Giáo án KHTN 9 kết nối bài 28: Lipid

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

CHƯƠNG IX: LIPID. CARBOHYDRATE. PROTEIN. POLYMER

BÀI 28. LIPID

I. MỤC TIÊU

1. Về kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

• Nêu được khái niệm lipid, khái niệm chất béo, trạng thái thiên nhiên, công thức tổng quát của chất béo đơn giản là (R-COO)₃C₃H₅, đặc điểm cấu tạo.

• Trình bày được tính chất vật lí của chất béo (trạng thái, tính tan) và tính chất hóa học (phản ứng xà phòng hóa). Viết được phương trình hóa học xảy ra.

• Nêu được vai trò của lipid tham gia vào cấu tạo tế bào và tích lũy năng lượng trong cơ thể.

• Trình bày được ứng dụng của chất béo và đề xuất biện pháp sử dụng chất béo cho phù hợp trong việc ăn uống hằng ngày để có cơ thể khỏe mạnh, tránh được bệnh béo phì.

2. Năng lực

Năng lực chung:

• Năng lực giao tiếp và hợp tác: Chủ động giao tiếp trong nhóm, trình bày rõ ý tưởng cá nhân và hỗ trợ nhau hoàn thành nhiệm vụ chung, tự tin và biết kiểm soát cảm xúc, thái độ khi nói trước nhiều người.

• Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Thu thập và làm rõ thông tin có liên quan đến vấn đề; phân tích để xây dựng được các ý tưởng phù hợp.

Năng lực đặc thù: 

• Năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Nhận ra, giải thích được vấn đề thực tiễn dựa trên kiến thức khoa học tự nhiên.

• Năng lực tìm hiểu tự nhiên: 

• Sử dụng được ngôn ngữ, hình vẽ, sơ đồ, biểu bảng để biểu đạt quá trình tìm hiểu vấn đề và kết quả tìm kiếm.

• Viết được báo cáo sau quá trình tìm hiểu.

• Năng lực nhận thức khoa học tự nhiên: 

• Nêu được khái niệm lipid, khái niệm chất béo, trạng thái thiên nhiên, công thức tổng quát của chất béo đơn giản là (R-COO)₃C₃H₅, đặc điểm cấu tạo.

• Trình bày được tính chất vật lí của chất béo (trạng thái, tính tan) và tính chất hóa học (phản ứng xà phòng hóa). Viết được phương trình hóa học xảy ra.

• Nêu được vai trò của lipid tham gia vào cấu tạo tế bào và tích lũy năng lượng trong cơ thể.

• Trình bày được ứng dụng của chất béo và đề xuất biện pháp sử dụng chất béo cho phù hợp trong việc ăn uống hằng ngày để có cơ thể khỏe mạnh, tránh được bệnh béo phì.

3. Phẩm chất

• Tham gia tích cực hoạt động nhóm phù hợp với khả năng của bản thân.

• Cẩn trọng, trung thực và thực hiện các yêu cầu trong bài học.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

• Tài liệu: SGK, SGV Khoa học Tự nhiên 9, hình ảnh các loại lipid khác nhau, kèm cấu tạo phân tử của chất đại diện, mẫu vật một số loại chất béo, video quá trình làm xà phòng thủ công. 

• Thiết bị dạy học: Máy tính, máy chiếu.

2. Đối với học sinh

• Tài liệu: SGK Khoa học Tự nhiên 9

• Tranh ảnh, tư liệu sưu tầm liên quan đến bài học theo yêu cầu của GV.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: HS có hứng thú học tập, nhu cầu tìm hiểu; dùng những kiến thức, kĩ năng cần thiết để thực hiện yêu cầu, khám phá kiến thức mới. 

b. Nội dung: Quan sát hình ảnh GV cung cấp và thực hiện yêu cầu theo hướng dẫn của GV. 

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về vai trò của lipid.

d. Tổ chức thực hiện

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS quan sát hình ảnh sau:

- GV nêu câu hỏi: Trong các chất trên, em biết những chất nào? Hãy nêu vai trò của các chất đó.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân, quan sát hình và suy nghĩ trả lời câu hỏi của GV. 

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết). 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời 2 – 3 HS trả lời câu hỏi:

+ Dầu thực vật: dùng trong nấu ăn,….

+ Sáp ong dùng làm nến, là thành phần trong son dưỡng môi, hỗ trợ làm mềm, giữ ẩm và bảo vệ da,…

- Các HS khác lắng nghe để nhận xét câu trả lời của bạn mình.

