Nêu được các quy định cơ bản của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh và nộp thuế.
Tự giác thực hiện các quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh và nộp thuế bằng những hành vi phù hợp.
Phân tích, đánh giá được các hành vi vi phạm đơn giản thường gặp về quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh và nộp thuế.
Nhận biết được tác hại, hậu quả của hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh và nộp thuế.

2. Năng lực

Năng lực chung:

Năng lực giao tiếp và hợp tác: Chủ động thực hiện các nhiệm vụ được giao và bày tỏ được ý kiến.
Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Phân tích được các thông tin, trường hợp trong bài học và thực tiễn cuộc sống liên quan đến quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh và nộp thuế.

Năng lực đặc thù:

Điều chỉnh hành vi: Phân tích, đánh giá được các hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh và nộp thuế trong một số tình huống đơn giản thường gặp; Tự giác thực hiện các quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân về kinh doanh và nộp thuế bằng những hành vi phù hợp.
Phát triển bản thân: Thực hiện được và vận động, giúp đỡ người khác thực hiện được các quy định của pháp luật về quyền, nghĩa vụ của công dân về kinh doanh và nộp thuế.
Tìm hiểu và tham gia các hoạt động kinh tế - xã hội: Vận dụng được các kiến thức về quyền, nghĩa vụ của công dân về kinh doanh và nộp thuế để phân tích, đánh giá, xử lí các tình huống có liên quan trong thực tiễn cuộc sống.

3. Phẩm chất:

Có trách nhiệm: Tự giác, tích cực thực hiện các quy định của pháp luật.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

SGK, SGV môn Giáo dục Kinh tế và Pháp luật 12 – Chân trời sáng tạo, Kế hoạch dạy học.
Tranh/ảnh, clip, thông tin liên quan tới bài học.
Máy tính, máy chiếu, bài giảng Powerpoint,... (nếu có).

2. Đối với học sinh

SGK Giáo dục Kinh tế và Pháp luật 12 – Chân trời sáng tạo.
Vở ghi, bút, dụng cụ học tập theo yêu cầu của GV.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: HS có hứng thú học tập, nhu cầu tìm hiểu; dùng những kiến thức, kĩ năng cần thiết để thực hiện yêu cầu, khám phá kiến thức mới.

b. Nội dung:

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi Mở đầu SGK tr.62 về quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh và nộp thuế.

- GV dẫn dắt vào bài học.

c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS về quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh và nộp thuế.

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS đọc câu hỏi phần Mở đầu SGK tr.62 và thực hiện nhiệm vụ:

Em hãy kể tên một số quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh và nộp thuế mà em biết.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng hiểu biết của bản thân để thực hiện nhiệm vụ.

- HS có thể thảo luận nhóm đôi với bạn bên cạnh.

- GV quan sát, hướng dẫn và hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện một số HS trả lời câu hỏi:

Gợi ý trả lời:

+ Quyền của công dân trong kinh doanh (quyền tự do kinh doanh): lựa chọn hình thức ngành, nghề, quy mô kinh doanh,...

+ Nghĩa vụ công dân trong kinh doanh:

Kê khai đúng số vốn;
Kinh doanh đúng ngành, mặt hàng ghi trong giấy phép;
Không kinh doanh những mặt hàng mà Nhà nước cấm như thuốc nổ, vũ khí, ma tuý, mại dâm;
...

+ Nghĩa vụ của người nộp thuế:

Phải khai thuế chính xác, trung thực, đầy đủ và nộp hồ sơ thuế đúng thời hạn;
Chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác, trung thực, đầy đủ của hồ sơ thuế;
Nộp tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt đầy đủ, đúng thời hạn, đúng địa điểm;
Chấp hành chế độ kế toán, thống kê và quản lí, sử dụng hoá đơn, chứng từ theo quy định của pháp luật;
...

+ Quyền của người nộp thuế:

Được hỗ trợ, hướng dẫn thực hiện việc nộp thuế;
Cung cấp thông tin, tài liệu để thực hiện nghĩa vụ, quyền lợi về thuế;
Được nhận văn bản liên quan đến nghĩa vụ thuế của các cơ quan chức năng khi tiến hành thanh tra, kiểm tra, kiểm toán;
Yêu cầu cơ quan quản lí thuế giải thích về việc tính thuế, ấn định thuế;
Yêu cầu giám định số lượng, chất lượng, chủng loại hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu;
...

- Các cặp đôi khác nhận xét, bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét các ý kiến và đánh giá, kết luận.

