Giáo án KHTN 9 Cánh diều bài 6: Sự tạo ảnh qua thấu kính. Kính lúp

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1. Tìm hiểu ảnh của vật qua thấu kính

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK và trả lời các câu hỏi sau:

+ Ảnh của vật qua thấu kính được xác định như thế nào?

+ Câu hỏi 1 (SGK – tr33): Lấy ví dụ về các trường hợp nhìn được ảnh của vật qua thấu kính trong thực tế.

- Sau khi HS trả lời, GV kết luận về nội dung ảnh tạo bởi thấu kính.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK và thảo luận trả lời các câu hỏi mà GV đưa ra.

- GV theo dõi và động viên, khích lệ HS đưa ra câu trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận 

- GV mời đại diện HS trả lời, đưa ra ý kiến của bản thân về các nội dung:

*Trả lời Câu hỏi 1 (SGK – tr33)

- Ví dụ: Đeo kính cận để nhìn chữ trên trang sách, đưa kính lúp lại gần vật nhỏ để nhìn rõ vật,…

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, tổng kết về nội dung dung Ảnh của vật qua thấu kính và chuyển sang nội dung Cách vẽ ảnh.

I. ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH

1. Ảnh tạo bởi thấu kính

- Khi đặt vật trước thấu kính, các tia sáng từ vật đến thấu kính cho các tia ló giao nhau hoặc có đường kéo dài giao nhau tạo nên ảnh của vật qua thấu kính. Ta có thể nhìn ảnh của vật khi các tia ló đi tới mắt ta.

Nhiệm vụ 2. Tìm hiểu về cách vẽ ảnh của điểm sáng S và vật sáng AB

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 4 nhóm.

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm và thực hiện nhiệm vụ sau:

Nhóm 1,2: Tìm hiểu về cách vẽ ảnh của điểm sáng S (vật sáng nhỏ) nằm ngoài trục chính.

Nhóm 3,4: Tìm hiểu về cách vẽ ảnh của vật sáng AB.

- GV chiếu hình ảnh ảnh thật và ảnh ảo của S và AB qua thấu kính (hình 6.2, hình 6.3) cho HS quan sát.

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm đôi và trả lời nội dung Câu hỏi 2 (SGK – tr34)

Tìm hiểu và vẽ ảnh của vật sáng AB không vuông góc với trục chính của thấu kính ở hình 6.4.

- GV yêu cầu HS làm việc nhóm và thực hiện nhiệm vụ: Xây dựng báo cáo tổng kết về các trường hợp tạo ảnh của thấu kính hội tụ, thấu kính phân kì.

- Sau khi HS trả lời, GV chiếu bảng tính chất ảnh của vật qua thấu kính (bảng 6.1) cho HS quan sát.

- GV kết luận về cách vẽ ảnh của điểm sáng và vật sáng qua thấu kính.

- Để củng cố kiến thức vừa học, GV yêu cầu HS trả lời nội dung Luyện tập (SGK – tr34)

+ Luyện tập 1 (SGK – tr34): Vẽ ảnh của điểm sáng S và vật sáng AB vào vở trong một số trường hợp sau:

Trong mỗi trường hợp, chỉ ra đâu là ảnh thật, đâu là ảnh ảo. Nhận xét về chiều và độ lớn của ảnh so với vật.

+ Luyện tập 2 (SGK – tr34): Từ kết quả xác định ảnh trong mỗi trường hợp trên, nêu điều kiện về vị trí đặt vật trước thấu kính để có ảnh thật hoặc ảnh ảo.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK và thảo luận trả lời các câu hỏi mà GV đưa ra.

- GV theo dõi và động viên, khích lệ HS đưa ra câu trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận 

- GV mời đại diện HS trả lời, đưa ra ý kiến của bản thân về các nội dung:

*Trả lời Câu hỏi 2 (SGK – tr34)

- Vẽ ảnh A' của điểm A qua thấu kính, vẽ ảnh B' của điểm B qua thấu kính. Nối A' với B' ta được ảnh A'B' của AB qua thấu kính.

*Trả lời Luyện tập 1 (SGK – tr34)

- Ở trường hợp này, cho S’ là ảnh ảo, cùng chiều vật, lớn hơn vật.

- Ở trường hợp này, ảnh thật, ngược chiều vật, lớn bằng vật.

- Ở trường hợp này, ảnh ảo, cùng chiều vật, nhỏ hơn vật.

*Trả lời Luyện tập 2 (SGK – tr34)

(HS dựa vào Bảng 6.1).

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, tổng kết về nội dung dung Cách vẽ ảnh và chuyển sang nội dung Thí nghiệm về sự tạo ảnh qua thấu kính.

2. Cách vẽ ảnh

*Vẽ ảnh của điểm sáng S (vật sáng nhỏ) nằm ngoài trục chính

• Từ điểm sáng S, ta vẽ hai tia tới thấu kính là tia tới đi qua quang tâm và tia tới song song với trục chính của thấu kính.

• Vẽ hai tia ló tương ứng.

• Xác định điểm cắt nhau (hoặc kéo dài cắt nhau) S'của hai tia ló. S' là ảnh của S qua thấu kính.

- Nếu các tia ló cắt nhau tại S' thì S' là ảnh thật của S.

- Nếu các tia ló có đường kéo dài cắt nhau tại S' thì S' là ảnh ảo của S.

Nhiệm vụ 3. Tiến hành thí nghiệm về sự tạo ảnh qua thấu kính

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 4 – 6 nhóm.

- GV phát dụng cụ thí nghiệm và yêu cầu HS thực hiện thí nghiệm kiểm tra các kết quả về sự tạo ảnh của thấu kính hội tụ và thấu kính phân kì theo nội dung Thực hành (SGK – tr35).

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm và trả lời nội dung Câu hỏi 3 (SGK – tr35)

Khi dịch chuyển màn chắn trong thí nghiệm trên, trường hợp nào không tìm được vị trí cho ảnh rõ nét trên màn chắn?

- Sau khi HS trả lời, GV kết luận về thí nghiệm tạo ảnh của vật qua thấu kính.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK và thảo luận trả lời các câu hỏi mà GV đưa ra.

- GV theo dõi và động viên, khích lệ HS đưa ra câu trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận 

- GV mời đại diện HS trả lời, đưa ra ý kiến của bản thân về các nội dung:

*Trả lời Câu hỏi 3 (SGK – tr35)

- Các trường hợp không tìm được vị trí cho ảnh rõ nét trên màn: khi khoảng cách từ vật đến thấu kính hội tụ nhỏ hơn tiêu cự, khi dịch chuyển vật trước thấu kính phân kì.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, tổng kết về nội dung dung Thí nghiệm về sự tạo ảnh qua thấu kính và chuyển sang nội dung Vị trí và kích thước của ảnh qua thấu kính hội tụ.

3. Thí nghiệm về sự tạo ảnh qua thấu kính

- Ảnh thật là ảnh hứng được trên màn chắn.

- Ảnh ảo là ảnh không hứng được trên màn chắn.