- GV khuyến khích HS có thể có nhiều ý kiến khác nhau trong quá trình thực hiện bài tập. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, dẫn dắt HS vào bài học: Dầu thực vật và mỡ động vật là loại lipid được sử dụng phổ biến hằng ngày để chế biến thực phẩm. Vậy lipid là gì? Chúng có vai trò gì trong cơ thể sinh vật? Tại sao tùy theo độ tuổi, cơ thể cần được cung cấp một lượng dầu và mỡ phù hợp? Lipid còn có những ứng dụng gì khác? Chúng ta cùng tìm câu trả lời qua bài học hôm nay Bài 28 – Lipid. 

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Lipid

a. Mục tiêu: HS nêu được khái niệm lipid, biết một số loại lipid cơ bản và vai trò trong tự nhiên.

b. Nội dung: HS quan sát hình, đọc các thông tin trong SGK trang 128-129 và thực hiện yêu cầu ở mục câu hỏi và bài tập.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về khái niệm lipid, một số loại lipid cơ bản và vai trò trong tự nhiên.

d. Tổ chức hoạt động:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV yêu cầu HS quan sát hình sau. - GV yêu cầu HS dựa vào hình kết hợp đọc thông tin trong SGK, cho biết: Các chất là thành phần chính của các vật thể trong hình có đặc điểm chung nào về tính chất vật lí?  - GV yêu cầu HS vận dụng kiến thức thực tế của bản thân, trả lời câu hỏi: Dầu, mỡ và bơ có tên gọi chung là gì? Các chất bao phủ bề mặt thực vật có khả năng chống nước có tên là gì? - GV tổ chức cho HS thảo luận nhóm đôi, cho biết: Có những loại lipid điển hình nào và vai trò chính của mỗi loại ở sinh vật là gì?. Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập -  HS quan sát hình, đọc thông tin trong SGK để trả lời câu hỏi. - GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết). Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận - GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời câu hỏi.  * Trả lời câu hỏi của GV (DKSP). - GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có). Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về lipid. - GV chuyển sang nội dung mới.

I. Lipid - Khái niệm: Lipid là những hợp chất hữu cơ có trong tế bào sống. - Tính chất vật lí: Không tan trong nước, tan được trong một số dung môi hữu cơ (xăng, dầu hỏa,…). - Một số loại lipid điển hình và vai trò của chúng:  Lipid Vai trò Chất béo - Nguồn dự trữ năng lượng chính trong cơ thể.  - Thành phần chính của dầu thực vật và mỡ động vật. Sáp - Thường trên mặt lá, thân cây, trái cây; da, lông của một số loài động vật. - Giúp chống nước và một số tác động có hại từ môi trường ngoài.

Hoạt động 2. Khái niệm chất béo 

a. Mục tiêu: HS nêu được khái niệm chất béo; hiểu được các đặc trưng cấu tạo của chất béo; biết công thức chung của chất béo. 

b. Nội dung: HS đọc thông tin trong SGK trang 129 và thực hiện yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về khái niệm chất béo; hiểu được các đặc trưng cấu tạo của chất béo; biết công thức chung của chất béo.

d. Tổ chức hoạt động:

Hoạt động 3. Tính chất của chất béo 

a. Mục tiêu: HS trình bày được tính chất vật lí và tính chất hóa học của chất béo, viết được phương trình hóa học của phản ứng xảy ra. 

b. Nội dung: HS đọc thông tin trong SGK trang 129 và thực hiện yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về tính chất vật lí và tính chất hóa học của chất béo, phương trình hóa học của phản ứng xảy ra.

d. Tổ chức hoạt động:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu tính chất vật lí Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV tổ chức cho HS quan sát mẫu vật chất béo. - GV tiến hành cho chất béo vào nước. - GV yêu cầu HS: Quan sát và nhận xét về tính chất vật lí của chất béo (trạng thái, tính tan, nặng hay nhẹ hơn nước,…). Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập -  HS quan sát mẫu vật, đọc thông tin trong bài để thực hiện yêu cầu của GV. - GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết); ghi lại những HS tích cực, những HS chưa tích cực để điều chỉnh. Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận - GV mời đại diện 2 - 3 HS xung phong trả lời. * Trả lời câu hỏi của GV (DKSP). - Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có). Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về tính chất vật lí của chất béo. - GV chuyển sang nội dung mới.

II. Chất béo 2. Tính chất vật lí - Ở điều kiện thường, chất béo tồn tại ở trạng thái: Lỏng Rắn Dầu lạc, dầu hướng dương, dầu cá,… Các loại mỡ động vật, bơ,… - Các chất béo nhẹ hơn nước, không tan trong nước, tan trong một số dung môi hữu cơ (benzene, xăng,…).

 ---------------------------------------

----------------------Còn tiếp---------------------