- GV dẫn dắt vào nội dung bài mới: Quyền kinh doanh và nghĩa vụ nộp thuế của công dân được quy định trong Hiến pháp nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 và các văn bản luật khác nhau. Công dân phải tuân thủ theo những quy định của pháp luật và chịu sự quản lí từ phía Nhà nước. Việc hiểu những quy định của pháp luật về quyền kinh doanh và các nghĩa vụ nộp thuế sẽ giúp công dân chủ động điều chỉnh hành vi khi tham gia các quan hệ kinh tế. Để hiểu rõ hơn, chúng ta sẽ tìm hiểu trong bài học hôm nay - Bài 8: Quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh nộp thuế.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS nêu được quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh; đánh giá được các hành vi vi phạm đơn giản thường gặp về quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh và nêu được hậu quả các chủ thể vi phạm phải gánh chịu.

b. Nội dung:

- GV hướng dẫn HS đọc thông tin và trường hợp trong SGK tr.63 – 65 để thực hiện các yêu cầu:

+ Cho biết hành vi của hộ kinh doanh NVT trong trường hợp đã vi phạm quy định nào của pháp luật về quyền kinh doanh và giải thích.

+ Cho biết hành vi vi phạm này có thể dẫn tới hậu quả gì.

- GV rút ra kết luận về quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh theo chuẩn kiến thức của GV.

d. Tổ chức hoạt động:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

* Khai thác trường hợp SGK tr.64, 65

- GV chia lớp thành các nhóm nhỏ (4-6 HS/ nhóm).

- GV yêu cầu các nhóm đọc trường hợp trong SGK tr.64, 65 để trả lời câu hỏi:

Trường hợp. Tổng cục Quản lí thị trường, lực lượng quản lí thị trường thành phố H, phối hợp với Công an kinh tế huyện C đã kiểm tra hộ kinh doanh NVT trên địa bàn huyện. Tại đây, cơ quan chức năng đã phát hiện gần 40 tấn sản phẩm là mĩ phẩm, thực phẩm chức năng làm giả nhiều nhãn hiệu nổi tiếng trên thế giới cùng hàng tấn thiết bị, máy móc, nguyên liệu dùng cho việc gia công, sản xuất hàng giả. Theo nhận định ban đầu của lực lượng quản lí thị trường, đây là một trong những vụ việc có dấu hiệu sản xuất thực phẩm chức năng giả với quy mô lớn trên địa bàn huyện C. Chủ cơ sở NVT đã lợi dụng địa điểm xã khu dân cư, giá thành thuê mặt bằng rẻ để sử dụng làm nơi sản xuất, phối trộn hàng hóa.

+ Cho biết hành vi của hộ kinh doanh NVT trong trường hợp đã vi phạm quy định nào của pháp luật về quyền kinh doanh và giải thích.

+ Cho biết hành vi vi phạm này có thể dẫn tới hậu quả gì.

* Quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh

- GV trình chiếu cho HS xem video về quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh:

https://www.youtube.com/watch?v=aCjBtUTUNoA (0:21 – 5:53)

https://www.youtube.com/watch?v=zCJmEC2B7Z8

(0:55 – 4:20)

- GV yêu cầu HS rút ra kết luận về quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc theo cặp sau đó trao đổi, thảo luận với nhóm để trả lời câu hỏi.

- HS rút ra kết luận về quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh theo hướng dẫn của GV.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm báo cáo kết quả thảo luận.

+ Nhận xét:Hành vi của hộ kinh doanh NVT trong trường hợp vi phạm quy định của pháp luật hình sự. Cụ thể là:

Có dấu hiệu sản xuất thực phẩm chức năng giả với quy mô lớn trên địa bàn thành phố H;
Chủ cơ sở NVT đã lợi dụng địa điểm xa khu dân cư và giá thành thuê rẻ làm nơi sản xuất, phối trộn hàng hoá.

+ Hậu quả: NVT sẽ gánh chịu trách nhiệm pháp lí hình sự theo quy định của pháp luật hình sự.

- GV mời HS nêu quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh.

- GV yêu cầu các nhóm khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, học tập

- GV nhận xét, đánh giá quá trình HS thực hiện nhiệm vụ.

- GV kết luận về nội dung Quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh.

- GV chuyển sang nội dung mới.

1. Tìm hiểu quyền và nghĩa vụ của công dân về kinh doanh

- Công dân có các quyền về kinh doanh:

+ Quyền tự do kinh doanh những ngành, nghề mà pháp luật không cấm;

+ Lựa chọn hình thức, quy mô kinh doanh;

+ Quyền tự chủ kinh doanh (vốn, thị trường, khách hàng, lĩnh vực đầu tư, kinh doanh,...).

- Công dân có các nghĩa vụ về kinh doanh:

+ Tuân thủ quy định của pháp luật về kinh doanh;

+ Đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động trong doanh nghiệp và người tiêu dùng;

+ Tuân thủ các quy định khác của pháp luật về bảo vệ môi trường và an sinh xã hội.

