòng trắc ẩn. Cuốn sách đề cao sự tôn trọng nhân phẩm con người và lên án sự tàn nhẫn của xã hội.

"Người đàn ông voi" là một câu chuyện xúc động về một người đàn ông bị đánh giá bởi ngoại hình bên ngoài. Nó là lời nhắc nhở mạnh mẽ rằng vẻ đẹp đích thực nằm ở bên trong con người.

SAU KHI ĐỌC

TRẢ LỜI CÂU HỎI

Câu hỏi 1: Văn bản bàn luận về vấn đề gì? Theo em, phạm vi của vấn đề bàn luận trong văn bản này có gì khác với văn bản “Người con gái Nam Xương” – một bi kịch của con người.

Soạn bài chi tiết:

Văn bản bàn luận về vấn đề: Thông điệp sâu sắc kèm những gợi mở nhiều suy nghĩ về phẩm chất của một tác phẩm văn học viết cho thiếu nhi qua văn bản Thằng quỷ nhỏ.

Phạm vi của bài viết này rộng hơn “Người con gái Nam Xương – bi kịch của một kiếp người.” Ở tác phẩm của Nguyễn Đăng Na chỉ tập trung nói về số phận người phụ nữ thông qua nhân vật Vũ Nương. Còn với Trần Văn Toàn, ông đã viết nên những suy nghĩ đáng quý, những bài học khác nhau khi viết một tác phẩm thiếu nhi thông qua đọc Thằng quỷ nhỏ của Nguyễn Nhật Ánh.

Bài viết của Nguyễn Đăng Na mang tính phê phán xã hội phong kiến, thể hiện sự phẫn nộ trước những bất công mà người phụ nữ phải gánh chịu. Trong khi đó, bài viết của Trần Văn Toàn mang tính tích cực hơn, tập trung vào những bài học giáo dục và giá trị nhân văn mà tác phẩm thiếu nhi mang lại.

Câu hỏi 2: Từ luận đề, tác giả đã triển khai các luận điểm theo trình tự nào? Xác định các luận điểm chính của văn bản. Các luận điểm ấy có quan hệ với nhau như thế nào?

Soạn bài chi tiết:

Các luận điểm chính của văn bản:

+ Những suy ngẫm của tác giả thông qua nhân vật Quỳnh cũng như những câu chuyện xoay quanh Quỳnh.

+ Câu chuyện con người - xã hội hiện hành khi được đúc kết trong câu chuyện của Quỳnh.

+ Một vài thảo luận về những phẩm chất của các tác phẩm cần có của một tác phẩm thiếu nhi

Mối quan hệ giữa các luận điểm: Tác giả đi từ câu chuyện để từ đó đưa ra vấn đề bàn luận là những phẩm chất cần có của một tác phẩm viết cho thiếu nhi.

Câu 3: Đọc phần (1) và cho biết tác giả bài nghị luận đã dùng những lí lẽ, bằng chứng nào để phân tích nhân dạng của Quỳnh và thái độ của các nhân vật khác đối với nhân dạng ấy. Em có nhận xét gì về các lí lẽ bằng chứng được tác giả sử dụng?

Soạn bài chi tiết:

Các lý lẽ, bằng chứng để phân tích nhân dạng của Quỳnh và thái độ của các nhân vật là:

- Hai vành tai to, mỗi khi Quỳnh có tâm trạng nó lại ve vẩy như cánh bướm; thêm vào đó, là chiếc mũi to, đỏ ửng, lấm tấm mồ hôi.

- Quỳnh ít nói, ít cười, lầm lũi, vụng về", "thích chơi một mình", "hay bị bạn bè trêu chọc".

- Trong mắt mọi người, Quỳnh chỉ là một thằng hề, để tiêu khiển, để mua vui cho đám đông hồn nhiên, vô tâm: “Họ lấy anh làm trò tiêu khiển. Anh giúp họ giải buồn hoặc thoả mãn tính hiếu kì hoặc lấp đầy những phút giây nhàn rỗi.”

- Ngay cả với Hạnh, cô lớp trưởng luôn đúng mực, người luôn đứng ra trấn áp những kẻ bày trò tai quái với Quỳnh thì giữa họ vẫn có một khoảng cách mênh mông

- Nga cảm thấy sợ hãi khi biết Quỳnh thích mình.

