Giáo án Hoá học 12 chân trời Bài 11: Tơ – Cao su – Keo dán tổng hợp

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

BÀI 11. TƠ – CAO SU – KEO DÁN TỔNG HỢP

I. MỤC TIÊU

1. Về kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

• Nêu được khái niệm và phân loại về tơ.

• Trình bày được cấu tạo, tính chất và ứng dụng một số tơ tự nhiên (bông, sợi, len lông cừu, tơ tằm,..), tơ tổng hợp (như nylon-6,6; capron; nitron hay olon,...) và tơ bán tổng hợp (như visco, cellulose acetate,...).

• Nêu được khái niệm cao su, cao su tự nhiên, cao su nhân tạo.

• Trình bày được đặc điểm cấu tạo, tính chất, ứng dụng của cao su tự nhiên và cao su tổng hợp (cao su buna, cao su buna-S, cao su buna-N, cao su isoprene, cao su chloroprene).

• Trình bày được phản ứng điều chế cao su tổng hợp (cao su buna, cao su buna-S, cao su buna-N, cao su isoprene, cao su chloroprene).

• Nêu được bản chất và ý nghĩa của quá trình lưu hóa cao su.

• Nêu được khái niệm về keo dán.

• Trình bày được thành phần, tính chất, ứng dụng của một số keo dán (nhựa vá săm, keo dán epoxy, keo dán poly(urea-formaldehyde)).

2. Năng lực

Năng lực chung:

• Năng lực giao tiếp và hợp tác: Chủ động giao tiếp trong nhóm, trình bày rõ ý tưởng cá nhân và hỗ trợ nhau hoàn thành nhiệm vụ chung, tự tin và biết kiểm soát cảm xúc, thái độ khi nói trước nhiều người.

• Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Thu thập và làm rõ thông tin có liên quan đến vấn đề; phân tích để xây dựng được các ý tưởng phù hợp. 

Năng lực đặc thù: 

• Năng lực nhận thức hóa học: 

• Nêu được khái niệm và phân loại về tơ.

• Trình bày được cấu tạo, tính chất và ứng dụng một số tơ tự nhiên (bông, sợi, len lông cừu, tơ tằm,..), tơ tổng hợp (như nylon-6,6; capron; nitron hay olon,...) và tơ bán tổng hợp (như visco, cellulose acetate,...).

• Nêu được khái niệm cao su, cao su tự nhiên, cao su nhân tạo.

• Trình bày được đặc điểm cấu tạo, tính chất, ứng dụng của cao su tự nhiên và cao su tổng hợp (cao su buna, cao su buna-S, cao su buna-N, cao su isoprene, cao su chloroprene).

• Trình bày được phản ứng điều chế cao su tổng hợp (cao su buna, cao su buna-S, cao su buna-N, cao su isoprene, cao su chloroprene).

• Nêu được bản chất và ý nghĩa của quá trình lưu hóa cao su.

• Nêu được khái niệm về keo dán.

• Trình bày được thành phần, tính chất, ứng dụng của một số keo dán (nhựa vá săm, keo dán epoxy, keo dán poly(urea-formaldehyde)).

• Năng lực tìm hiểu tự nhiên: 

• Sử dụng được ngôn ngữ, hình vẽ, sơ đồ, biểu bảng để biểu đạt quá trình tìm hiểu vấn đề và kết quả tìm kiếm.

• Viết được báo cáo sau quá trình tìm hiểu.

• Năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: 

• Vận dụng được kiến thức, kĩ năng đã học để nêu được một số biện pháp hạn chế sử dụng chất dẻo để giảm thiểu ô nhiễm môi trường, bảo vệ sức khỏe con người.

3. Phẩm chất

• Tham gia tích cực hoạt động nhóm phù hợp với khả năng của bản thân.

• Cẩn trọng, trung thực và thực hiện các yêu cầu trong bài học.

• Sử dụng tiết kiệm, an toàn các nguồn tài nguyên trong thiên nhiên, có ý thức bảo vệ môi trường.

• Khơi dậy ý thức sử dụng cao su, đảm bảo an toàn cho người sử dụng.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

• Tài liệu: SGK, SGV Hóa học 12, các hình ảnh về tơ, cao su, keo dán và ứng dụng của chúng trong đời sống, phiếu bài tập. 

• Thiết bị dạy học: Máy tính, máy chiếu.

2. Đối với học sinh

• Tài liệu: SGK Hóa học 12.