Hoạt động 2. Tìm hiểu quyền và nghĩa vụ nộp thuế của công dân

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS nêu được các quy định cơ bản của pháp luật về quyền và nghĩa vụ nộp thuế của công dân; đánh giá được các hành vi vi phạm đơn giản thường gặp về quyền và nghĩa vụ nộp thuế và nêu được hậu quả các chủ thể vi phạm phải gánh chịu.

b. Nội dung:

- GV hướng dẫn HS đọc thông tin và trường hợp trong SGK tr.65 – 66 để thực hiện các yêu cầu:

+ Cho biết hành vi của chị K trong trường hợp vi phạm quy định nào của pháp luật về nghĩa vụ nộp thuế và giải thích.

+ Cho biết hành vi vi phạm này có thể dẫn tới hậu quả gì.

- GV rút ra kết luận về quyền và nghĩa vụ của công dân về nộp thuế.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về quyền và nghĩa vụ của công dân về nộp thuế theo chuẩn kiến thức của GV.

d. Tổ chức hoạt động:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

* Khai thác trường hợp SGK tr.66

- GV yêu cầu các nhóm (giữa nguyên nhóm ở Hoạt động 1), đọc trường hợp SGK tr.66 để thảo luận, thực hiện nhiệm vụ:

Trường hợp. Trong quá trình hoạt động kinh doanh, doanh nghiệp tư nhân do chị K làm chủ đã kí kết và thực hiện các hợp đồng cung ứng vật tư, vật liệu, máy thi công công trình với Công ty Trách nhiệm hữu hạn A. Tuy nhiên, doanh nghiệp của chị K lại không xuất hoá đơn bán hàng của công trình trong các năm 2020, 2021 và 2022 nhằm mục đích trốn thuế. Hành vi này đã bị Phòng Kinh tế thuộc Cơ quan Cảnh sát Điều tra Công an tỉnh B phát hiện.

+ Cho biết hành vi của chị K trong trường hợp vi phạm quy định nào của pháp luật về nghĩa vụ nộp thuế và giải thích.

+ Cho biết hành vi vi phạm này có thể dẫn tới hậu quả gì.

* Quyền và nghĩa vụ nộp thuế của công dân

- GV trình chiếu cho HS xem video về quyền và nghĩa vụ của công dân về nộp thuế:

* Video về quyền và nghĩa vụ nộp thuế của kinh doanh thương mại điện tử:

https://www.youtube.com/watch?v=WVy3TN_d6dY (0:11 - 6:00)

* Video về xử phạt cá nhân vì tội trốn thuế:

https://www.youtube.com/watch?v=fwmrTd6AtrA

- GV yêu cầu HS rút ra kết luận về quyền và nghĩa vụ nộp thuế của công dân.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc theo cặp sau đó trao đổi, thảo luận với nhóm để trả lời câu hỏi.

- HS rút ra kết luận về quyền và nghĩa vụ của công dân về nộp thuế theo hướng dẫn của GV.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm báo cáo kết quả thảo luận.

+ Nhận xét: Hành vi của chị K trong trường hợp đã vi phạm quy định của pháp luật về nghĩa vụ nộp thuế. Hành vi không xuất hoá đơn khi bán hàng hoá, dịch vụ theo đúng quy định được xem là hành vi trốn thuế. Hành vi trốn thuế sẽ bị xử lí hình sự theo tội trốn thuế, căn cứ theo Điều 200 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).

+ Hậu quả: Tuỳ theo tính chất và mức độ vi phạm mà chị K phải gánh chịu hậu quả pháp lí tương ứng. Hành vi không lập hoá đơn khi bán hàng hoá, cung cấp dịch vụ cho người mua theo quy định, bị phạt tiền từ 10 – 20 triệu đồng (theo khoản 5 Điều 24 Nghị định số 125/2020/NĐ-CP). Đồng thời, buộc phải lập hoá đơn khi người mua có yêu cầu.

- GV mời HS nêu quyền và nghĩa vụ của công dân về nộp thuế.

- GV yêu cầu các nhóm khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, học tập

- GV nhận xét, đánh giá quá trình HS thực hiện nhiệm vụ.

- GV kết luận về nội dung Quyền và nghĩa vụ của công dân về nộp thuế.

- GV chuyển sang nội dung tiếp theo.

2. Tìm hiểu quyền và nghĩa vụ nộp thuế của công dân

- Công dân có quyền:

+ Được cung cấp thông tin để thực hiện quyền, nghĩa vụ nộp thuế;

+ Được giữ bí mật thông tin, trừ những thông tin phải cung cấp cho cơ quan thuế;

+ Được hưởng ưu đãi về thuế, hoàn thuế theo quy định của pháp luật về thuế.

- Công dân có nghĩa vụ: