Giáo án Địa lí 12 Cánh diều bài 9: Chuyển dịch cơ cấu kinh tế

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

CHƯƠNG 3: ĐỊA LÍ CÁC NGÀNH KINH TẾ

BÀI 9: CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC

1. Kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ: 

• Phân tích được ý nghĩa của sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nước ta. 

• Chứng minh và giải thích được sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế của nước ta theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. 

• Chứng minh và giải thích được sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành, theo thành phần kinh tế, theo lãnh thổ ở nước ta. 

• Nêu và đánh giá được vai trò của mỗi thành phần kinh tế trong nền kinh tế đất nước hiện nay. 

• Vẽ được biểu đồ, phân tích biểu đồ và số liệu thống kê liên quan đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

2. Năng lực

Năng lực chung:

• Giao tiếp và hợp tác: thông qua việc chủ động trong giao tiếp, tự tin và biết kiểm soát cảm xúc, thái độ khi nói trước nhiều người. 
• Tự chủ và tự học: thông qua việc nắm được những thông tin về sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế của nước ta.
• Giải quyết vấn đề và sáng tạo: thông qua việc phát hiện và nêu được tình huống có vấn đề trong học tập, trong cuộc sống. 

Năng lực riêng: 

• Nhận thức khoa học Địa lí: thông qua việc phân tích ý nghĩa của sự chuyển dịch cơ câu kinh tế ở nước ta, chứng minh và giải thích sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nước ta theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa; chứng minh và giải thích sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành, theo thành phần kinh tế, theo lãnh thổ ở nước ta, nêu và đánh giá vai trò của mỗi thành phần kinh tế trong nền kinh tế đất nước hiện nay. 

• Tìm hiểu địa lí: thông qua việc vẽ biểu đồ, phân tích biểu đồ và số liệu thống kê liên quan đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế. 

3. Phẩm chất

• Có định hướng nghề nghiệp rõ ràng, tích cực học tập, rèn luyện để chuẩn bị cho nghề nghiệp tương lai. 

• Tích cực, tự giác và nghiêm túc rèn luyện, tu dưỡng đạo đức của bản thân. 

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC 

1. Đối với giáo viên

• Giáo án, SGK, SGV, SBT Địa lí 12 – Cánh diều. 

• Biểu đồ cơ cấu GDP ở nước ta giai đoạn 2010 – 2021. 

• Bảng cơ cấu GDP theo thành phần kinh tế ở nước ta giai đoạn 2010 – 2021.   

• Máy tính, máy chiếu (nếu có).

2. Đối với học sinh

• SGK, SBT Địa lí 12 – Cánh diều. 

• Thiết bị điện tử có kết nối internet.

• Đọc trước nội dung bài học và sưu tầm tranh ảnh, tư liệu về bài học Chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Thông qua Hoạt động, HS hứng thú, kết nối kiến thức đã có với bài học mới, định hướng nội dung bài học mới. 

b. Nội dung: GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Con số biết nói”, HS nêu ý nghĩa từng con số dựa vào đoạn clip đã xem. 

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về ý nghĩa của những con số dựa vào đoạn clip.

d. Tổ chức thực hiện:

* Nhiệm vụ 1: Xem clip 

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức cho HS xem clip “2022 nhìn lại: GDP cao kỉ lục và điểm sáng kinh tế Việt Nam: https://www.youtube.com/watch?v=Nsiqm6xa384

- GV giao nhiệm vụ cho HS: 

+ HS quan sát clip “2022 nhìn lại: GDP cao kỉ lục và điểm sáng kinh tế Việt Nam”.

+ HS ghi chép nhanh thông tin của các con số được nhắc đến trong video clip. 

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS quan sát video và ghi chép nhanh thông tin.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết). 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS lần lượt nêu các con số xuất hiện trong video clip.  

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, đọc đáp án khác (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án: Các con số xuất hiện trong video clip là: 

+ 400 tỉ USD                                                     + 5,11%

+ 95,6 triệu đồng/ người                                    + 38,24%

+ 8,02%                                                            + 56,65%

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới. 

* Nhiệm vụ 2: Chơi trò chơi “Con số biết nói” 

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Con số biết nói”

- GV chia HS cả lớp thành 2 đội chơi và phổ biến luật chơi:

+ HS 2 đội viết ra bảng phụ ý nghĩa các số dựa vào đoạn clip đã xem ở Nhiệm vụ 1.  

+ Sau 3 phút, đội nào viết đúng ý nghĩa các con số nhanh nhất, đó là đội chiến thắng.