• Tranh ảnh, tư liệu sưu tầm liên quan đến bài học theo yêu cầu của GV.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: HS có hứng thú học tập, nhu cầu tìm hiểu; dùng những kiến thức, kĩ năng cần thiết để thực hiện yêu cầu, khám phá kiến thức mới. 

b. Nội dung: Quan sát hình ảnh GV cung cấp và thực hiện yêu cầu theo hướng dẫn của GV. 

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về ứng dụng của vật liệu polymer trong hình.

d. Tổ chức thực hiện

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS quan sát các hình ảnh sau:

- GV nêu câu hỏi: Em hãy quan sát, vận dụng kiến thức thực tế và cho biết chất liệu làm nên các đồ vật trên.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân, quan sát hình và suy nghĩ trả lời câu hỏi của GV. 

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời 2 – 3 HS trả lời câu hỏi: Lốp xe làm từ cao su; vải tơ tằm làm từ tơ tằm.

- Các HS khác lắng nghe để nhận xét câu trả lời của bạn mình.

- GV khuyến khích HS có thể có nhiều ý kiến khác nhau trong quá trình thực hiện bài tập. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, dẫn dắt HS vào bài học: Năm 1839, khi trộn cao su thiên nhiên với lưu huỳnh để cải thiện các tính năng của cao su, Charles Goodyear vô tình đánh rơi hỗn hợp này vào bếp đang nóng. Ông ngạc nhiên thấy rằng hỗn hợp tạo thành trở nên cứng nhưng linh động. Tiếp tục nghiên cứu quá trình đun nóng cao su với lưu huỳnh và ông gọi đây là quá trình lưu hóa cao su. Vậy cao su là gì? Cao su có những đặc tính nào? Bản chất của quá trình lưu hóa cao su là gì? Để biết được câu trả lời, chúng ta cùng vào bài học ngày hôm nay Bài 11 – Tơ – cao su – keo dán tổng hợp. 

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu khái niệm và cách phân loại tơ

a. Mục tiêu: HS nêu được khái niệm tơ, cách phân loại tơ.

b. Nội dung: HS đọc các thông tin trong SGK trang 59-60 và thực hiện yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về khái niệm, cách phân loại tơ.

d. Tổ chức hoạt động:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS	DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Nhiệm vụ 1: Khái niệm Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV yêu cầu HS quan sát hình sau: - GV yêu cầu HS dựa vào hình trên và thông tin trong SGK trang 59, hãy cho biết: Tơ là gì? - GV cung cấp thêm cho HS kiến thức về dạng mạch cấu trúc của polymer dùng làm tơ và một số tính chất vật lí thông thường của chúng. - GV yêu cầu HS liên hệ thực tế, trả lời câu hỏi: Tơ thường dùng để chế tạo các vật dụng gì? Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập -   HS đọc thông tin trong bài để thực hiện yêu cầu của GV. - GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết); ghi lại những HS tích cực, những HS chưa tích cực để điều chỉnh. Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận - GV mời đại diện 2 - 3 HS xung phong trả lời: * Trả lời câu hỏi của GV: + Khái niệm tơ (DKSP). + Tơ thường dùng để sản xuất quần áo, dây thừng, dây dù, lưới,… - Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có). Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về khái niệm tơ và một số tính chất của phân tử polymer dùng làm tơ. - GV chuyển sang nội dung mới.	1. Tơ  Khái niệm - Tơ là những vật liệu polymer có dạng sợi dài mảnh với độ bền nhất định. - Phân tử polymer dùng làm tơ thường có cấu trúc không phân nhánh, sắp xếp song song với nhau. Ví dụ:  Mạch carbon trong cellulose - Tính chất: bền, mềm, dai.
Nhiệm vụ 2: Phân loại Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV yêu cầu HS liên hệ thực tế, vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi Luyện tập: Tơ tự nhiên có nguồn gốc từ đâu? - GV cung cấp thêm cho HS một số ví dụ về các loại tơ tự nhiên quan trọng. - GV tổ chức cho HS vận dụng kiến thức đã học để hoàn thành câu hỏi Vận dụng: Tơ tằm cấu tạo gồm 2 loại protein chính: sericin và fibroin. Tại sao không nên sử dụng xà phòng có độ pH cao để giặt quần áo bằng tơ tằm? Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập -  HS đọc thông tin trong bài để thực hiện yêu cầu của GV. - GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết); ghi lại những HS tích cực, những HS chưa tích cực để điều chỉnh. Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận - GV mời đại diện 2 - 3 HS xung phong trả lời:  * Trả lời câu hỏi Luyện tập: Tơ tự nhiên là loại tơ có nguồn gốc hoàn toàn từ thiên nhiên, từ các sản phẩm tự nhiên, không bị biến đổi về mặt hóa học.  * Trả lời câu hỏi Vận dụng: Liên kết chính trong 2 loại protein của tơ tằm là liên kết peptide. Loại liên kết này bị thủy phân trong môi trường base mạnh. Chính vì vậy, không nên sử dụng xà phòng có độ pH cao để giặt quần áo bằng tơ tằm. - Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có). Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về cách phân loại tơ và một số loại tơ tự nhiên quan trọng. - GV chuyển sang nội dung mới.	Phân loại - Dựa vào nguồn gốc và quy trình chế tạo, tơ được chia thành: - Một số loại tơ tự nhiên quan trọng: Loại   Yếu  tố Sợi bông Len Tơ tằm Nguồn gốc Từ quả bông. Lông động vật (cừu, dê, thỏ,…). Từ kén của con tằm.   Thành phần chính Cellulose. Polypeptide.   Polypeptide.   Đặc điểm Mềm, nhẹ, thấm hút mồ hôi tốt. Mềm mịn, bền, cách nhiệt tốt.   Cách nhiệt tốt, bền, óng ả, mềm mại. Ứng dụng Trong công nghiệp vải sợi. May quần áo ấm, chăn, mũ, thảm,… Sản xuất vải lụa.

