Đáp án Sinh học 12 chân trời sáng tạo Bài 28: Phát triển bền vững

BÀI 28. PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

Mở đầu: Hội nghị nguyên thủ quốc gia của hơn 170 nước trên thế giới họp vào tháng 6 năm 1992 tại Rio de Janiero (Brazil) đã thống nhất lấy “Phát triển bền vững” làm mục tiêu của toàn nhân loại trong thế kỉ XXI. Hình 28.1 thể hiện một số nội dung cơ bản của phát triển bền vững. Vậy, phát triển bền vững là gì? Làm thế nào để thực hiện tốt mục tiêu phát triển bền vững?

Hướng dẫn chi tiết:

Phát triển bền vững là sự phát triển đáp ứng nhu cầu của thế hệ hiện tại mà không làm ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng nhu cầu của thế hệ tương lai. Để thực hiện tốt mục tiêu phát triển bền vững, cần có chiến lược lâu dài, phù hợp với các quốc gia, từng bước đạt được từng mục tiêu đề ra.

I. KHÁI NIỆM PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

Câu 1: Lấy ví dụ về sự tác động qua lại giữa kinh tế – xã hội – môi trường trong quá trình phát triển.

Hướng dẫn chi tiết:

Ví dụ sự tác động qua lại giữa kinh tế – xã hội – môi trường trong quá trình phát triển: Khi kinh tế phát triển bền vững sẽ tạo ra việc làm và thu nhập cho con người, sẽ có nguồn lực để phát triển xã hội và bảo vệ môi trường; khi xã hội phát triển sẽ tạo ra lao động có chất lượng và một xã hội ổn định cho kinh tế phát triển, con người trong xã hội đó có ý thức và hành động bảo vệ môi trường; khi môi trường bền vững sẽ tạo ra các nguồn lực thiên nhiên dồi dào để phục vụ nền kinh tế và thúc đẩy xã hội phát triển.

II. CÁC BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

Câu 2: Ngoài tài nguyên thiên nhiên, còn có những loại tài nguyên nào khác?

Hướng dẫn chi tiết:

Ngoài tài nguyên thiên nhiên, còn có tài nguyên khác như con người, văn hóa, kinh tế, xã hội,...

Câu 3: Cho ví dụ minh hoạ về những hoạt động của con người gây lãng phí và gây huỷ hoại gây lãng phí và tài nguyên.

Hướng dẫn chi tiết:

Ví dụ minh hoạ về những hoạt động của con người gây lãng phí và gây huỷ hoại gây lãng phí và tài nguyên: sử dụng xe hơi cá nhân cho các chuyến đi ngắn; mua quá nhiều thực phẩm và sau đó vứt đi phần lớn do hỏng hoặc không sử dụng hết; không tái chế hoặc tái chế không hiệu quả các vật liệu như giấy, nhựa, kim loại và thủy tinh; khai thác gỗ, khoáng sản, nước và năng lượng mà không có kế hoạch quản lý bền vững.

Vận dụng: Hãy nêu vai trò và đề xuất các biện pháp khai thác, sử dụng hợp lí tài nguyên nước, đất, rừng và năng lượng.

Hướng dẫn chi tiết:

• Tài nguyên nước, đất, rừng và năng lượng cung cấp năng lượng và nguyên liệu cho sản xuất, hỗ trợ môi trường tự nhiên, cân bằng hệ sinh thái.
• Các biện pháp khai thác, sử dụng hợp lí tài nguyên nước, đất, rừng và năng lượng: Khai thác, sử dụng hợp lí tài nguyên hợp lí và có kế hoạch; phát triển các nguồn tài nguyên và năng lượng thay thế; phát triển các kĩ thuật, máy móc tăng hiệu quả sử dụng tài nguyên; có kế hoạch tái tạo và phục hồi tài nguyên sau khi khai thác và sử dụng; có biện pháp quản lí tài nguyên.

Câu 4: Quan sát Hình 28.5, hãy liệt kê thêm một số loại ô nhiễm môi trường theo tác nhân gây ô nhiễm.