- GV công bố các con số: 

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học, hiểu biết thực tế và tham gia tích cực vào trò chơi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

GV mời đại diện 2 đội chơi lần lượt đọc đáp án.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận:

+ 400 tỉ USD: Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) năm 2022 của Việt Nam lần đầu tiên vượt 400 tỉ USD. 

+ 95,6 triệu đồng/ người: GDP bình quân đầu người năm 2022. 

+ 8,02%: Mức tăng GDP của Việt Nam năm 2022. 

+ 5,11%:  Nông, lâm nghiệp và thủy sản đóng góp 5,11% vào tốc độ tăng tổng giá trị tăng thêm toàn nền kinh tế năm 2022. 

+ 38,24%: Công nghiệp và xây dựng, công nghiệp chế biến, chế tạo đóng góp 38,24% vào tốc độ tăng tổng giá trị tăng thêm toàn nền kinh tế năm 2022. 

+ 56,65%: Dịch vụ đóng góp 56,65% vào tốc độ tăng tổng giá trị tăng thêm toàn nền kinh tế năm 2022. 

- GV tuyên bố đội thắng cuộc.

- GV dẫn dắt HS vào bài học: Cơ cấu kinh tế luôn biến đổi phù hợp với yêu cầu của nền kinh tế trong từng thời kì lịch sử. Vậy ý nghĩa của sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nước ta là gì? Quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành, theo thành phần kinh tế và theo lãnh thổ diễn ra như thế nào và mỗi thành phần kinh tế có vai trò gì trong nền kinh tế?Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu trong bài học ngày hôm nay – Bài 9: Chuyển dịch cơ cấu kinh tế. 

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu ý nghĩa chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nước ta. 

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS phân tích được ý nghĩa của sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nước ta. 

b. Nội dung: GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai thác Hình 9.1 SGK tr.41 và trả lời câu hỏi: Phân tích ý nghĩa của sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nước ta.  

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về ý nghĩa sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế. 

d. Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS	DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV yêu cầu HS làm việc cá nhân.  - GV giao nhiệm vụ cụ thể cho HS: Khai thác Hình 9.1 SGK tr.41 và trả lời câu hỏi: Phân tích ý nghĩa của sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nước ta.   - GV cung cấp thêm cho HS một số tư liệu về chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nước ta (Đính kèm phía dưới Hoạt động 1).   Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập - HS khai thác tư liệu, thông tin trong mục và trả lời câu hỏi. - GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết). Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận - GV mời đại diện 1 – 2 HS lần lượt trình bày về ý nghĩa chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nước ta.  - GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có). Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - GV nhận xét, đánh giá và kết luận: Xác định cơ cấu kinh tế hợp lí và thúc đẩy sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế là vấn đề có ý nghĩa chiến lược quan trọng trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. - GV chuyển sang nội dung mới.	I. Ý nghĩa chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nước ta - Phát triển nền kinh tế trên cơ sở khai thác hợp lí các nguồn lực.  - Hình thành cơ cấu kinh tế theo ngành, theo thành phần kinh tế và theo lãnh thổ, đáp ứng yêu cầu đổi mới mô hình tăng trưởng theo chiều sâu.  - Tận dụng hiệu quả các cơ hội của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư gắn với quá trình hội nhập quốc tế.  - Phát triển hài hòa giữa kinh tế với văn hóa, xã hội, bảo vệ môi trường và thích ứng biến đổi khí hậu.  →Chuyển dịch cơ cấu kinh tế có ý nghĩa quan trọng trong quá trình công nghiệp hóa, phát triển đất nước nhanh và bền vững. .
Tư liệu 1: Các biện pháp chuyển dịch cơ cấu kinh tế bền vững - Tăng bền vững hơn nữa tỉ trọng của công nghiệp và dịch vụ trong GDP.  - Hình thành các vùng kinh tế dựa trên tiềm năng, lợi thế của vùng gắn với nhu cầu của thị trường.  - Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với quá trình hình thành các trung tâm kinh tế, với quá trình đô thị hóa.  - Giải quyết việc làm, giảm tỉ lệ lao động nông nghiệp trong tổng số lao động xã hội.  - Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa không chỉ vì mục tiêu tăng trưởng kinh tế đơn thuần mà phải vì mục tiêu là phát triển bền vững, trong đó có một bộ phận cấu thành rất quan trọng và không thể thiếu là bảo vệ môi trường.  Tư liệu 2: Nguyên nhân hình thành chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nước ta     Trước đây, nước ta có hoạt động nông nghiệp là chủ yếu, kinh tế tập thể đóng vai trò quan trọng. Tuy nhiên, khi quá trình công nghiệp hóa được đẩy mạnh sẽ thúc đẩy công nghiệp và dịch vụ phát triển, mọi thành phần kinh tế đều được tham gia, đặc biệt là kinh tế tư nhân, từ đó khai thác được các thế mạnh, thúc đẩy nhanh sự phát triển kinh tế.