Nhận xét về các lí lẽ và bằng chứng được tác giả sử dụng:

Các lí lẽ và bằng chứng được sử dụng rất thuyết phục: giúp người đọc hiểu rõ về nhân dạng của Quỳnh và thái độ của các nhân vật khác đối với nhân dạng ấy.  Các lí lẽ và bằng chứng được trình bày một cách logic, chặt chẽ: giúp người đọc dễ dàng theo dõi và tiếp thu thông tin. Ngôn ngữ sử dụng giản dị, dễ hiểu: phù hợp với đối tượng là thiếu nhi.

Câu hỏi 4: Đọc phần (2) và cho biết tác giả có quan điểm như thế nào về nhân dạng của con người. Em hãy dẫn ra một vài lí lẽ và bằng chứng tiêu biểu trong văn bản giúp làm sáng tỏ quan điểm của tác giả.

Soạn bài chi tiết:

Quan điểm của tác giả về nhân dạng của con người “… nhân dạng hóa ra không phải là bề ngoài, một thứ “nước sơn” như lời khẳng định của một câu tục ngữ. Nhân dạng cũng được nhào nặn và xét đoán theo các chuẩn mực giá trị. Nhân dạng là của riêng một cá nhân nhưng nó lại được định giá bởi cộng đồng. Nó không phải chỉ là những cơ quan để thực hiện các chức năng sinh học mà còn được nhào trộn và định giá theo chuẩn mực, quy tắc thẩm mĩ của một cộng đồng. Một kẻ có nhân dạng dị thường, lạc loài khó có thể được chấp nhận có một tâm hồn bình thường trong mắt người khác”

Bởi lẽ, ta có thể thấy được qua nhân vật Quỳnh. Quỳnh xấu xí, bị mọi người trêu ghẹo, thậm chí là cô lập. Nhưng Quỳnh, từ phía bên trong vẫn là một câu bé ấm áp. Cậu sửa bàn học cho bạn bè, và hơn hết cậu dành thứ tình cảm quý giá cho Nga. Nhưng dù là thế, chẳng ai để tâm tới. Nga còn sợ hãi trước thứ tình cảm ấy của Quỳnh. Nhân dạng được đánh giá bởi cộng đồng chứ không đánh giá qua vân chữ, nét mặt hay tính cách.

Câu hỏi 5: Trong phần (2) tác giả đã lí giải như thế nào về cách ứng xử của chúng ta trước một nhân dạng đặc biệt? Việc liên tưởng đến truyện cổ tích trong đoạn cuối của phần này có tác dụng gì?

Soạn bài chi tiết:

- Tác giả đã lý giải rằng nó hoạt động loại trừ với những gì còn lại những gì thuộc về số ít, những gì lệch chuẩn những gì dị thường.

- Việc liên tưởng có tác dụng minh chứng cho việc quy chuẩn về sự thống nhất giữa nhân hình và nhân tính.

Câu hỏi 6: Trong phần (3) theo tác giả một tác phẩm văn học viết cho thiếu nhi cần có những phẩm chất gì? Những câu văn nào giúp em nhận ra điều đó?

Soạn bài chi tiết:

Theo tác giả, những phẩm chất cần có của một tác phẩm văn học viết cho thiếu nhi:

- Không nên đối xử với những ngoại lệ, những bất thường như những gì sai lạc, như những tồn tại thứ cấp mà có lẽ cần hình dung về chúng như những tồn tại khác.

- Thứ hai, không nên biến những nhân vật trong các tác phẩm văn học thiếu nhi trở thành những nhân vật hoàn hảo.

- Cuối cùng, phải viết cho trẻ em từ cái nhìn của một người lớn sâu sắc và từng trải.

Câu hỏi 7: Trong đoạn cuối của bài nghị luận, tác giả cho rằng: “phải viết cho trẻ em từ cái nhìn của một người lớn sâu sắc và từng trải”. Em có suy nghĩ gì về quan niệm này?