Hướng dẫn chi tiết:

Một số loại ô nhiễm môi trường theo tác nhân gây ô nhiễm: ô nhiễm ánh sáng, ô nhiễm tiếng ồn, ô nhiễm rác thải nhựa,...

Vận dụng: Phân tích ý nghĩa của các biện pháp hạn chế ô nhiễm môi trường. Hãy đánh giá về việc hạn chế ô nhiễm môi trường ở địa phương em đang sống.

Hướng dẫn chi tiết:

• Các biện pháp hạn chế ô nhiễm môi trường giúp trang bị cho người dân kiến thức cơ bản về môi trường, từ đó, người dân tham gia bảo vệ môi trường một cách tự giác và tích cực; áp dụng thành tựu khoa học, công nghệ giúp sử dụng và khai thác tài nguyên hiệu quả hơn; bảo tồn nguồn tài nguyên thiên nhiên giúp duy trì nguồn tài nguyên để khai thác lâu dài.
• Việc hạn chế ô nhiễm môi trường ở địa phương em đang sống đang được mọi người nghiêm túc chấp hành và mang lại nhiều kết quả khả quan, đôi khi còn vượt ngoài mong đợi.

Câu 5: Phân tích các nguyên nhân làm suy giảm đa dạng sinh học. Tại sao việc tạo giống mới cây trồng, vật nuôi được coi là nguyên nhân dẫn đến suy giảm đa dạng sinh học?

Hướng dẫn chi tiết:

• Đa dạng sinh học suy giảm do thay đổi về sử dụng đất và biển; khai thác quá mức tài nguyên sinh vật; biến đổi khí hậu; ô nhiễm môi trường; sự du nhập của các loài ngoại lai xâm hại; tạo các giống cây trồng, vật nuôi mới; tạo sinh vật biến đổi gene.
• Việc tạo giống mới cây trồng, vật nuôi được coi là nguyên nhân dẫn đến suy giảm đa dạng sinh học do thường tập trung vào gene có mang lại lợi ích cho con người thay vì thích nghi với môi trường sống và các giống mới khi phổ biến sẽ thay thế giống cũ, gây mất mát nguồn gene.

Câu 6: Giải thích ý nghĩa biện pháp “Kết hợp hài hoà giữa bảo tồn với khai thác, sử dụng hợp lí đa dạng sinh học và với việc xoá đói, giảm nghèo”.

Hướng dẫn chi tiết:

Bảo tồn đa dạng sinh học giúp duy trì sự ổn định của hệ sinh thái và cung cấp dịch vụ sinh thái quan trọng như thực phẩm, nguồn nước sạch và điều hòa khí hậu. Khôi phục, tái tạo tài nguyên giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và tạo ra cơ hội kinh doanh và việc làm mới trong các ngành liên quan đến du lịch sinh thái, nông nghiệp hữu cơ và công nghiệp tái chế. Xoá đói, giảm nghèo giúp đảm bảo việc sử dụng tài nguyên được phân phối công bằng và bền vững, có lợi ích cho cộng đồng địa phương và đặc biệt là cho những người dân nghèo.

Câu 7: Nêu sự khác biệt cơ bản giữa hình thức bảo tồn tại chỗ với hình thức bảo tồn chuyển chỗ.

Hướng dẫn chi tiết:

Bảo tồn tại chỗ là bảo tồn các loài trong môi trường sống tự nhiên của chúng. Còn bảo tồn chuyển chỗ là bảo tồn các loài ở ngoài môi trường sống tự nhiên quen thuộc.

Luyện tập: Hãy nêu những việc em đã thực hiện tốt và chưa thực hiện tốt trong việc góp phần phát triển bền vững.

Hướng dẫn chi tiết:

• Những việc em đã thực hiện tốt: tham gia các hoạt động tuyên truyền và bảo vệ hệ sinh thái, tham gia các chiến dịch trồng cây gây rừng, sử dụng năng lượng tái tạo thay bì năng lượng hóa thạch, sử dụng các đồ dùng được tái chế, hạn chế dùng đồ nhựa, túi nilon,...
• Những việc em chưa thực hiện tốt: lãng phí nước hoặc điện, không ăn hết phần ăn của mình.