Hoạt động 2. Tìm hiểu chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS chứng minh và giải thích được sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế của nước theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

b. Nội dung: GV yêu cầu HS làm việc cặp đôi, khai thác thông tin mục II SGK tr.42 và trả lời câu hỏi: Chứng minh sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế của nước ta đang diễn ra theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.  

c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS về sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa của nước ta. 

d. Tổ chức thực hiện:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS	DỰ KIẾN SẢN PHẨM
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV yêu cầu HS làm việc cặp đôi, khai thác thông tin mục II SGK tr.42 và trả lời câu hỏi: Chứng minh sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế của nước ta đang diễn ra theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.   - GV cung cấp thêm cho HS một số tư liệu về cơ cấu kinh tế của nước ta diễn ra theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa (Đính kèm phía dưới Hoạt động 2) Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập - HS khai thác tư liệu, thông tin trong mục và trả lời câu hỏi. - GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết). Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận - GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời câu hỏi về sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế nước ta theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.  - GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có). Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - GV nhận xét, đánh giá và kết luận về chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa: Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại không chỉ đạt được mục tiêu tăng trưởng mà còn hướng đến sự phát triển bền vững.  - GV chuyển sang nội dung mới.	II. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa - Cơ cấu ngành kinh tế:  + Tốc độ tăng trưởng cao so với nhiều quốc gia trong khu vực và thế giới.  + GDP chuyển dịch theo hướng tăng tỉ trọng ngành công nghiệp, xây dựng và dịch vụ.  - Cơ cấu thành phần kinh tế : phát triển theo mô hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.  - Cơ cấu lãnh thổ kinh tế”  + Hình thành 6 vùng kinh tế, các vùng kinh tế trọng điểm và vùng kinh tế động lực.  + Đẩy mạnh xây dựng các khu công nghiệp, vùng chuyên canh nông – lâm – thủy sản.  - Phát triển bền vững: Bộ phận quan trọng trong phát triển kinh tế vfa quy hoạch lãnh thổ là bào vệ môi trường.
Tư liệu 3:     Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa đã được Đảng và Nhà nước ta xác định là con đường tất yếu để Việt Nam nhanh thoát khỏi tình trạng lạc hậu, chậm phát triển trở thành một quốc gia văn minh, hiện đại.      Về cơ cấu ngành kinh tế, cùng với tốc độ tăng cao liên tục và khá ổn định của GDP, cơ cấu ngành kinh tế đã có sự thay đổi đáng kể theo hướng tích cực. Đó là tỉ trọng GDP của nhóm ngành nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản đã giảm nhanh, tỉ trọng công nghiệp và xây dựng đã tăng nhanh, tỉ trọng dịch vụ chưa biến động nhiều. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế đã làm thay đổi cơ cấu lao động nước ta theo xu hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Số lao động trong các ngành công nghiệp và dịch vụ ngày càng tăng lên, trong khi số lao động ngành nông nghiệp ngày càng giảm đi.     Về cơ cấu lãnh thổ, trên bình diện quốc gia, đã hình thành 6 vùng kinh tế - xã hội và 3 vùng kinh tế trọng điểm là vùng động lực cho tăng trưởng kinh tế cả nước. Các địa phương cũng đẩy mạnh việc phát triển sản xuất trên cơ sở xây dựng các khu công nghiệp tập trung, hình thành các vùng chuyên canh nông nghiệp, hình thành các vùng sản xuất hàng hóa trên cơ sở điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của từng vùng.  Tư liệu 4: Một số hình ảnh về sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo lãnh thổ

Hoạt động 3. Tìm hiểu chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành, theo thành phần kinh tế và theo lãnh thổ. 

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS: 

- Chứng minh và giải thích được sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành, theo thành phần kinh tế, theo lãnh thổ ở nước ta. 

- Nêu và đánh giá được vai trò của mỗi thành phần kinh tế trong nền kinh tế đất nước hiện nay. 

b. Nội dung: GV yêu cầu HS làm việc theo 6 nhóm, khai thác Bảng 9, Hình 9.1, thông tin mục III SGK tr.43 – tr.45 và trả lời câu hỏi: Chứng minh và giải thích chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành, theo thành phần kinh tế và theo lãnh thổ. 

-----------------------------------

------------------- Còn tiếp -------------------