Hoạt động 2. Tìm hiểu một số loại tơ tổng hợp và bán tổng hợp

a. Mục tiêu: HS nêu được các loại tơ tổng hợp, tơ bán tổng hợp và đặc điểm của chúng.

b. Nội dung: HS đọc các thông tin trong SGK trang 60 và thực hiện yêu cầu của GV.

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về các loại tơ tổng hợp, tơ bán tổng hợp và đặc điểm của chúng.

d. Tổ chức hoạt động:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV chia lớp thành 2 nhóm, yêu cầu: + Nhóm 1: Đọc thông tin trong SGK, tìm hiểu trên Internet về tơ bán tổng hợp để hoàn thành Phiếu bài tập 1. + Nhóm 2: Đọc thông tin trong SGK, tìm hiểu trên Internet về tơ tổng hợp để hoàn thành Phiếu bài tập 2. - GV tổ chức cho HS làm việc nhóm đôi, trả lời câu hỏi Thảo luận: Tại sao tơ nylon-6,6 kém bền với acid và kiềm? - GV yêu cầu HS vận dụng kiến thức đã học để hoàn thành câu hỏi Luyện tập: Tơ nitron được điều chế từ acrylonitrile (CH2=CH-CN). Cho biết công thức của tơ nitron. Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập -  HS đọc thông tin trong bài để thực hiện yêu cầu của GV. - GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết); ghi lại những HS tích cực, những HS chưa tích cực để điều chỉnh. Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận - GV mời đại diện 2 - 3 HS xung phong trả lời.  * Trả lời Phiếu bài tập (Đính kèm dưới hoạt động). * Trả lời câu hỏi Thảo luận: Nylon-6,6 được tạo thành qua phản ứng trùng ngưng của adipic acid và hexamethylenediamine. Liên kết tạo thành trong tơ nylon-6,6 là liên kết peptide. Loại liên kết này bị thủy phân trong môi trường base hay acid mạng nên tơ này không bền trong môi trường kiềm và acid. * Trả lời câu hỏi Luyện tập: Tơ nitron có công thức như sau:  - Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có). Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - GV đánh giá câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về nguồn gốc, đặc điểm, cách tổng hợp,… của một số loại tơ tổng hợp và tơ bán tổng hợp. - GV chuyển sang nội dung mới.

1. Tơ Một số loại tơ tổng hợp và bán tổng hợp - Tơ tổng hợp: Loại   Yếu  tố Nylon-6,6 Capron Nitron (olon) Nguồn gốc Điều chế từ adipic acid và hexamethylenediamine Điều chế từ caprolactam   Sản xuất từ acrylonitrile Đặc điểm Dai, mềm, óng mượt, kém bền với acid và kiềm.   Dai, bền, óng mượt, ít thấm nước, kém bền với acid và kiềm. Bền với nhiệt, giữ nhiệt tốt.   Ứng dụng Dệt vải, làm dây cáp, dây dù, võng, đan lưới,… Sản xuất vải sợi, linh kiện ô tô, điện tử, bao bì. Dệt vải, may áo ấm.  Tơ bán tổng hợp: Loại   Yếu  tố Visco  Cellulose acetate Nguồn gốc Từ cellulose. Từ cellulose. Đặc điểm Bóng mượt, mềm mại, giá thành thấp, dễ phân hủy sinh học.   Ứng dụng Làm vải may mặc. Làm vải may mặc, băng từ, kính đeo mắt.

-------------------------------------

---------------------Còn tiếp----------------------