Soạn bài chi tiết:

Việc "phải viết cho trẻ em từ cái nhìn của một người lớn sâu sắc và từng trải" có cả mặt tích cực và hạn chế. Để sáng tác được những tác phẩm hay và ý nghĩa dành cho trẻ em, người viết cần có sự kết hợp hài hòa giữa kinh nghiệm sống của người lớn và sự thấu hiểu về tâm lý trẻ em. Quan trọng hơn hết, người viết cần có trái tim rộng mở và một tinh thần ham học hỏi để có thể kết nối với thế giới quan phong phú và đầy màu sắc của trẻ em.

Ngoài ra, bên cạnh quan điểm trên, chúng ta cũng cần lưu ý đến những ý kiến khác về việc viết cho trẻ em. Ví dụ, có ý kiến cho rằng trẻ em cũng có thể viết cho trẻ em, và những tác phẩm do trẻ em sáng tác có thể mang lại những góc nhìn mới mẻ và độc đáo mà người lớn không thể nghĩ ra.

Do đó, việc sáng tác cho trẻ em là một lĩnh vực đa dạng và phức tạp, đòi hỏi người viết cần có sự đầu tư và nỗ lực không ngừng.

Câu hỏi 8: Nhận xét về nghệ thuật viết văn nghị luận của tác giả thể hiện ở văn bản (Cách đặt vấn đề, tổ chức luận điểm, cách sử dụng lí lẽ và bằng chứng, ngôn ngữ...)

Soạn bài chi tiết:

Tác giả đã sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật hiệu quả để làm sáng tỏ vấn đề. Bài viết có bố cục rõ ràng, logic, lập luận chặt chẽ, ngôn ngữ giản dị, dễ hiểu, phù hợp với đối tượng là học sinh cấp trung học cơ sở.

VIẾT KẾT NỐI VỚI ĐỌC

Viết đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) chia sẻ suy nghĩ của em về ý kiến “Không nên biến những nhân vật trong các tác phẩm văn học thiếu nhi trở thành những nhân vật hoàn hảo”.

Soạn bài chi tiết:

Ý kiến cho rằng "Không nên biến những nhân vật trong các tác phẩm văn học thiếu nhi trở thành những nhân vật hoàn hảo" là một quan điểm đúng đắn và mang ý nghĩa giáo dục sâu sắc.

Thứ nhất, việc xây dựng những nhân vật hoàn hảo trong tác phẩm thiếu nhi có thể tạo ra hình ảnh phi thực tế, khiến trẻ em có cái nhìn sai lệch về cuộc sống. Trẻ em vốn dĩ tò mò, ham học hỏi và luôn quan sát thế giới xung quanh bằng đôi mắt sáng ngời. Nếu các nhân vật trong sách luôn hoàn hảo, không mắc sai lầm, trẻ em sẽ dễ hình thành suy nghĩ rằng cuộc sống cũng đơn giản và dễ dàng như vậy. Điều này có thể dẫn đến sự thất vọng, hụt hẫng khi trẻ em lớn lên và đối mặt với những khó khăn, thử thách trong thực tế.

Thứ hai, những nhân vật có khuyết điểm sẽ giúp trẻ em dễ dàng đồng cảm và học hỏi từ họ. Khi nhìn thấy những nhân vật mắc sai lầm, trẻ em sẽ nhận ra rằng ai cũng có thể mắc lỗi và điều quan trọng là biết sửa chữa sai lầm và học hỏi từ những sai lầm đó. Những nhân vật này cũng sẽ giúp trẻ em hiểu rằng con người là những cá thể độc đáo với những điểm mạnh và điểm yếu riêng.

Thứ ba, việc xây dựng những nhân vật đa chiều, có cả điểm tốt và điểm xấu sẽ khiến tác phẩm trở nên sinh động, hấp dẫn và gần gũi với trẻ em hơn. Trẻ em sẽ thích thú và dễ dàng tiếp thu bài học giáo dục được truyền tải một cách nhẹ nhàng, tự nhiên thông qua những câu chuyện thú vị.

Như vậy, việc xây dựng những nhân vật hoàn hảo trong tác phẩm văn học thiếu nhi không chỉ mang lại tác hại mà còn hạn chế tính giáo dục của tác phẩm. Do đó, các tác giả nên sáng tạo những nhân vật đa chiều, có cả điểm tốt và điểm xấu để giúp trẻ em có cái nhìn thực tế, học hỏi được nhiều bài học quý giá và phát triển toàn diện.