Vận dụng: Ở nơi em sống, có những biện pháp bảo tồn đa dạng sinh học nào? Trong những biện pháp đó, biện pháp nào có hiệu quả nhất?

Hướng dẫn chi tiết:

Biện pháp bảo tồn đa dạng sinh học: trồng rừng, bảo tồn sinh vật hoang dã, quản lý dòng chảy sông ngòi, bảo vệ khu vực dự trữ tự nhiên. Trong đó, biện pháp trồng rừng mang lại hiệu quả nhanh và rõ ràng nhất.

Câu 8: Quan sát Hình 28.8, giải thích vai trò của các biện pháp trong nông nghiệp bền vững.

Hướng dẫn chi tiết:

Các biện pháp trong nông nghiệp bền vững giúp đảm bảo được nhu cầu nông sản cho loài người hiện nay, giảm thiểu những tác động xấu đến môi trường và duy trì được tài nguyên thiên nhiên cho các thế hệ mai sau.

Câu 9: Phân tích mối quan hệ giữa dân số - môi trường - phát triển. Giải thích các chỉ tiêu của dân số.

Hướng dẫn chi tiết:

• Mối quan hệ giữa dân số - môi trường - phát triển: Dân số đông đúc có thể dẫn đến áp lực tăng lên đối với tài nguyên thiên nhiên. Sự gia tăng dân số cũng tạo ra nhu cầu lớn hơn về nguồn sống, đồng thời tăng cường sự tiêu thụ, tạo ra lượng lớn rác thải và khí thải, góp phần vào sự ô nhiễm môi trường. Sự phát triển của xã hội đôi khi gây ra sự cạn kiệt tài nguyên và gây ra ô nhiễm môi trường, làm suy giảm chất lượng môi trường sống. Môi trường xấu cũng gây ra các tác động tiêu cực đến dân số. Sự phát triển kinh tế và xã hội cần phải cân nhắc giữa tăng dân số và bảo vệ môi trường. Một phát triển bền vững đòi hỏi sự cân bằng giữa dân số và nguồn sống, các tài nguyên.
• Các chỉ tiêu của dân số:
• Quy mô dân số: là tổng số dân sinh sống (cư trú) trong những vùng lãnh thổ nhất định vào những thời điểm xác định.
• Cơ cấu dân số: là sự phân chia dân số theo các tiêu chí khác nhau, chẳng hạn như giới tính, độ tuổi, nghề nghiệp, trình độ học vấn, dân tộc, tôn giáo,...
• Phân bố dân cư: Là sự sắp xếp dân số một cách tự phát hoặc tự phát trên một lãnh thổ nhất định phù hợp với điều kiện sống và các yêu cầu xã hội.
• Những yếu tố gây biến động dân số: là những yếu tố ảnh hưởng tới quy mô dân số.

Câu 10: Làm thế nào để hạn chế được những vấn đề bất cập về dân số?

Hướng dẫn chi tiết:

Biện pháp hạn chế những vấn đề bất cập về dân số: Kế hoạch hoá gia đình giúp phát triển kinh tế, bảo vệ sức khoẻ con người, góp phần phát triển xã hội bền vững.

Câu 11: Phân tích ý nghĩa của giáo dục môi trường đối với phát triển bền vững.

Hướng dẫn chi tiết:

Giáo dục môi trường giúp các đối tượng được giáo dục hiểu biết bản chất của các vấn đề môi trường, mối quan hệ chặt chẽ giữa môi trường và phát triển, giữa môi trường địa phương với môi trường khu vực và toàn cầu; có thái độ, cách ứng xử đúng đắn trước các vấn đề môi trường, quan niệm đúng đắn về ý thức trách nhiệm, về giá trị nhân cách trước môi trường; có tri thức, kĩ năng, phương pháp hành động để sử dụng một cách hợp lí các nguồn tài nguyên thiên nhiên, tham gia hiệu quả vào việc phòng ngừa và giải quyết các vấn đề môi trường cụ thể.

Vận dụng: Dựa trên các giải pháp chủ yếu cho phát triển bền vững, hãy đề xuất các hoạt động bản thân có thể làm được, nhằm góp phần phát triển bền vững (Bảng 28.2).

Hướng dẫn chi tiết: